Publicystyka - ngo.pl

Warszawa, 4 marca 2015

Pani Minister Joanna Kluzik-Rostkowska

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Szanowna Pani Minister,

Zgodnie z ustaleniami ze spotkania Pani z przedstawicielami oświaty niezależnej w dniu 18 lutego 2015 roku Federacja Inicjatyw Oświatowych niniejszym przedstawia propozycje zmian w ustawie o systemie oświaty.

Propozycje te wynikają z doświadczeń FIO bazujących na zgłaszanych przez stowarzyszenia problemach, udzielanych poradach prawnych i seminarium prawnym. Seminarium było zorganizowane w ramach projektu „Partnerstwo Stowarzyszeń Rozwoju Wsi” i finansowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach POKL 5.4.2.

Jednocześnie informujemy, iż propozycje te z uwagi na krótki czas przygotowania były konsultowane jedynie ze Stowarzyszeniem Edukator. Stowarzyszenie z kolei konsultowało je z Radą Dyrektorów przy Zarządzie Stowarzyszenia oraz z 42 dyrektorami szkół Edukatora.

Inne organizacje uczestniczące w spotkaniu 18 lutego otrzymały projekt propozycji zmian prawnych w dniu wczorajszym. W najbliższym czasie propozycje te zostaną przedstawione sieci współpracujących stowarzyszeń rozwoju wsi. Będziemy informowali o uzyskanych opiniach.

Widzimy potrzebę dalszych prac nad zmianami prawnymi. Szczególnie istotne jest zabezpieczenie prawa wspólnoty lokalnej do współdecydowania o wykorzystaniu budynku szkolnego. Ważne jest też budowanie systemu wsparcia dla nowych organów prowadzących placówki edukacyjne.

Z poważaniem,

Alina Kozińska-Bałdyga, Wiceprezeska Zarządu

Małgorzata Lewandowska, Wiceprezeska Zarządu

Warszawa, 4 marca 2015

1. Art. 90 ust. 2a. ,,Dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na ucznia danego typu i rodzaju szkoły w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego, o której mowa w ust. 1 i 2, pod warunkiem że osoba prowadząca szkołę poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji.”

Spotykamy różne interpretacje tego zapisu (np. przeliczanie subwencji na ucznia statystycznego i mnożenie wyniku przez liczbę uczniów fizycznych w szkole dotowanej). Ponieważ ustawodawca nie przewidział innego traktowania uczniów niepełnosprawnych (analogicznie jak w art. 80 ust 2a), należy napisać wprost ,,całkowita kwota przewidziana na uczniów dotowanej szkoły w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego, (zgodnie z algorytmem podziału tej subwencji tj. zgodnie z liczbą uczniów i związanych z nimi zadań edukacyjnych)”

2. Art. 90 ust. 2a. ,,Dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na jednego ucznia danego typu i rodzaju szkoły w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego, o której mowa w ust. 1 i 2, pod warunkiem że osoba prowadząca szkołę poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji.” z uwzględnieniem ust. 2aa

Ust. 2 aa ,,Szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych, w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, zakładane w miejsce szkół zlikwidowanych w roku ich likwidacji otrzymują dotację, o której mowa w ust. 2a z dniem rozpoczęcia działalności”

W wielu gminach odbywają się trudne negocjacje związane z przekazywaniem dotacji od września w roku założenia szkoły i decyduje o tym wójt/burmistrz jako jedyna osoba posiadająca delegację ustawową do wnoszenia projektów uchwał budżetowych pod obrady rady gminy. Zdarza się, że szkoły nie powstają z powodu odmowy wypłacania dotacji od września. Postępowanie takie nie znajduje uzasadnienia brakiem środków, gdyż gmina otrzymuje subwencję na uczniów zakładanej szkoły. Analogiczną zmianę należy wprowadzić w Art.80 ust. 2a i dodać ustęp 2aa.

