Publicystyka - ngo.pl

Między innymi takie ustalenia zapadły podczas spotkania, które odbyło się w poniedziałek, 24 listopada 2014 roku, w Departamencie Pożytku Publicznego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) z przedstawicielami organizacji strażniczych i rzeczniczych.

Komponent ten (oparty o mechanizm regrantingu) przewidziany był w Regulaminie konkursu FIO w 2014 roku. Jednak wówczas żadna z organizacji nie chciała podjąć się roli operatora takiego konkursu grantowego. Z tej przyczyny m.in. Komitet Sterująco-Monitorujący Program FIO zdecydował, że w tegorocznym konkursie nie będzie komponentu systemowego poświęconego tej dziedzinie działalności organizacji.

Dlaczego nikt nie zdecydował się na złożenie oferty na operatora regrantingu dla organizacji strażniczych i rzeczniczych?

– Być może na etapie przygotowywania konkursu rzeczywiście zabrakło wspólnej refleksji nad specyfiką działalności rzeczniczej i strażniczej – przyznał podczas spotkania Krzysztof Więckiewicz, dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego w MPiPS. Podkreślił jednak,  że działania takie są przez administrację traktowane poważnie, czego dowodem właśnie zapisy w Programie FIO (jednym z celów P FIO 2014-2020 jest „Wzrost partycypacji obywateli w sprawach publicznych”, w którym stwierdza się m.in., że: „Dla transparentności życia publicznego niezbędny jest także wzrost znaczenia organizacji rzeczniczych i strażniczych, czyli tych podmiotów, które zajmują się monitorowaniem działań podejmowanych przez inne instytucje, zarówno publiczne, prywatne, jak i pozarządowe oraz są wyrazicielami poglądów innych” – przyp. aut.).

Zdaniem przedstawicieli organizacji strażniczych o takim przebiegu konkursu w 2014 roku zadecydował po pierwsze, brak zainteresowania ze strony organizacji, które byłyby w stanie (organizacyjnie i merytorycznie) zaangażować się w proces dystrybucji pieniędzy między mniejsze organizacje i inicjatywy. Wynikało to przeważnie z tego, że potencjalni operatorzy zajęci byli realizowaniem innych przedsięwzięć. Po drugie, istotna była także zbyt mała kwota przeznaczona na regranting dla organizacji (na lata 2014 – 2016 planowano w sumie 1 500 tys. zł, po 500 tys. zł rocznie).

– W 2014 roku komponent systemowy dla organizacji strażniczych i rzeczniczych został wyodrębniony na podstawie pozytywnych doświadczeń z pilotażu regrantingu w 2013 r. Zdawało nam się, że i tutaj nie będzie problemów ze wsparciem środowiska watchdogowego poprzez regranting – tłumaczył Krzysztof Więckiewicz i zapewniał, że pieniądze na wspierania działań rzeczniczych i strażniczych nie zniknęły, a jedynie „zmieniły swe przeznaczenie”.

Organizacje realizujące takie projekty mogą startować w konkursie FIO, właśnie w Priorytecie 3 (Aktywni obywatele). Będą o tym informowane same organizacje (podczas organizowanych przez Departament Pożytku Publicznego 16 regionalnych spotkań informacyjnych na temat FIO 2015, które rozpoczynają się już na początku grudnia), jak i eksperci, którzy zgłosili merytoryczną gotowość do oceniania wniosków dotyczących działań rzeczniczych i strażniczych.

Dla nich krótką prezentację, przybliżającą zmieniającą się sytuację organizacji strażniczych, przygotuje Stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska, które realizuje obecnie projekt systemowy skierowany do organizacji strażniczych. Z obserwacji Stowarzyszenia wynika,  że organizacje lub osoby podejmujące działania strażnicze można podzielić z grubsza na cztery grupy: samotnych, lokalnych blogerów, którzy bardzo często potrzebują wsparcia; organizacje, które próbowały wejść we współpracę z samorządem, ale odkryły, że  coś tam niedobrego się dzieje i postanowiły monitorować sytuację. Takie organizacje nigdy nie będą strażniczymi od A do Z, ale ich praca jest jednak ważnym elementem aktywności całego tego środowiska. Działania strażnicze i rzecznicze podejmują także organizacje miejskie, które realizują projekty dotyczące aktywności społecznej i organizacje centralne.

– Jest wiele organizacji, które „normalnie” zajmują się różnymi dziedzinami życia i aktywności społecznej, ale z różnych przyczyn w pewnym momencie podjęty się także działań dotyczących przejrzystości władz. Ocena tych działań i projektów, często bardzo specjalistycznych, niestety nierzadko opiera się na intuicji. Dlatego ważne jest, aby asesorów, oceniających projekty, wyczulić na tę specyfikę – przekonywała podczas spotkania Katarzyna Batko-Tołuć.

Doświadczenia Stowarzyszenia Watchdog Polska zostaną także wykorzystane podczas prac nad przywróceniem w FIO komponentu systemowego skierowanego do organizacji strażniczych i rzeczniczych. W pracach tych, oprócz urzędników Departamentu Pożytku Publicznego, mają wziąć udział także przedstawiciele innych organizacji zajmujących się tematem rzecznictwa i strażnictwa.

– Przyjrzyjmy się zapisom dotyczącym komponentu systemowego w regulaminie FIO na 2014 r. i na tej podstawie opracujmy nowe propozycje, odpowiadające specyfice środowiska – zaproponował Krzysztof Więckiewicz. Istotne będzie określenie warunków, jakie ma spełniać operator konkursów grantowych (np. czy ma to być jeden podmiot, czy może być partnerstwo kilku organizacji), celów tego komponentu (którą z grup zajmujących się działaniami strażniczymi i rzeczniczymi ma wspierać i jak) oraz środków finansowych na to potrzebnych. Dyrektor Departamentu Pożytku Publicznego nie wykluczył możliwości zwiększenia puli pieniędzy na to przeznaczonych. Podczas prac mają zostać wykorzystane także doświadczenia zebrane w trakcie realizacji projektów strażniczych, które uzyskają dofinansowanie w FIO 2015. Wspólnie przygotowany projekt zostanie następnie przedstawiony członkom Komitetu Sterująco-Monitorującego Program FIO. Powrót komponentu systemowego jest możliwy w roku 2016.