Przeciętnie polskie gminy wydają 3,5% swojego budżetu na kulturę. W sumie to ponad 5 mld zł rocznie. Gros tych pieniędzy przeznaczają m.in. na muzea, teatry, ośrodki kultury oraz biblioteki. Organizacje otrzymują od gmin na działania kulturalne jedynie ok. 100 mln zł na rok.
W ustawie o samorządzie terytorialnym m.in. kulturę określa się jako zadanie własne samorządu - który finansuje najczęściej z własnych środków. Samorządy nie otrzymują na ten cel niemal żadnych pieniędzy centralnych i z reguły nie pokrywają też wydatków dochodami z działalności kulturalnej. Tylko w 2011 roku na kulturę z kasy samorządowej wydano 5,2 mld zł. Największą część wydatków pochłania finansowanie działalności domów i ośrodków kultury, świetlic i klubów (1,8 mld zł), a także bibliotek (nieco ponad miliard złotych). Znaczne nakłady wiążą się też z utrzymaniem i ochroną zabytków, finansowaniem muzeów, teatrów, centrów kultury i sztuki.
Dotacje dla organizacji kulturalnych są bardzo niskie
W porównaniu do środków przeznaczanych na publiczne instytucje kultury wydatki gmin na dotacje dla organizacji realizujących działania i projekty kulturalne są bardzo niskie. W 2011 roku polskie gminy przeznaczyły na to zaledwie 100 mln zł, czyli 18 razy mniej niż na domy kultury i 10 razy mniej niż na biblioteki. Aż 75 mln z tej kwoty to wydatki miast na prawach powiatu (24 mln zł wydała Warszawa, 12 mln Wrocław, 8 mln Poznań i 5 mln Kraków).
Wydatki gmin na kulturę w porównaniu do całości ich wydatków stanowią jedynie niewielki procent. W 2011 roku przeciętna polska gmina przeznaczyła na kulturę zaledwie 3,5% swojego rocznego budżetu. Co ciekawe, bardzo podobny procent budżetu przeznaczają na kulturę polskie gospodarstwa domowe (3,3%).
Wydatki na kulturę – w przeliczeniu na mieszkańca
Skalę wydatków o wiele łatwiej można sobie wyobrazić, jeśli policzymy, ile przeciętna gmina wydaje na kulturę w przeliczeniu na każdego mieszkańca. Wysokość takich wydatków uzależniona jest od typu gminy. W 2011 roku na każdego mieszkańca miasta-powiatu przypadało przeciętnie około 15 zł miesięcznie wydanych na zadania w dziedzinie kultury. W gminach miejskich i miejsko-wiejskich ta kwota oscylowała wokół 10 zł, a w wiejskich – wokół 8 zł.
Możemy wyobrazić sobie hipotetyczną sytuację, w której każdy mieszkaniec dostaje wspomnianą powyżej kwotę „do ręki” i może przeznaczyć ją na dowolne wydatki związane z kulturą. Aby kupić jedną książkę, mieszkaniec miasta na prawach powiatu musiałby odłożyć co najmniej dwie swoje „wypłaty”, mieszkaniec gminy miejskiej lub miejsko-wiejskiej trzy, a osoba mieszkająca na wsi musiałaby na książkę oszczędzać trzy i pół miesiąca.
Analogicznie, mieszkaniec gminy wiejskiej mógłby za swoją „wypłatę” kupić cztery razy w miesiącu gazetę codzienną. Mieszkaniec gminy miejsko-wiejskiej lub miejskiej na taki wydatek mógłby sobie pozwolić pięć razy w miesiącu, a osoba mieszkająca w mieście na prawach powiatu siedem razy.
– Stosowany powyżej miesięczny przelicznik jest oczywiście tylko ilustracją – wiadomo bowiem, że nikt tych pieniędzy faktycznie nie dostaje „do ręki”. Musimy też pamiętać, że poza środkami przekazywanymi publicznym instytucjom kultury, znaczna część pieniędzy przeznaczana jest na organizację dużych imprez masowych. Wśród wydarzeń kulturalnych organizowanych przez urzędy miast i gmin są to najczęściej realizowane przedsięwzięcia. Stosując powyższą logikę możemy stwierdzić, że mieszkaniec gminy uczestnicząc w festynie lub koncercie zorganizowanym przez gminę konsumuje swoją kilkumiesięczną kulturalną „wypłatę” – podkreśla Piotr Adamiak ze Stowarzyszenia Klon/Jawor.
Wydatki gospodarstw domowych na kulturę
Interesująco może wypaść porównanie wydatków gmin na kulturę do kwot, jakie na nią przeznaczają gospodarstwa domowe – przeciętnie to 34 zł na osobę miesięcznie. Oznacza to, że statystyczny Polak może w miesiącu pozwolić sobie na zakup jednej książki lub 17 gazet codziennych.
Faktycznie jednak podział budżetu kulturalnego polskiego gospodarstwa wygląda zupełnie inaczej. Najwięcej – bo aż połowę – pochłaniają wydatki związane z telewizją. Przeciętne gospodarstwo wydaje bowiem miesięcznie (w przeliczeniu na jedną osobę) 12 złotych na telewizję kablową, 3 zł na opłacenie abonamentu RTV oraz kolejne 3 zł na zakup odbiorników TV. Na zakup gazet lub czasopism przeznaczane jest również 3 zł miesięcznie (9% budżetu), a zaledwie po 2 zł (5% budżetu) wydaje się na zakup książek oraz na wstęp do kin, teatrów oraz instytucji muzycznych.
Źródło: inf. własna (ngo.pl)
