W czwartek 12 lutego po raz czwarty spotkała się Grupa Robocza projektu "Sieć PIRP". W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele Fundacji Aktywizacja, Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych i Fundacji Imago oraz eksperci innych organizacji. Podczas spotkania dyskutowano na temat standardów oraz formuły działania sieci.
Celem spotkania Grupy Roboczej było w stępne określenie najważniejszych kwestii związanych ze standaryzacją Pozarządowych Instytucji Rynku Pracy.
- Proces standaryzacji - wprowadzenie
W pierwszej części spotkania Tomasz Schimanek przedstawił najważniejsze informacje dotyczące standardów, które można rozumieć jako ustalone kryterium opisujące oczekiwane lub wymagane cechy produktu, usługi lub zachowania ludzi czy też działania instytucji.
W przypadku NGO standardy dotyczą głównie działania organizacji i/lub świadczonych usług. Nie należy dzielić ich na standardy wewnętrzne i zewnętrzne, gdyż taki podział stwarza wrażenie podwójnej moralności.
Standardy mają charakter dobrowolny – stanowią element samoregulacji organizacji pozarządowych. Ze względu na trudności w egzekwowaniu sankcji za nieprzestrzeganie standardów, organizacje opierają się głównie na zaufaniu i samokontroli (jeden z jej przykładów stanowią ankiety ewaluacyjne).
Standaryzacja może prowadzić do certyfikacji. Zjawisko to występuje stosunkowo powszechnie w sytuacji korzystania przez organizacje z pieniędzy publicznych.
Standardy mogą przybierać różną postać:
- Standardy nieobligatoryjne (rekomendowane) – najczęściej występujące w organizacjach pozarządowych,
- Standardy obligatoryjne,
- Standardy o mieszanych kryteriach,
- Standardy, w ramach których funkcjonują kolejne poziomy (możliwe jest dzięki temu samodoskonalenie się organizacji).
Standardy mogą odnosić się do różnych elementów funkcjonowania organizacji, np.: metody działania, zasobów wymaganych do prowadzenia działań, stosowanych instrumentów, efektów realizowanych działań, ogólnych zasad działania, norm etycznych.
Głównym celem standaryzacji jest zapewnienie jakości działań i usług. Dlatego też w procesie standaryzacji powinni uczestniczyć wszyscy zainteresowani.
Funkcje standardów:
- Normotwórcza (funkcja ta ma szczególne znaczenie w sytuacji, która nie została wcześniej uregulowana prawnie),
- Informacyjna (standardy stanowią informację dla odbiorców usług),
- Regulacyjna (standardy mogą być sposobem regulowania rynku),
- Kontrolna,
- Identyfikacyjna,
- Ewaluacyjna,
- Ochronna (standardy mogą ochraniać zarówno usługobiorców, jak i usługodawców),
- Wizerunkowa.
- Proces standaryzacji na przykładzie akredytacji Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES)
W następnej części spotkania Piotr Stronkowski na przykładzie akredytacji Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej pokazał, jak może wyglądać proces standaryzacji. Podkreślił, że standaryzacja OWES została przeprowadzona z inicjatywy administracji, jednak brak przekonania co do wprowadzonych standardów sprawił, że osoby ze środowiska postanowiły je poprawić i przebudować.
Akredytacja OWES w bezpośredni sposób związana jest z dostępem do środków. Dlatego też przyznawana jest ograniczona liczba akredytacji. Sam proces jest wieloetapowy i obejmuje samoocenę, audyt oraz rozmowę z komitetem akredytacyjnym.
Na podstawie akredytacji OWES można stwierdzić, że standardy są początkiem pracy oraz że powinny one uruchamiać proces samodoskonalenia. Standardy są instrumentem wsparcia i zapewnienia jakości, jednak nie zastępują one wewnętrznych mechanizmów zapewnienia jakości. Przystępując do procesu standaryzacji należy więc mieć świadomość że samo sprawdzanie przestrzegania procedur nie decyduje o jakości.
- Standardy Pozarządowych Instytucji Rynku Pracy
Informacje przedstawione przez Tomasza Schimanka oraz Piotra Stronkowskiego stały się punktem wyjścia do dyskusji na temat standardów Pozarządowych Instytucji Rynku Pracy. Uczestnicy spotkania stwierdzili, że pierwszym z jej elementów powinno być określenie celów standaryzacji. Za jedne z najważniejszych uznano cel edukacyjny oraz wizerunkowy (standardy przyczynią się do wzmocnienia pozycji Pozarządowych Instytucji Rynku Pracy).
