Dzieci po traumie to poważny problem społeczny. W ostatnich latach narasta zarówno u dzieci, jak i młodzieży skala zaburzeń, które określa się jako zaburzenia regulacji emocji i zaburzenia posttraumatyczne. W wielu polskich rodzinach, we wszystkich szkołach czy w innych placówkach, spotykamy dzieci, które sprawiają ogromne problemy i nie poddają się tradycyjnym oddziaływaniom edukacyjnym i wychowawczym.
By lepiej diagnozować takie problemy oraz by wspierać dzieci i młodzież z takimi zaburzeniami oraz rodziców i opiekunów tych dzieci Powiatowe Centrum pomocy Rodzinie w Gostyniu zorganizowało, we współpracy z Biblioteką Publiczną Miasta i Gminy Gostyń i Stowarzyszeniem „DZIECKO”, warsztaty szkoleniowe: „Zaburzenia zachowania u dzieci z doświadczeniem traumy”. Wzięli w nich udział specjaliści z pomocy społecznej i z obszaru wspierania rodziny z czterech powiatów: rawickiego, leszczyńskiego, jarocińskiego i gostyńskiego. W szkoleniu uczestniczyli: koordynatorzy rodzin zastępczych, asystenci rodzin, pracownicy socjalni, psychologowie oraz terapeuci.
Szkolenie poprowadziła psycholog Beata Kolska – Lach, na co dzień pracująca w Komitecie Ochrony Praw Dziecka w Poznaniu. Przedstawiła ona przyczyny zaburzeń posttraumatycznych u dzieci. Źródłami ich mogą być np.: wszelkie formy przemocy i nadużyć wobec dziecka tak w rodzinie jak i środowisku rówieśniczym, wypadek komunikacyjny lub inny wypadek, uszkodzenia okołoporodowe, depresja, choroby psychiczne rodzica lub jego uzależnienie, rozwód rodziców, śmierć bliskiego członka rodziny, poważne zaniedbania opiekuńcze, czy umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej.
Szczególnie obciążające dla dziecka jest doświadczanie kompleksowej traumy. Organizm narażony w tzw. krytycznych okresach rozwojowych na powtarzające się poważne zagrożenia, zaniedbania, nadużycia ze strony rodzica lub innego podstawowego opiekuna, tworzy nieprawidłowy model równowagi. Cechuje go niestabilność emocjonalna i brak kontroli emocji. Dziecko z doświadczeniem postraumatycznym będzie przejawiało takie zachowania do końca życia.
Kluczem do zrozumienia takiego dziecka, jak i do profilaktyki oraz leczenia, jest umiejętność widzenia całości organizmu w jego otoczeniu rodzinnym i społecznym. Niewiele uzyskamy, lecząc poszczególne objawy czy korygując poszczególne zachowania.
By pomagać takiemu dziecku i jego rodzicom lub opiekunom konieczne jest przyjęcie i stosowanie kilku kluczowych standardów. Po pierwsze konieczne jest zapewnienie dziecku czy młodemu człowiekowi bezpieczeństwa na każdym poziomie - od fizycznego po emocjonalne. Przy czym chodzi tu o bezpieczeństwo w poczuciu subiektywnym dziecka, a nie w poczuciu nas dorosłych. Po drugie konieczna jest wszechstronna diagnoza rozumiana jako długofalowy proces oparty na sumie wszystkich doświadczeń związanych z dzieckiem. Po trzecie konieczna jest bezustanna praca nad budową więzi dziecko – opiekun. Po czwarte ważne jest umiejętne kształtowanie kompetencji regulacji stresu u dziecka czy młodego człowieka.
A podstawowym zadaniem rodzica czy opiekuna jest przejęcie kontroli nad bezpieczeństwem dziecka. Bo dziecko zranione cały czas kontroluje świat wokół siebie, gdyż nigdy nie wie, kiedy nastąpi atak i ma w sobie przekonanie, ze nie można ufać dorosłym. Rodzic czy opiekun pracuje nad tym, by dziecko przekonało się, że on przejmuje kontrolę po to, by dziecku nie stałą się krzywda.
W trakcie szkolenia szczegółowo omawiano strategie zachowania i postawy przydatne w pracy z dzieckiem z po traumie, a zwłaszcza z dzieckiem z zaburzeniami więzi. Ćwiczono zachowania pozwalające na uczenie dzieci okazywania emocji, bez ich tłumienia. Omawiano poszczególne fazy budowania bezpiecznej więzi dziecka z dorosłym. Ważną częścią warsztatów było wskazanie i omówienie elementów pracy z traumą, przy pełnej świadomości, że na traumę więzi NIE MA LEKARSTWA - JEST DROGA długa i wymagająca cierpliwości, oparta kompleksowych modelach i standartach oddziaływań. Dziecko z zaburzeniami posttraumatycznymi wynikającymi z przeżyć i zaniedbań we wczesnym dzieciństwie, dziecko z patologicznym wzorcem przywiązania, pozbawione kompetencji w zakresie regulacji emocji, wymaga ogromnej, specjalistycznej i multidyscyplinarnej pracy.
Dodatkowym elementem międzypowiatowego spotkania było przedstawienie i wymiana dobrych doświadczeń poszczególnych PCPR-ów, związanych z organizacją i prowadzeniem spotkań dzieci przebywających w pieczy czy u jednego z rodziców z drugim rodzicem lub rodzicami biologicznymi.
Źródło: Stowarzyszenie Dziecko
