Publicystyka - ngo.pl

W badaniu wzięły udział zespoły z Bangladeszu, Boliwii, Francji, Tanzanii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Osoby bezpośrednio doświadczające ubóstwa, przedstawiciele środowiska akademickiego i praktycy pracowali wspólnie na partnerskich zasadach.

Raport został zaprezentowany na konferencji „Przeciwdziałając Ukrytym Wymiarom Ubóstwa” 10 maja 2019 r. w siedzibie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w Paryżu. Polskie tłumaczenie międzynarodowego raportu “Ukryte wymiary ubóstwa” powstało w październiku 2019 r., a jego prezentacja stanowiła część obchodów Międzynarodowego Dnia Walki z Ubóstwem.

Kilkuletni projekt badawczy opierał się na metodologii Krzyżowania Wiedzy (szczegółowo opisanej w książce The Merging of Knowladge: People in Poverty and Academics Thinking Together (University Press of America, 2007), która pozwala praktykom, naukowcom i osobom z doświadczeniem ubóstwa podzielić się swoją wiedzą i wypracować wspólnie stanowisko. Zgodnie z tą metodologią poszczególne rodzaje wiedzy wynikające z różnych perspektyw: działania, badań akademickich i doświadczeń życiowych, są najpierw pogłębiane w sposób niezależny poprzez spotkania w trzech oddzielnych grupach. Następnie odbywa się wspólne spotkanie, dzięki czemu członkowie poszczególnych grup mogą wzbogacić nawzajem swoją wiedzę oraz zyskać nowe spojrzenie na rzeczywistość ubóstwa. Założeniem badaczy było zdefiniować wymiary ubóstwa opierając się nie tylko na wiedzy akademickiej (co robi większość badań nad problemem ubóstwa), ale wzbogacić badanie o brakujące elementy, jakimi są wiedza osób żyjących w ubóstwie oraz doświadczenie różnego rodzaju praktyków, którzy w ramach swojej działalności mają bliski kontakt z osobami żyjącymi w ubóstwie (pracowników socjalnych, asystentów rodziny, społeczników, lekarzy, pielęgniarek, nauczycieli itd.).

Proces Krzyżowania Wiedzy doprowadził do zidentyfikowania dziewięciu kluczowych, powiązanych ze sobą wymiarów ubóstwa, które łączą w sobie doświadczenia osób z różnych krajów oraz różnych kontekstów społecznych i kulturowych. Obok trzech bardziej znanych dotychczas wymiarów uogólnionych jako „braki i niezaspokojone potrzeby” związanych z brakiem godnej pracy, z małymi i niepewnymi dochodami oraz deprywacją materialną i społeczną, pozostałe sześć wymiarów zdefiniowanych przez grupę badawczą było wcześniej niezauważanych lub rzadko branych pod uwagę w dyskusjach politycznych. Są to wymiary uogólnione jako „kluczowe doświadczenia”: cierpienie psychiczne i fizyczne, brak wpływu, walka o przetrwanie i opór oraz „wymiary dynamiki relacji”: złe traktowanie przez społeczeństwo, złe traktowanie przez instytucje oraz brak uznania wkładu osób żyjących w ubóstwie.

Mimo że wymiary te widoczne są we wszystkich krajach i większości kontekstów społecznych i kulturowych różnią się one formą i intensywnością w zależności od czynników modyfikujących: miejsca (miasto, teren podmiejski lub wiejski), momentu wystąpienia ubóstwa i czasu trwania (inne jest doświadczenie krótkotrwałego i długotrwałego ubóstwa), przekonań kulturowych (dotyczących na przykład tego, czy ubóstwo jest generalnie uważane za spowodowane czynnikami strukturalnymi czy też osobistymi niepowodzeniami), tożsamości zagrożonej dyskryminacją oraz środowiska i polityki na rzecz środowisk.

Interakcje wymiarów i wpływ czynników przedstawiono na diagramie. O ile doświadczenie ubóstwa każdej z osób jest wyjątkowe, to wszystkie jednostkowe doświadczenia są ze sobą potencjalnie powiązane.

Raport zawiera ponad 100 cytatów, wypowiedzi badaczy (w tym osób żyjących w ubóstwie) na temat definicji biedy. Dzięki tym wypowiedziom łatwo zauważyć, że wszystkie zdefiniowane wymiary ubóstwa są powiązane i często trudno oddzielić je od siebie.

Podczas prezentacji polskiej wersji raportu, która odbyła się 23 października 2019 r. w ramach cyklu spotkań „Warsztaty Wrzesińskiego” w redakcji wydawnictwa Więź w Warszawie, jeden z uczestników dyskusji zauważył: „To problem, że ubóstwo postrzegane jest przez wskaźniki, a nie przez doświadczenia. O ubóstwie więcej mówią cytaty ludzi doświadczających ubóstwa niż cokolwiek innego. Taki wizerunek ubóstwa warto upowszechniać”. Inni uczestnicy wypowiadali się o ważności uzupełnienia raportu o wiedzę z polskiego kontekstu społecznego: „Nie możemy tracić naszych doświadczeń i wiedzy”.

Samo badanie wykazało wartość dodaną wszechstronnego angażowania osób bezpośrednio doświadczających ubóstwa oraz innych osób, posiadających stosowną wiedzę. Jedna z rekomendacji badania brzmi: osoby ubogie powinny być nie tylko proszone o konsultacje, ale powinny także w pełni angażować się w tworzenie polityk, od początku do końca.

Ważne, aby wskaźniki pozostały narzędziem walki z ubóstwem, a nie celem samym w sobie. Nasze spojrzenie musi koncentrować się na trudnościach i na złożoności codziennego życia ludzi, którzy kryją się za wskaźnikami.

Międzynarodowy Raport w języku Angielskim

Wersja elektroniczna Polskiego Tłumaczenia Międzynarodowego Raportu „Ukryte Wymiary Ubóstwa”

Więcej na temat badania oraz dodatkowe materiały, raporty krajowe na stronie Międzynarodowego Ruchu ATD Czwarty Świat