Publicystyka - ngo.pl

Celem programu Consensus III było przygotowanie polskiej administracji oraz instytucji ubezpieczeniowych do uczestnictwa we wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W projekcie wzięli udział, poza przedstawicielami wymienionych ministerstw, przedstawiciele Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Biura Rozliczeń Międzynarodowych przy MZ oraz przedstawiciele kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Projekt realizowany był we współpracy z partnerem szwedzkim – przedstawicielami analogicznych instytucji. Uczestnicy deklarują, że przez pół roku udało się „...przygotować instytucje właściwe do realizacji zadań wynikających z przystąpienia do systemu koordynacji zabezpieczenia społecznego.” oraz „...przeszkolić 100 ekspertów, którzy będą pełnić funkcję szkoleniowców dla urzędników i osób, zajmujących się osobami objętymi unijnymi zasadami koordynacji...”.

Swobodny przepływ osób w ramach Unii to nie tylko możliwość podejmowania pracy w innych krajach, wolny wybór miejsca zamieszkania czy wakacje w wymarzonym zakątku Europu. To również możliwość korzystania z różnych systemów zabezpieczenia społecznego, transfer i eksport uzyskanych świadczeń, sumowanie okresów ubezpieczeniowych czy okresów pracy. Wszystko to możliwe jest dzięki koordynacji europejskich systemów zabezpieczenia społecznego.

Na czym polega koordynacja systemów?
Unia wyszła z założenia, że nie ma potrzeby tworzenia jednolitego unijnego systemu ubezpieczeń społecznych czy zdrowotnych. Funkcjonujące w poszczególnych krajach systemy spełniają swoje funkcje. Oczywiście systemy te różnią się, nie powinno to jednak uniemożliwiać równego traktowania osób – obywateli Unii Europejskiej – jeśli przemieszczają się one w obszarze wspólnoty, zmieniając miejsce pracy czy miejsce zamieszkania. Kierując się tą myślą wypracowano powszechnie uznawane zasady, dotyczące koordynacji systemów.

Podstawowe zasady koordynacji systemów:
1. Jedność stosowanego ustawodawstwa
Osoba przemieszczająca się po terytorium Unii podlega ustawodawstwu zabezpieczenia społecznego tylko jednego państwa. Niedopuszczalna jest sytuacja podlegania pod dwa lub więcej systemów lub też nie podleganie żadnemu. Chodzi tu o jednoczesne korzystanie z systemów zabezpieczeń społecznych. Może się natomiast zdarzyć, że pracując jakiś czas we Francji podlegamy ustawodawstwu Francuskiemu a po zmianie kraju pracy – ustawodawstwu drugiego państwa (jest to możliwe dzięki kolejnej, opisanej poniżej, zasadzie).
2. Równe traktowanie
Jeśli osoba mieszka lub podejmuje pracę w danym kraju Unii, korzysta z systemu zabezpieczenia społecznego tego kraju, nawet jeśli jest obywatelem innego państwa. Dodatkowo, nie można tak konstruować warunków nabywania świadczeń aby możliwe były one do spełnienia tylko przez obywateli wybranego kraju.
3. Sumowania okresów
Oznacza to, że np. ubiegając się o zasiłek dla bezrobotnych, do którego osoba ma prawo jeśli pracowała wymaganą ilość czasu – czyli kiedy przepracowała wymagany okres - to okres ten ustalany jest na podstawie sumowania okresów pracy w różnych krajach. Jeśli ktoś pracował dwa lata w Hiszpanii, a potem przez miesiąc w Polsce, to rejestrując się w Urzędzie Pracy w Polsce i licząc tylko ten ostatni okres pracy, nie będzie miał prawa do zasiłku. Jeśli jednak zsumuje czas pracy w obu krajach, to uzyska wymagany okres.
4. Zachowanie praw nabytych
Ostatnia zasada pozwala, przykładowo, obywatelowi Polski, który w Polsce nabył prawo do świadczeń emerytalnych a pod koniec życia osiadł w Danii, na pobieranie tych świadczeń z polskiego systemu ubezpieczeń mimo, że nie mieszka on już w Polsce.

Przedstawiciele ministerstw zwrócili szczególną uwagę na wyzwanie jakim jest skuteczna akcja informacyjna. Teraz powinna ona objąć pracowników instytucji pomocy społecznej (np. urzędów pracy) i pracowników placówek służby zdrowia. Mają oni posiąść podstawowe informacje z dziedziny koordynacji systemów. Ministerstwa oceniają, że w ramach ich możliwości, realne jest przeszkolenie specjalistów na poziomach województw. Tam też odsyłane będą osoby zainteresowani szczegółową informacją. Obecna refleksja dotyczy więc akcji informacyjnej skierowanej do instytucji administrujących poszczególnymi świadzczeniami czy oferujących pomoc w ramach danych systemów zabezpieczań. Na konferencji nie rozmawiano o konieczności informowania „zwykłych” adresatów świadczeń i pomocy.

Seria „Twoje prawa i obowiązki podczas poruszania się po terytorium Unii Europejskiej”
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej stworzyło jednak internautom możliwość zapoznania się z wynikami pracy w ramach Projektu Consensus. Informacje na temat różnych aspektów koordynacji można więc znaleźć na stronie internetowej (http://www.mpips.gov.pl) w dziale „ubezpieczenia społeczne”.