Publicystyka - ngo.pl

Warszawa, 14 lipca 2004 r.

Organizacje pozarządowe, członkowie Forum Darczyńców w Polsce, z
zainteresowaniem przyjęli pomysł Pana Premiera Marka Belki dotyczący powołania Funduszu Inicjatyw
Obywatelskich. Cieszymy się, że Rząd, a w szczególności Prezes Rady Ministrów dostrzega rolę i
miejsce organizacji pozarządowych w polskim życiu publicznym i chce wspomóc je w realizacji zadań
służących dobru publicznemu.

Wierzymy także, że Panu Premierowi i Rządowi - podobnie jak nam,
zależy na tym, aby tworzone mechanizmy wsparcia sektora pozarządowego w Polsce były jak najbardziej
skuteczne i efektywne. Powinny one umożliwić wsparcie sfer najistotniejszych z punktu widzenia
potrzeb społeczeństwa, służyć rozwojowi instytucjonalnemu III Sektora, maksymalizować efekty
wykorzystania każdej publicznej złotówki przekazywanej organizacjom pozarządowym.

W trosce o efektywność i skuteczność działania Funduszu Inicjatyw
Obywatelskich, po zapoznaniu się z dokumentem "Założenia do Funduszu Inicjatyw
Obywatelskich" przygotowanym przez Ministerstwo Polityki Społecznej w dniu 9 lipca b.r.
wyrażamy obawy dotyczące zarysowanej koncepcji działania Funduszu, jak i trybu wdrażania pomysłu
Funduszu w życie.

Uważamy, że:

1. Przedstawiony w "Założeniach do Funduszu Inicjatyw Obywatelskich" harmonogram prac legislacyjnych jest stanowczo zbyt pospieszny, co rodzi poważne zagrożenie dotyczące jakości wypracowanych rozwiązań. Uważamy, że przedmiot sprawy jest na tyle ważny, tak dla organizacji pozarządowych, jak i dla budżetu państwa, a przede wszystkim dla społeczeństwa, które w efekcie korzystać ma ze wsparcia Funduszu, iż wymaga głębokiego namysłu, szerokiej publicznej dyskusji i uwzględnienia stanowisk różnych partnerów społecznych, których pomysł ten dotyczy.
2. "Założenia do Funduszu Inicjatyw Obywatelskich" powinny być bardzo wnikliwie i szeroko skonsultowane, przede wszystkim z Radą Działalności Pożytku Publicznego, środowiskiem organizacji pozarządowych, innymi środowiskami społecznymi i dopiero po uwzględnieniu wyników tych konsultacji skierowane pod obrady Rady Ministrów.
3. W pierwszym rzędzie powinny zostać rozważone i porównane ze sobą różne warianty mechanizmów wsparcia organizacji pozarządowych, zarówno redystrybucyjne (np. Fundusz), jak i bezpośrednie (np. odpis od podatku dochodowego od osób prawnych na rzecz organizacji społecznych, który funkcjonuje np. na Słowacji w wysokości 2 % czy 2% odpis od podatku od osób fizycznych wprowadzony na Litwie i na Słowacji). Zastanawiając się nad najbardziej optymalnymi rozwiązaniami warto wziąć pod uwagę doświadczenia w zakresie stosowania różnych mechanizmów wsparcia organizacji społecznych stosowane w innych krajach środkowoeuropejskich (Węgry, Czechy, Słowacja). Wybór takiego, a nie innego rozwiązania powinien być bowiem poparty rzetelną analizą kosztów i korzyści.
4. Konsultacje społeczne powinny dotyczyć nie tylko "Założeń do Funduszu Inicjatyw Obywatelskich", czy projektu ustawy (a właściwie - jak wynika z "Założeń" - projektu zmiany w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie), ale przede wszystkim aktów wykonawczych, bo w nich zawarta będzie istota mechanizmu działania Funduszu.
5. Kwestią kluczową jest bardzo jasne określenie celów działania Funduszu tak, aby przeznaczenie środków w jego ramach nie budziło wątpliwości i było czytelne, tak dla jego dysponentów, jak i odbiorców. Uważamy przy tym, że Fundusz nie powinien uzupełniać środków strukturalnych Unii Europejskiej, a raczej wspierać bardzo wyraźnie rysujące się obszary potrzeb społecznych, które nie znajdują się w priorytetach wsparcia unijnego, a są istotne także z punktu widzenia państwa.
6. Szczególną uwagę należy poświęcić sposobowi podejmowania decyzji dotyczących redystrybucji środków z Funduszu tak, aby nie stał się on narzędziem w ręku jakiejś opcji politycznej czy grupy interesów i gwarantował przejrzystość, efektywność i skuteczność wykorzystania tych środków.
7. Jedynym źródłem dochodów Funduszu powinny być pieniądze z budżetu państwa. Możliwość łączenia ich np. z darowiznami czy zapisami osób fizycznych lub prawnych spoza sektora finansów publicznych uważamy za szkodliwą dla organizacji pozarządowych i korupcjogenną. Łączenie środków publicznych i prywatnych będzie także powodować problemy proceduralno-prawne dotyczące sposobu ich wydatkowania.
8. Głębokiego namysły wymaga formuła prawna działania Funduszu, bo to ona w dużej mierze przesądzać będzie o skuteczności i efektywności jego działania.
9. Na koniec, niezbędne jest rozważenie pomysłu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich w kontekście innych projektów zmian regulacji prawnych dotyczących organizacji społecznych w Polsce, szczególnie zmiany Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie odpisów od darowizn, która przywrócić miała zlikwidowane w 2003 roku zachęty do wspierania działań społecznie użytecznych przez darczyńców indywidualnych. Tylko wtedy można będzie ocenić, czy całościowy obraz warunków funkcjonowania, a w szczególności finansowania działalności organizacji społecznych, nie ulegnie pogorszeniu. Nie może być bowiem tak, że Fundusz Inicjatyw Obywatelskich stworzony zostanie kosztem ograniczenia niezależnych źródeł finansowania działalności społecznej i zduszenia z trudem odradzającej się w Polsce rodzimej filantropii.

Kierowani troską o efektywność i skuteczność propozycji rządowych
zwracamy się do członków Rady Działalności Pożytku Publicznego o rozważenie zgłoszonych przez nas
obaw, wątpliwości i opinii w dalszych pracach nad koncepcją Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.

Z wyrazami szacunku,

Maria Holzer, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży,


Krzysztof Kaczmar, Fundacja Bankowa im. Lepolda Kronenberga,


Ewa Kulik-Bielińska, Fundacja im. Stefana Batorego,


Tomasz Perkowski, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej,


Tomasz Schimanek, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce,


Rafał Serafin, Fundacja "Partnerstwo dla Środowiska",


Piotr Szczepański, Fundacja Wspomagania Wsi.