Publicystyka - ngo.pl

Zgodnie z Konstytucją, przepisy rangi ustawowej określają:

• rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji,
• tryb tej rejestracji,
• formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.  

Ustawy regulujące działalność organizacji pozarządowych (Prawo o stowarzyszeniach, ustawa o fundacjach, ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) przewidują szereg uprawnień nadzorczych przysługujących zarówno organom administracji publicznej (przede wszystkim ministrom i starostom powiatów), jak i sądom, w szczególności sądom rejestrowym. Należy podkreślić, iż udział sądu w nadzorze ma zagwarantować, że badanie działalności NGO nie będzie odbywało się arbitralnie, lecz w oparciu o przewidziane w prawie przesłanki, rozpatrywane w danym stanie faktycznym w sposób bezstronny przez niezawisły sąd.

Na tym etapie sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa, a także czy podlegające ujawnieniu w KRS dane osobowe członków organów podmiotu są prawdziwe. Sąd rejestrowy bada też, czy inne zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistym stanem, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości. W przypadku, gdy sąd stwierdzi wystąpienie uchybień (np. statut organizacji nie spełnia wymogów określonych w przepisach), wówczas najczęściej wzywa wnioskodawcę do usunięcia braków pod rygorem odmowy wpisu.

Zgodność danych zarejestrowanych NGO ze stanem faktycznym (rejestracja zmian)

W szczególnych przypadkach uzasadnionych bezpieczeństwem obrotu, sąd rejestrowy może z urzędu dokonać wykreślenia danych niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy lub wpisu danych odpowiadających rzeczywistemu stanowi rzeczy, jeżeli dokumenty stanowiące podstawę wpisu lub wykreślenia znajdują się w aktach rejestrowych, a dane te są istotne. Stanowi to zatem wyjątek od reguły, iż wpis następuje na wniosek samej organizacji.

Sąd rejestrowy bada, czy podmiot ten posiada majątek i czy faktycznie prowadzi działalność. Badanie polega na tym, że sąd rejestrowy zawiadamia organizację o wszczęciu postępowania, wzywając ją do wykazania, że faktycznie prowadzi działalność i że posiada majątek. W przypadku ustalenia, że podmiot ten nie posiada majątku i faktycznie nie prowadzi działalności, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu podmiotu i zarządza jego wykreślenie z Rejestru. Przepisy mają więc na celu usunięcie z obiegu prawnego „martwych” podmiotów.

Ustanowienie kuratora dla organizacji pozarządowej

Warto także wspomnieć, iż podmioty wpisane do KRS mają obowiązek podawania w swoich oświadczeniach pisemnych kierowanych do oznaczonych osób lub organów, następujących danych: firmy lub nazwy, oznaczenia formy prawnej wykonywanej działalności, siedzibę i adres, NIP oraz oznaczenie sądu rejestrowego, w którym przechowywane są akta rejestrowe podmiotu oraz numer podmiotu w Rejestrze.

Sąd rejestrowy, jeżeli stwierdzi niedopełnienie tego obowiązku, może nałożyć grzywnę na osoby odpowiedzialne za niewykonanie tego obowiązku. Grzywna nie może być wyższa niż 5 tys. zł.

• liczba członków stowarzyszenia jest mniejsza niż liczba członków wymaganych do jego założenia, lub
• stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie ma warunków do ich wyłonienia w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy.

Do kompetencji sądów cywilnych należą m.in. rozpatrywanie wniosku właściwego ministra lub starosty w sprawie orzeczenia o zgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem, w jakim fundacja została ustanowiona, czy o uchylenie uchwały zarządu.

Uprawnienia nadzorcze sądu rejestrowego określone w ustawie o fundacjach sprowadzają się zatem do badania (w postępowaniu o dokonanie wpisu do KRS) czy czynności prawne stanowiące podstawę wpisu zostały podjęte przez uprawnioną osobę lub organ i czy są ważne (w szczególności będzie tutaj chodziło o badanie formy, sposobu przyjęcia i treści statutu).

Jak przestrzegać prawa w NGO, jakie przepisy są ważne dla NGO – dowiesz się w serwisie poradnik.ngo.pl.