Publicystyka - ngo.pl

To pierwsza tego typu długofalowa współpraca Ministerstwa z instytucją pozarządową. Dotychczasowe wspólne inicjatywy obu tych instytucji pozwoliły na odzyskanie, po niemal 70 latach, wybitnych obrazów skradzionych podczas II wojny światowej: „Murzynka” Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej oraz „Odpoczynek w szałasie tatrzańskim” Wojciecha Gersona. Celem programu „Odzyskiwanie Dzieł Sztuki” jest sprowadzenie do Polski kolejnych arcydzieł.

W ramach programu „Odzyskiwanie Dzieł Sztuki” Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego raz w roku przekazywać będzie Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy rekomendowaną listę zabytków, które udało się odnaleźć i istnieje szansa na ich powrót do Polski. Rada Programu decydować będzie o objęciu programem wybranego dzieła sztuki, a wówczas Ministerstwo podejmie działania mające na celu jego zwrot do Polski. Zgodnie z zasadami programu odzyskane dobra będą mogły być przekazywane jedynie do instytucji państwowych, wzbogacając zbiory wybranych polskich muzeów i galerii.

Podczas II wojny światowej Polska utraciła wiele bezcennych dzieł sztuki, stanowiących element naszego dziedzictwa kulturowego. Znaczna część z nich najprawdopodobniej uległa zniszczeniu lub zaginęła bezpowrotnie. Do dziś nie są znane losy arcydzieł Rafaela Santi, Antona van Dycka, Petera Paula Rubensa czy Rembrandta, które przed rokiem 1939 stanowiły własność polskich muzeów lub osób prywatnych. Poszukiwane są także płótna najwybitniejszych malarzy polskich – Kossaka, Malczewskiego, Wyspiańskiego, Matejki czy Fałata. Niektóre spośród zaginionych dóbr zostały już jednak zlokalizowane w zbiorach muzealnych lub kolekcjach prywatnych na świecie, inne mogą kiedyś pojawić się na aukcjach. Program „Odzyskiwanie Dzieł Sztuki” obejmował będzie te z nich, których odzyskanie nie jest możliwe na drodze sądowej lub w wyniku negocjacji – wówczas wybrane arcydzieła będą kupowane przez Fundację Kronenberga.

– Nasze dotychczasowe projekty zrealizowane wraz z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego dowodzą, że jest to skuteczna forma odzyskiwania zaginionych podczas wojny dzieł sztuki. Nawiązaliśmy zatem stałą współpracę z nadzieją, że przyczyni się ona do odzyskania kolejnych arcydzieł – deklaruje Krzysztof Kaczmar, Prezes Zarządu Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy.

Nawiązanie stałej współpracy pomiędzy Fundacją Kronenberga przy Citi Handlowy a Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest efektem zakończonych sukcesami dotychczasowych wspólnych działań. W marcu br. po blisko 70 latach do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie powrócił obraz Anny Bilińskiej-Bohdanowiczowej „Murzynka”. Utracone na początku II Wojny Światowej płótno w 2011 roku pojawiło się w domu aukcyjnym Villa Grisebach w Berlinie. Jego odzyskanie było możliwe dzięki natychmiastowym działaniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i wsparciu Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy. Prowadzone za pośrednictwem niemieckiej kancelarii prawnej rozmowy zakończyły się ugodą, zgodnie z którą strona polska wypłaciła dotychczasowemu właścicielowi rekompensatę, której wysokość pokryła Fundacja Kronenberga.

W roku 2010 Fundacja Kronenberga odzyskała obraz "Odpoczynek w szałasie tatrzańskim" pędzla Wojciecha Gersona, uznawany za jedno z najwybitniejszych dzieł tego malarza. Płótno, które znajdowało się w zbiorach Leopolda Kronenberga i zaginęło podczas II wojny światowej, stanowi dziś część kolekcji Zamku Królewskiego w Warszawie. Natomiast w 1997 roku dzięki wsparciu Fundacji Kronenberga kolekcja Muzeum Narodowego powiększyła się o cenny zbiór ponad 170 sreber, wykonanych przez najwybitniejszych złotników XIX-wiecznej Warszawy.

„Murzynka” Anny Bilińskiej-Bogdanowiczowej – przekazany Muzeum Narodowemu w marcu 2012 roku

Obraz do 1933 roku znajdował się w zbiorach zasłużonego warszawskiego kolekcjonera Dominika Witke-Jeżewskiego. W sierpniu 1933 roku obraz został przekazany w depozyt Muzeum Narodowemu w Warszawie, przez które został wykupiony w roku 1939. W czasie II wojny światowej dzieło zostało skradzione. W 2011 roku płótno pojawiło się w domu aukcyjnym Villa Grisebach w Berlinie. Odzyskanie zaginionego przed laty dzieła było możliwe dzięki natychmiastowym działaniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wsparciu Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy. Prowadzone za pośrednictwem niemieckiej kancelarii prawnej rozmowy zakończyły się ugodą, zgodnie z którą w grudniu 2011 roku strona polska wypłaciła rekompensatę dotychczasowemu posiadaczowi dzieła. Kwota ta została pokryta przez Fundację Kronenberga.

“Odpoczynek w szałasie tatrzańskim” Wojciecha Gersona – przekazany Zamkowi Królewskiemu w Warszawie w czerwcu 2010 roku

Obraz Wojciecha Gersona "Odpoczynek w szałasie tatrzańskim" jest uznawany za jedno z najlepszych dzieł artysty. Przed II wojną światową stanowił on element kolekcji rodziny Kronenbergów. Podobnie jak znaczna część zbiorów polskiego malarstwa rodziny Kronenbergów zaginął w czasie II wojny światowej i został włączony do spisu utraconych polskich zabytków. Po wielu latach pojawił się niespodziewanie w katalogu firmy Sotheby na aukcji londyńskiej "British and Continental Picture". Wspólne starania Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz polskich placówek dyplomatycznych otworzyły drogę Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy do podjęcia negocjacji z właścicielami obrazu z Republiki Południowej Afryki i jego ostatecznego odzyskania.

Gabinet sreber – przekazany Muzeum Narodowemu w Warszawie w 1997 roku

W 1998 roku Fundacja Kronenberga zakupiła i przekazała w depozyt Muzeum Narodowemu w Warszawie kolekcję sreber liczącą 172 eksponaty. 19 listopada 1999 roku otwarty został przy stałej Galerii Polskiej Sztuki Zdobniczej Gabinet Sreber im. Leopolda Kronenberga. W roku 2002, w rocznicę jubileuszu 140-lecia Muzeum Narodowego w Warszawie, kolekcja została przekazana na własność Muzeum. Składają się na nią zabytki wykonane głównie przez złotników XIX-wiecznej Warszawy. Przeważają naczynia stołowe - dzbanki do kawy, imbryki, mleczniki, solniczki, wykonane w renomowanych firmach warszawskich Jana Macieja Schwartza, Karola Lilpopa, Karola Malcza, Tomasza i Kazimierza Klimaszewskich, Ludwika Nasta, Jana Pogorzelskiego, a także z prac innych mniejszych pracowni. W kolekcji znajdują się m.in. piękne rokokowe półmiski Jana Georga Bandaua, najwybitniejszego warszawskiego złotnika XVIII w. i złotnika warszawskiego Salomona Hardwalda. Uzupełnia je bardzo interesująca grupa sreber między innymi z Wilna i Krakowa.