Publicystyka - ngo.pl

Blisko dwie trzeciej tej kwoty (64%) stanowiły projekty, których celem był rozwój kapitału ludzkiego. Co dokładnie kryje się za technokratycznym terminem „kapitał ludzki”? To rozmaite działania związane z przeciwdziałaniem bezrobociu, szeroko rozumianą edukacją i aktywizacją zawodową. Wśród organizacji pozarządowych największy projekt w tym obszarze, o łącznej wartości ponad 2,5 miliona złotych, zrealizowała w ostatnich latach Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych. Celem projektu zatytułowanego „Modelowy system na rzecz integracji społecznej” było budowanie systemu integracji społecznej przy współudziale instytucji pomocy społecznej, rynku pracy i organizacji pozarządowych.

Bez kłopotów można mnożyć przykłady podobnych działań, które mają na celu inwestowanie w kapitał ludzki zarówno poprzez dążenie do zmian systemowych, jak i pomoc konkretnym grupom beneficjentów. W latach 2007-13 organizacje pozarządowe zrealizowały łącznie 10 tys. takich projektów. Ich łączna wartość wyniosła prawie 5,8 mld zł. Przeciętna wartość projektu wyniosła niespełna 577 tys. zł.

Drugą pod względem wartości grupę stanowią działania związane z tzw. „sektorem B+RT”, czyli innowacjami i przedsiębiorczością (20% ogólnej sumy projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe dzięki funduszom unijnym). Projekty tego rodzaju były przeważnie realizowane przez organizacje wspierania przedsiębiorczości i nauki, a także rozwoju lokalnego i regionalnego. W ostatnich latach liderem w tej dziedzinie była Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, która dzięki środkom europejskim zrealizowała projekty wspierające wybitnych naukowców o łącznej wartości 421 mln zł.

W latach 2007-13 organizacje pozarządowe pozyskały również fundusze strukturalne na działania w dziedzinie turystyki i kultury. Łączna wartość tych projektów wyniosła blisko 348 mln zł (tj. 3,9% ogólnej sumy projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe dzięki funduszom unijnym). Jeden z największych projektów o wartości ponad 95 mln zł – obejmujący budowę sieci portów turystycznych i przystani jachtowych na terenie Pomorza Zachodniego – zrealizowała Zachodniopomorska Organizacja Turystyczna.

Ponad 214 mln zł wyniosła łączna wartość projektów autorstwa fundacji i stowarzyszeń w obszarze ochrony środowiska. Przykładem takich działań może być projekt realizowany dzięki funduszom unijnym na terenie kilku województw przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody "pro Natura", który ma na celu ochronę rzadkiego gatunku nietoperza – podkowca małego.

Niektóre z projektów realizowanych przez fundacje i stowarzyszenia przy wsparciu funduszy strukturalnych dotyczą rozwoju infrastruktury społecznej: budowy, rozbudowy czy wyposażenia przedszkoli, szkół, ośrodków zdrowia, hospicjów, a także ośrodków opieki nad osobami niepełnosprawnymi. Łączna suma tego rodzaju projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe od początku 2007 roku do końca marca 2014 roku wyniosła 196 mln zł.

Wartość projektów realizowanych przez organizacje dzięki środkom europejskim w innych obszarach była wyraźnie niższa. Dla pokreślenia różnorodności działań podejmowanych przez fundacje i stowarzyszenia dzięki funduszom strukturalnym warto odnotować, że łączna suma projektów w obszarze rozwoju społeczeństwa informacyjnego sięgnęła 79 mln zł, zwiększania efektywności energetycznej i rozbudowy alternatywnych źródeł energii – 69 mln zł, rewitalizacji miast i wsi – 49 mln zł, transportu – 2,5 mln zł.

Ponad 507 mln zł wyniosła wartość projektów w pozostałych obszarach tematycznych, które obejmują m.in. działania na rzecz reform zatrudnienia poprzez promowanie partnerstw, a także monitorowanie i ewaluację polityk.

Zauważalny jest również udział organizacji pozarządowych w różnorodnych działaniach, których celem jest rozwój turystyki i kultury (2,1% wartości wszystkich projektów realizowanych przez wszystkie podmioty w tej dziedzinie), B+RT, innowacji i przedsiębiorczości (1,6%) oraz infrastruktury społecznej (1,2%).

W innych obszarach tematycznych udział organizacji pozarządowych jest marginalny i nie przekracza setnej części wartości projektów realizowanych przez wszystkie podmioty.

Jeśli spojrzeć na wykorzystanie funduszy europejskich w kontekście międzyregionalnych zróżnicowań, okaże się, że zdecydowanym liderem jest Mazowsze. Do końca 2013 roku fundacje i stowarzyszenia z  województwa mazowieckiego podpisały umowy na realizację projektów o łącznej wartości ponad 1,1 mld zł. Ten stan rzeczy nie powinien dziwić – wszak w Warszawie ma swoją siedzibę zdecydowanie najwięcej podmiotów trzeciego sektora.

Na kolejnych miejscach pod względem wartości projektów autorstwa organizacji pozarządowych, dofinansowywanych ze środków Unii Europejskiej znajduje się województwo lubelskie (687 mln zł) i wielkopolskie (659 mln zł).

Najmniej funduszy europejskich pozyskały organizacje pozarządowe z województwa lubuskiego i opolskiego – łączna wartość projektów realizowanych przez fundacje i stowarzyszenia z tych regionów wyniosła odpowiednio: 158 i 188 mln zł. Nie można jednak zapominać, że są to zarazem regiony z najmniejszą liczbą zarejestrowanych organizacji pozarządowych.

Artykuł został przygotowany na podstawie danych zgromadzonych w ramach KSI SIMIK 07-13 według stanu na 31 marca 2014 roku, a w przypadku danych regionalnych – według stanu na koniec 2013 roku.