Unia Europejska przyspiesza działania zmierzające do osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 roku. Jedną ze składowych tych działań jest zachęcanie przedsiębiorstw do aktywniejszego włączenia się w działania proklimatyczne.
W tym celu już w 2014 roku uchwalono ogólnoeuropejską dyrektywę o raportowaniu niefinansowym dużych przedsiębiorstw i grup kapitałowych (2014/95/EU, Non-Financial Reporting Directive - NFRD). Dużych, czyli posiadających co najmniej 500 pracowników. W 2019 roku w formie wytycznych wskazano zagadnienia, które powinny obejmować raporty niefinansowe w sektorze bankowym (2019/C 209/01) ii . W listopadzie 2022 roku przyjęto do procedowania przez instytucje Unii Europejskiej projekt dyrektywy o raportowaniu społeczno-środowiskowym przedsiębiorstw, tzw.: Corporate Sustainability Reporting Directive - CSRDiii.
Jednym z obowiązkowych elementów raportowania niefinansowego są wskaźniki związane z emisjami gazów cieplarnianych, czyli tzw.: śladem węglowym. Ślad węglowy to suma emisji gazów cieplarnianych całego przedsiębiorstwa w danym roku ze wszystkich związanych z jego działalnością źródeł. Ogólnoświatowe standardy, np. GHG Protocoliv, źródła te dzielą na trzy zakresy:
- Pierwszy obejmuje bezpośrednie emisje gazów cieplarnianych ze źródeł, które stanowią własność przedsiębiorstwa przedstawiającego sprawozdanie lub są przez nie zarządzane.
- Drugi obejmuje pośrednie emisje gazów cieplarnianych pochodzące z wytwarzania pozyskanej i zużytej energii elektrycznej, ciepła itp.
- Trzeci obejmuje wszystkie pośrednie emisje gazów cieplarnianych (nieobjęte zakresem 2), które występują w łańcuchu wartości przedsiębiorstwa składającego sprawozdanie, w tym emisje zarówno na wcześniejszych, jak i na późniejszych etapach łańcucha.
Duże przedsiębiorstwa obowiązkowo od 2016 roku muszą obliczać i raportować swoje emisje związane z bezpośrednim spalaniem paliw oraz zużyciem energii lub ciepła z sieci, czyli w zakresie pierwszym i drugim. Od 2021 roku doszły do tego obowiązki w zakresie obliczania i raportowania także emisji wywoływanych przez innego rodzaju działalność, np. podróże służbowe, zakupy, czyli w zakresie trzecim.
Dyrektywa CSRD, jeśli zostanie uchwalone, wprowadzi obowiązek obliczania śladu węglowego także dla mniejszych przedsiębiorstw według następującego harmonogramu:
- Od sprawozdania za 2024 rok przedsiębiorstwa, które mają więcej niż 500 pracowników będą obliczać ślad węglowy i raportować go względem celów klimatycznych Unii Europejskiej.
- Od sprawozdania za 2025 rok przedsiębiorstwa, które mają więcej niż 250 pracowników będą obliczać ślad węglowy i raportować go względem celów klimatycznych Unii Europejskiej.
- Od sprawozdania za 2026 rok wybrane małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) będą obliczać ślad węglowy i raportować go względem celów klimatycznych Unii Europejskiej. MŚP będą mogły zgłosić brak gotowości do realizacji obliczeń aż do 2028 roku.
Realizacja obliczeń i raportowanie śladu węglowego nie są łatwe, ale konieczne, aby przedsiębiorstwa mogły podejmować właściwe decyzje inwestycyjne z punktu widzenia ochrony klimatu. Właściwe decyzje, czyli takie, które ograniczają emisje gazów cieplarnianych. Do prowadzenia takiej polityki wystarczy, aby obliczone 4 emisje rok do roku były porównywalne w ramach jednego przedsiębiorstwa i pozwalały na podejmowanie na tej podstawie decyzji przez zarządy. Jednak zamiary stojące za podjęciem przez Unię Europejską tematu śladu węglowego przedsiębiorstw sięgają dalej. Raportowanie niefinansowe powinno pozwolić ocenić potencjalnym inwestorom na ile dane przedsiębiorstwo posiada aktywa obarczone ryzykiem związanym ze zmianą klimatu. Ocena ta siłą rzeczy będzie dokonywana względem innych podobnych przedsiębiorstw. Dostarczone dane o emisje wielu przedsiębiorstw powinny być zatem porównywalne.
Warto także zwrócić uwagę, że działania promocyjne oraz w zakresie CSR wielu przedsiębiorstw próbują wykorzystywać zebrane informacje o śladzie węglowym w celach promocyjnych. Niewłaściwe obliczanie śladu węglowego i wykorzystywanie wyników tych obliczeń w celach promocyjnych może prowadzić do greenwashingu. Reklama jest także dziedziną, w której dochodzi do porównania różnych przedsiębiorstw ze sobą. Czy zatem dane o śladzie węglowym różnych przedsiębiorstw są porównywalne? Takie pytanie sobie postawiliśmy i jest ono podstawową przyczyną przedstawienia tego opracowania.
Cały raport do pobrania na stronie Instytutu na rzecz Ekorozwoju.
