Publicystyka - ngo.pl

Poranek w Poznaniu wita mieszkańców tłokiem na ulicach, samochody powoli przesuwają się w korkach, a na ścieżkach rowerowych widać pierwszych rowerzystów. W mikrohubie przeładunkowym przy ul. Pułaskiego paczki, które jeszcze chwilę temu przyjechały elektrycznym vanem GLS, teraz trafiają do pojemnej skrzyni jego roweru cargo. Stare Miasto, Jeżyce, Łazarz – tam dzisiaj dostarczą przesyłki. Dzięki rowerowi omija zakorkowane ulice, bez trudu parkuje tuż przy wejściu do kamienicy i szybko przekazuje paczkę odbiorcy. Czysto, cicho i sprawnie. Tak wygląda przyszłość miejskich dostaw.

Pilotażowy projekt mikrohubu przeładunkowego w Poznaniu to część projektu badawczego GRETA, realizowanego w ramach programu Interreg Central Europe. Jego głównym celem jest dekarbonizacja transportu towarowego na tzw. ostatniej mili. W stolicy Wielkopolski kurierzy GLS testują model, w którym przesyłki są przepakowywane z elektrycznych furgonetek do rowerów cargo i dostarczane do odbiorców w trzech dzielnicach.

Wzrost znaczenia e-commerce’u powoduje lawinowy przyrost przesyłek, co prowadzi do większego zatłoczenia ulic, zanieczyszczenia powietrza i zwiększonego poziomu hałasu. Dane wskazują, że dostawy ostatniej mili odpowiadają aż za 40% emisji sektora handlu elektronicznego w Europie, a wykorzystanie rowerów cargo może zmniejszyć emisję CO₂ nawet o 96% w porównaniu do spalinowych busów dostawczych. Ponadto, badania wskazują, że rowery cargo mogą ograniczyć emisję tlenków azotu o 45% i cząstek stałych nawet o 70-80%. To rozwiązanie pozwala nie tylko ograniczyć emisję, ale także usprawnia logistykę miejską, zmniejsza natężenie ruchu i odciąża infrastrukturę drogową. Dzięki rowerom cargo możliwe jest efektywne wykorzystanie przestrzeni, bez konieczności zajmowania miejsc parkingowych czy blokowania ulic i chodników przez zaparkowane dostawcze busy.

Zgodnie z badaniami Uniwersytetu w Liege z 2021 roku, koszt dostawy rowerem cargo wynosi od 1,28 do 1,36 € w porównaniu do 1,82-2,95 € przy użyciu tradycyjnego busa. Co więcej, prędkość jazdy rowerów cargo w godzinach szczytu w centrum miasta wynosi średnio 20-25 km/h, podczas gdy dostawcze furgonetki poruszają się średnio ze średnią prędkością 15 km/h. To realna przewaga w zatłoczonych obszarach miejskich.

Dostawy miejskie stanowią coraz większy problem. Samochody dostawcze generują duże emisje, przyczyniają się do degradacji nawierzchni oraz zajmują cenną przestrzeń miejską. W odpowiedzi na te wyzwania miasta na całym świecie wdrażają rowerowe rozwiązania logistyczne. Przykłady takich inicjatyw można znaleźć m.in. w Pradze, Hamburgu, gdzie działają współdzielone huby przeładunkowe czy w Paryżu, który od lat rozwija system rowerowych dostaw. Badania pokazują, że rowery cargo są w stanie dostarczać przesyłki nawet 60% szybciej niż furgonetki w gęsto zabudowanych obszarach, a ich emisja CO2 jest praktycznie zerowa. W Londynie eksperymenty wykazały, że dostawy realizowane rowerami cargo mogą zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych nawet o 75% w porównaniu do tradycyjnych pojazdów. Za kilka tygodni znane będą szczegółowe dane z Poznania, bo partnerzy w projekcie bardzo szczegółowo badają trasy, efektywność, czasy i emisyjność dostaw.

Realizacja mikrohubu przeładunkowego w Poznaniu to doskonały przykład efektywnej współpracy między sektorem publicznym a prywatnym, na razie w ramach projektu badawczego. Z inicjatywy Łukasiewicz – Poznańskiego Instytutu Technologicznego, Miasto Poznań zaproponowało lokalizację na swojej działce. Jej dzierżawca, operator parkingu zlokalizowanego w tym miejscu, stanowi kolejne kluczowe ogniwo w całym procesie. Kolejnym etapem jest dostawca technologii hubu oraz jego operator, wyłoniony w przetargu. Hub zasilany jest energią słoneczną i wykonany z materiałów z recyklingu. Ostatnim, niezbędnym elementem jest klient mikrocentrum – w tym przypadku firma kurierska GLS, która dołączyła do projektu z własnymi rowerami cargo, produkowanymi przez polską firmę Maxpro. Każdy z tych etapów wymaga precyzyjnej koordynacji i sprawnego działania, aby jak najszybciej wdrożyć nowoczesne rozwiązania logistyczne.

Aby takie projekty mogły być skutecznie wdrażane na większą skalę, konieczna jest współpraca wielu interesariuszy:

Miasta – samorządy powinny aktywnie wspierać rozwój rowerowych hubów, m.in. poprzez udostępnianie miejskich terenów na korzystnych warunkach. W przeciwnym razie firmy kurierskie będą stawiać własne, odizolowane centra przeładunkowe, co doprowadzi do chaosu przestrzennego i efektu „paczkomatozy”. Współdzielone huby to lepsze rozwiązanie – efektywniejsze i bardziej zrównoważone.

Dzierżawcy terenu – dla wielu firm zarządzających parkingami czy terenami komercyjnymi huby mogą być nowym, rentownym modelem biznesowym, który pozwala na dywersyfikację usług.

