HiT zamiast WoS. Jakie zmiany w edukacji obywatelskiej proponuje Minister Edukacji i Nauki?
Do 17 stycznia trwać mają konsultacje społeczne projektów rozporządzeń Ministra Edukacji i Nauki, zmieniających podstawy programowe kształcenia ogólnego. Najważniejszą z proponowanych przez ministra zmian jest zastąpienie w szkołach średnich przedmiotu wiedza o społeczeństwie, realizowanego w zakresie podstawowym, nowym przedmiotem: historia i teraźniejszość.
We wtorek, 11 stycznia ruch Wolna Szkoła przekazał premierowi list z apelem o wycofanie się z procedowania tej i innych zmian w prawie oświatowym. forumIdei Fundacji Batorego publikuje analizę proponowanych zmian w podstawach nauczania autorstwa dr hab. Łukasza Zamęckiego.
Projekty rozporządzeń obok wprowadzenia nowego przedmiotu historia i teraźniejszość (HiT) w miejsce podstawowej wiedzy o społeczeństwie przewidują także poważne zmiany w podstawach programowych przedmiotu historia w zakresie podstawowym i rozszerzonym oraz przedmiotu wiedza o społeczeństwie (WoS) w zakresie rozszerzonym. Zdaniem dr hab. Łukasza Zamęckiego potraktowane jako całość propozycje zmian są „najbardziej radykalną – przynajmniej w ostatnim dwudziestoleciu – próbą zerwania ciągłości z dotychczasowym systemem wartości oraz w konsekwencji z treściami, na których budowane były do tej pory podstawy edukacji obywatelskiej”.
Po przeanalizowaniu proponowanych nowych podstaw programowych autor stwierdził, że samo zastąpienie przedmiotu WoS przedmiotem HiT oznaczać może redukcję o nawet 85% treści dotychczas realizowanych w ramach WoS. Istotna jest też zmiana filozofii nauczania zagadnień obywatelskich, gdyż realizowanie ich w ramach przedmiotu o humanistycznej, jakim ma być HiT, a nie społecznej perspektywie będzie wpływać na sposób prezentowania zagadnień, ich hierarchizowanie i stosowane metody dydaktyczne. Istota proponowanych zmian polega na odejściu od kształcenia kompetencji obywatelskich i sprawstwa na rzecz przekazywania wiedzy i wartości związanych ze specyficznie interpretowanym światopoglądem chrześcijańskim.
Dlatego istotna jest też analiza aksjologii i perspektywy filozoficznej nowych podstaw, którą przeprowadza Łukasz Borzęcki. Kluczowa okazuje się tu oczywiście rola religii w świecie społecznym. Uczeń w wielorakich kontekstach będzie musiał wyjaśniać pojęcie christianitas. Zrealizuje też niemały kurs historii Kościoła. O oświeceniu dowie się natomiast, że epoka ta wiązała się z „ekspansją »zastępczych religii« (tajnych stowarzyszeń, masonerii, iluminatów, różokrzyżowców)”. Nauczy się również wiązać nowoczesność, naukowość i postęp z „religijnymi, kulturowymi i politycznymi korzeniami rasizmu i antysemityzmu” oraz, że laicyzacja społeczeństw prowadzi do „wojen kulturowych”.
Podsumowując autor analizy stwierdza, że zmiany w przekazywanej uczniom wizji obywatela i wspólnoty, które proponuje Ministerstwo Edukacji i Nauki streścić można następująco:
- od wspólnoty opartej na liberalnie rozumianych więziach do wspólnot naturalnych złączonych więzami narodowymi i kulturowymi;
- od obywatela mającego sprawstwo do ucznia – odbiorcy treści;
- od Polaka swobodnie poruszającego się we wspólnocie europejskiej i globalnej do osoby z obawą spoglądającą na świat.
Źródło: Fundacja im. Stefana Batorego