Uczestnicy spotkania stwierdzili, że określenie standardów PIRP jest istotne także ze względu na fakt, iż Publiczne Służby Zatrudnienia zaczynają otwierać się na organizacje pozarządowe. To z kolei sprawia, że należy spodziewać się w najbliższym czasie pojawienia się kwestii zagwarantowania wysokiej jakości działań realizowanych przez Pozarządowe Instytucje Rynku Pracy. Jeżeli PIRP-y same nie uregulują tej kwestii, to należy spodziewać się, że zrobi to Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Ostatecznie podjęto decyzję, że standardy Pozarządowych Instytucji Rynku Pracy powinny zostać wypracowane w dwóch obszarach:
- Standardy wejścia (standardy dla podmiotów chcących przystępować do Sieci),
- Standardy funkcjonowania Sieci.
- Standardy wejścia
Uczestnicy spotkania ustalili, że organizacje pozarządowe chcące przystąpić do Sieci będą musiały spełniać następujące warunki:
- Działalność w obszarze szeroko rozumianego rynku pracy potwierdzona odpowiednim zapisem w statucie lub innym dokumencie wewnętrznym oraz co najmniej dwuletnim doświadczeniem w obszarze rynku pracy,
- Posiadanie stałej, kluczowej kadry (bez względu na formę zatrudnienia). Jednocześnie, w założeniach Sieci będzie znajdowała się informacja o tym, że Sieć promuje zatrudnienie w oparciu o umowy o pracę.
- Prowadzenie działań służących podniesieniu jakości (np. ewaluacja, wewnętrzne standardy usług).
Jednocześnie podkreślono, że konieczne będzie zbieranie od organizacji członkowskich informacji na temat wskaźników, efektach i rezultatów działań. Tylko w ten sposób można bowiem zagwarantować, że członkami Sieci będą organizacje, które są świadome realizowanych przez siebie działań.
Stwierdzono także, że organizacje chcące przystąpić do Sieci będą zobligowane do wypełnienia formularza, w którym wskażą, co wnoszą do Sieci oraz czego oczekują w związku ze swoją przynależnością do niej.
Dodatkowo ustalono, że niezbędne jest zastanowienie się podczas kolejnych spotkań nad narzędziami, które pomogłyby wchodzącym w skład Sieci organizacjom usługowym utrzymać wysoki poziom jakości usług. Za przykład posłużyć mogą standardy usług wypracowane przez Komisje Dialogu Społecznego oraz Biura Porad Obywatelskich.
5. Standardy Sieci Pozarządowych Instytucji Rynku Pracy
Uczestnicy spotkania określili, że standardy Sieci powinny odnosić się wzajemnych relacji członków Sieci, a także relacji Sieci z zewnętrznymi interesariuszami. Za kluczowe zasady uznano:
- Demokratyczność (każdy członek Sieci ma prawo głosu, niezależnie od wielkości organizacji),
- Jawność (dostępność wszystkich materiałów, dokumentów itp. dla członków Sieci),
- Przepływ informacji/komunikację,
- Solidarność (tworzenie wspólnego stanowiska i jego reprezentacji na zewnątrz) i pomocniczość (wspieranie się w miarę możliwości i zasobów),
- Dążenie do konsensusu (organizacja mająca w jakiejś kwestii zdanie odmienne zdanie niż Sieć może je wyrażać, ale nie jako członek Sieci),
- Dzielenie się wiedzą (z poszanowaniem „praw autorskich”),
- Zakaz występowania Sieci w konkurencji do swoich członków,
- Współpracę, reprezentowanie i dialog z władzą bez względu na to w czyich rękach ona leży,
- Przekonanie, że Sieć jest trwałą, samouczącą się strukturą wspierającą Pozarządowe Instytucje Rynku Pracy,
- Zobowiązanie każdej organizacji członkowskiej do wnoszenia swojego wkładu zgodnie ze swoją wiedzą, możliwościami, potencjałem, zasobami,
- Obowiązek dbania przez członków Sieci o pozytywny wizerunek Sieci i siebie nawzajem, a także propagowania wizerunku Sieci,
- Wspieranie przez Sieć organizacji członkowskich w profesjonalizacji działań.
Na zakończenie spotkania Jerzy Komorowski (Imago) przedstawił wyniki badania fokusowego.
W spotkaniu udział wzięli: Tomasz Schimanek, Marek Abramowski, Katarzyna Jaszczuk, Jadwiga Werbanowska, Agnieszka Kołtuniak, Jerzy Komorowski, Piotr Stronkowski, Magdalena Klaus, Łukasz Komuda, Agata Gawska, Agata Kliber, Karolina Włodarczyk.
Spotkanie prowadziła: Magdalena Kocejko.
Karolina Włodarczyk, karolina.wlodarczyk@idn.org.pl
Źródło: Fundacja Aktywizacja