Dostawcy technologii i operatorzy hubów – konieczne jest wypracowanie modelu zarządzania takimi miejscami, aby funkcjonowały sprawnie i były atrakcyjne dla użytkowników. Idealnym rozwiązaniem są technologie modułowe, pozwalające w sposób elastyczny dostosowywać ofertę do potrzeb i liczby klientów.

Firmy kurierskie i dostawcze – jako klienci hubów, mogą korzystać z lepszej infrastruktury, zmniejszać koszty operacyjne oraz poprawiać efektywność dostaw, jednocześnie przyczyniając się do poprawy jakości życia w miastach.

– Projekt GRETA i rowerowy mikrohub w Poznaniu to doskonały przykład tego, jak współpraca między samorządami, biznesem i instytucjami badawczymi może prowadzić do realnych zmian w logistyce miejskiej. Dane nie pozostawiają wątpliwości – rowery cargo mogą zmniejszyć emisję dwutlenku węgla i zanieczyszczeń powietrza, a koszty operacyjne są niższe. To nie tylko przyjazne środowisku, ale i ekonomiczne rozwiązanie. Kluczowe jest jednak długofalowe zaangażowanie i wsparcie miast, zarówno w postaci odpowiedniej infrastruktury dla rowerów, jak i regulacji sprzyjających wdrażaniu takich modeli współpracy. Jeśli Poznań zdoła utrzymać i rozwijać ten system po zakończeniu pilotażu, może stać się wzorem dla innych polskich miast. Czas na odważne decyzje i nowoczesne podejście do logistyki ostatniej mili. – mówi Aleksander Szałański z Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych.

Mikrohub rozpoczął działalność w grudniu ub.r., a jego pilotaż potrwa do końca maja 2025. Dalej działalność hubu będzie kontynuowana już na zasadach komercyjnych, jeśli dojdą do porozumienia wszystkie ww. podmioty. Nie brakuje też kolejnych potencjalnych klientów gotowych dołączyć do inicjatywy.

Projekt GRETA, współrealizowany przez Sieć Badawczą Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny, koncentruje się na analizie potrzeb i wyzwań związanych z dostawami towarów w miejskich obszarach funkcjonalnych. W ramach tego projektu zbierane są dane dotyczące m.in. efektywności dostaw, emisji spalin oraz wykorzystania różnych środków transportu, takich jak rowery cargo. Celem jest opracowanie i wdrożenie zrównoważonych rozwiązań logistycznych, które mogą być zastosowane w innych miastach.

– Dane zgromadzone w ramach sześciomiesięcznego pilotażu projektu GRETA pozwolą na precyzyjne określenie wpływu nowych rozwiązań logistycznych na miejskie systemy transportowe. Analizujemy trasy przejazdów, czasy dostaw, efektywność operacyjną oraz rzeczywisty poziom redukcji emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń powietrza. Informacje te stanowią cenny zasób, który może wspierać decyzje samorządów i firm logistycznych, dążących do bardziej zrównoważonej przyszłości transportu miejskiego. Analiza dużej ilości danych, z relatywnie długiego okresu, pozwoli nam również wychwycić ewentualne tendencje w zakresie liczby paczek czy przejechanych kilometrów oraz wyliczyć wskaźniki, które w sposób obiektywny i jednoznaczny ocenią zrównoważoną efektywność tego rozwiązania. Co więcej, zdobytą wiedzę i dotychczasowe wnioski chcemy wykorzystać w kolejnych projektach. W lutym złożyliśmy wniosek na projekt w ramach programu Horyzont Europa, w którym wspólnie z miastem Gdańsk i partnerami biznesowymi zamierzamy rozwijać koncepcję praktycznego wykorzystania mikrohubów i rowerów cargo, budując współdzieloną przestrzeń przeładunkową. – mówi Marta Cudziło, zastępca dyrektora Centrum Nowoczesnej Mobilności, Lider Grupy Badawczej Logistyki, Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny.

Pilotaż mikrohubu GLS w Poznaniu pokazał ogromny potencjał projektów logistycznych na styku miast, biznesu i nauki. Dla sukcesu tego i kolejnych takich przedsięwzięć kluczowe będzie zapewnienie dalszego jego działania na zasadach komercyjnych, przy wsparciu władz miejskich. To jest też apel do samorządów w całej Polsce – transport towarowy to nie tylko domena firm kurierskich i dostawczych, ale także ważny element funkcjonowania miasta, który ma olbrzymi wpływ na jakość życia mieszkańców, a więc jest to też wyzwanie dla urbanistów i lokalnych władz. Zrównoważone dostawy to korzyści dla środowiska, gospodarki i mieszkańców: mniej emisji, mniejsze korki, mniej hałasu, lepsza jakość życia. Czas działać, bo przyszłością zrównoważonej logistyki miejskiej są rowery i współdzielone huby przeładunkowe.

Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych (FPPE) jest organizacją pozarządową działającą na rzecz neutralnej klimatycznie i przyjaznej środowisku transformacji sektora transportu, ze szczególnym uwzględnieniem transportu drogowego. FPPE angażuje się w wypracowanie realnych, skutecznych i sprawiedliwych rozwiązań na rzecz poprawy jakości życia w miastach – głównie dzięki poprawie jakości powietrza i ograniczaniu negatywnego wpływu sektora transportowego. Fundacja tworzy przestrzeń dla konstruktywnego dialogu i wymiany wiedzy pomiędzy przedstawicielami biznesu, administracji centralnej i lokalnej oraz stroną społeczną, a także angażuje się w projekty edukacyjne. Szczegółowy opis działalności oraz publikacje organizacji są dostępne pod adresem: www.fppe.pl.