Fundacja INLEGIS: co możemy zrobić w związku z nowelizacją ustawy o CPK?
Procedowana obecnie nowelizacja ustawy o CPK ma zostać przyjęta przez Radę Ministrów w drugim kwartale 2025 r. Choć projekt przedstawiany jest jako prospołeczny, społeczeństwo nie ma możliwości wypowiedzenia się na jego temat. Konsultacje publiczne w tej sprawie nie będą przeprowadzane.
Konsultacje międzyresortowe
W najbliższych dniach zakończą się konsultacje międzyresortowe projektu ustawy o zmianie ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym (UD228). To ważny etap, dlatego Fundacja INLEGIS wystosowała pismo do członków Rady Ministrów uprawnionych do opiniowania projektu na tym etapie.
Fundacja INLEGIS zwraca w nim uwagę na to, że - wbrew zapowiedziom - najważniejsze z wprowadzanych zmian nie dotyczą „rezygnacji z rozwiązań uciążliwych dla obywateli”*, lecz przyspieszenia procesu inwestycyjnego CPK. Choć projekt prezentowany jest jako prospołeczny, ustawa procedowana jest z pominięciem etapu konsultacji publicznych.
Postulaty strony społecznej
Niestety, nowela ustawy o CPK ignoruje podstawowe postulaty osób wywłaszczanych - artykułowane konsekwentnie od wysłuchania publicznego w Sejmie w sierpniu 2022 r. Postulaty te dotyczą przede wszystkim 3 kwestii:
- wprowadzenia zakazu żądania wydania wywłaszczanej nieruchomości przed wypłatą odszkodowania,
- zagwarantowania odszkodowania pozwalającego na efektywne odtworzenie wywłaszczonej nieruchomości (równego wartości odtworzeniowej, a nie rynkowej),
- umożliwienia dochodzenia rekompensaty za szkody inne niż prawo własności – co jest szczególnie ważne w przypadku wywłaszczeń dotykających firm i gospodarstw rolnych.
„Oczekiwania strony społecznej są racjonalne. Wywłaszczani chcą być pewni tego, że odszkodowanie pozwoli im odtworzyć domostwo, gospodarstwo lub firmę w nowym miejscu. Lekceważenie tych oczekiwań rozczarowuje i podważa zaufanie w to, że rządzący chcą respektować prawa własności, które gwarantuje Konstytucja RP” – powiedziała Barbara Czerniawska, prezes Fundacji INLEGIS.
Plan działań: Sejm, Senat, RPO, współpraca z inicjatywami społecznymi i organizacjami pozarządowymi
W najbliższych tygodniach kluczowe jest poinformowanie opinii publicznej o faktycznych konsekwencjach ewentualnego wdrożenia przepisów z obecnej nowelizacji ustawy o CPK.
Zmobilizowanie do działania możliwie licznych, aktywnych obywateli może wpłynąć na parlamentarzystów: skłonić ich do uwzględnienia w ustawie postulatów wywłaszczanych. Dlatego przedstawiciele Fundacji INLEGIS planują m.in. poszerzenie współpracy z inicjatywami społecznymi w Polsce i organizacjami pozarządowymi skupionymi na ochronie praw człowieka i obronie praworządności. Liczą również na to, że w sprawie nowelizacji głos zabierze Rzecznik Praw Obywatelskich, którego biuro konsekwentnie przygląda się traktowaniu właścicieli nieruchomości położonych na terenie przyszłego lotniska. W 2021 r. RPO wypowiedział się krytycznie o sposobie wdrażania Programu Dobrowolnych Nabyć (https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-skargi-ws-przejmowania-nieruchomosci-pod-cpk), a w 2022 r. negatywnie ocenił procedowany wówczas projekt nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, którego konsekwencje (np. zniesienie zasady korzyści) miały obniżyć wartość odszkodowań wypłacanych rolnikom (https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-senat-uwagi-odszkodowania-wywlaszczenie-cpk). Będą też aktywni na etapie prac w Sejmie i w Senacie RP.
„Na spotkaniu w Skrzelewie 10 maja br. pan Maciej Lasek, pełnomocnik rządu ds. CPK zaprosił stronę społeczną do udziału w pracach nad ustawą w Sejmie, podczas obrad Komisji Infrastruktury. Zamierzamy z tego zaproszenia skorzystać. Zadbamy o to, by argumenty osób, którym zagraża wywłaszczenie, raz jeszcze wybrzmiały w parlamencie. Mamy nadzieję, że dzięki temu przekonamy do naszych racji odpowiednio licznych posłów i senatorów obecnej kadencji” – dodała Barbara Czerniawska.
* cytat z Oceny Skutków Regulacji UD228, https://legislacja.gov.pl/projekt/12397652/katalog/13127138#13127138
** 4 sierpnia 2022 r. w Sejmie odbyło się wysłuchanie publiczne w sprawie nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami (ugn), procedowanej z inicjatywy M. Horały, ówczesnego pełnomocnika rządu ds. CPK (wypowiedzi uczestników: https://orka.sejm.gov.pl/zapisy9.nsf/0/9FB4508E2A18582BC125889C003DA1A8/%24File/0290609.pdf). Wskutek protestów społecznych, w obliczu negatywnych opinii (m. in. RPO, BCC) i po odrzuceniu ustawy przez Senat RP, w październiku 2022 r. projekt został wycofany z ostatecznego głosowania w Sejmie.
O Fundacji INLEGIS
Fundacja INLEGIS działa od 2018 r. Misją Fundacji jest podnoszenie świadomości prawnej obywateli. W swoich działaniach skupia się na wywłaszczeniach pod cele publiczne. Zabiega o to, by obowiązujące w Polsce regulacje jak najlepiej chroniły prawa wywłaszczanych, jako strony słabszej w procedurze wywłaszczeniowej i wspiera tych, którzy zmagają się z przewlekłością postępowania.
Fundacja przedstawia rekomendacje i towarzyszy mieszkańcom z terenu planowanej realizacji CPK od czasu wysłuchania publicznego w sprawie nieudanej nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami (ugn) z 2022 r., procedowanej z inicjatywy M. Horały, ówczesnego pełnomocnika ds. CPK. Partnerem
Partnerem merytorycznym Fundacji jest Kancelaria INLEGIS (www.inlegis.pl).
Więcej: www.fudacjainlegis.pl
Źródło: Fundacja INLEGIS