3. Problem ze zmianami wysokości dotacji wraz ze zmieniającą się liczbą uczniów lub liczbą zadań edukacyjnych w trakcie roku szkolnego. Wiele gmin uznaje, że dotacja dla szkół jako podmiotowa, nie ulega zmianom w trakcie roku szkolnego, co rodzi problem w przypadku, gdy uczeń zostanie zdiagnozowany i uzyska orzeczenie o potrzebie np. kształcenia specjalnego w grudniu – szkoła otrzyma środki na realizację zwiększonych zadań edukacyjnych dopiero po zgłoszeniu tego orzeczenia w SIO wrześniowym, czyli w kolejnym roku budżetowym – ponad rok od uzyskania przez dziecko orzeczenia. Należałoby dodać odpowiednio w art. 80 i 90 ust. 2aa,,Zmiany liczby uczniów w trakcie roku szkolnego, albo przedłożenie orzeczenia o niepełnosprawności lub opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, zobowiązuje jednostki dotujące do korekty wysokości udzielanej dotacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła zmiana liczby uczniów, albo przedłożenie orzeczenia lub opinii”

4. W ostatniej nowelizacji (2015) nie ujednolicono sposobu liczenia dotacji:

53) w art. 80:

a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Przedszkola, o których mowa w ust. 1, otrzymują na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę, pomniejszonym o opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego. W przypadku braku na terenie gminy przedszkola prowadzonego przez gminę, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę na prowadzenie przedszkoli publicznych, pomniejszone o opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy.”

Interpretacje upowszechniane wśród samorządów zwracają uwagę, że ,,wydatki przewidziane“ to kwoty z projektu budżetu, a ,,wydatki ponoszone“ to kwoty ze sprawozdań z wykonania budżetu przedszkola – należy ujednolicić nazewnictwo i doprecyzować, iż każdorazowa zmiana projektu budżetu zobowiązuje do zmiany wysokości należnej dotacji od miesiąca następującego po miesiącu uchwalenia zmiany w projekcie budżetu. Podobnego ujednolicenia wymagają wszystkie artykuły regulujące dotowanie na podstawie wydatków bieżących.

5. Zgodnie z ostatnią nowelizacją (2015) art. 80 ust. 2 brzmi:

53) w art. 80:

a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Przedszkola, o których mowa w ust. 1, otrzymują na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w przedszkolach publicznych prowadzonych przez gminę, pomniejszonym o opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego. W przypadku braku na terenie gminy przedszkola prowadzonego przez gminę, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę na prowadzenie przedszkoli publicznych, pomniejszone o opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy.”

Proponujemy uzupełnienie sformułowania ,,przez najbliższą gminę”, aby brzmiało: ,,przez najbliższą gminę tego samego typu.”

Wprowadzenie tego zapisu zapobiegnie przypadkom, gdy dla gminy wiejskiej najbliższą jest gmina miejska czyniąca duże nakłady na przedszkola – wyliczenie dotacji na podstawie jej wydatków na przedszkola jest dużym obciążeniem dla gminy wiejskiej; zdarzają się również sytuacje odwrotne skutkujące wyliczeniem zaniżonej dotacji. Podobną regulację należy zastosować we wszystkich artykułach, w których występuje wyliczanie dotacji na podstawie wydatków gmin najbliższych.

6. Problem nieterminowego przekazywania dotacji przez j.s.t., konieczność systemowego zdyscyplinowania samorządów w zakresie przekazywania dotacji. Zdarzają się samorządy, które nie przekazują w wyznaczonym terminie należnej dotacji dla szkół prowadzonych przez podmioty inne niż jst, przesuwając płatności na kolejny miesiąc lub wypłacają tylko jej część. Były przypadki wypłacania zaległej dotacji 29 grudnia. Podmioty dotowane nie mają możliwości egzekwowania terminowości przekazywania dotacji. Niezbędne jest wprowadzenie skutecznych unormowań w tym zakresie i wskazanie ewentualnego sposobu dyscyplinowania samorządów, gdyż opóźnienia w przekazywaniu dotacji powodują nieterminowe wypłaty wynagrodzeń, składek ZUS i podatków oraz płatności faktur.

8. Brak możliwości przekazania w trybie porównywalnym do art.5 ust.5g szkoły/placówki prowadzonej przez organ niepubliczny innemu niepublicznemu organowi. Obecnie jedyny możliwy tryb to likwidacja i założenie w to miejsce nowej placówki przez nowy organ prowadzący. Wiąże się to z koniecznością uzyskania użyczenia budynku i przejścia całej procedury rejestracji szkoły/placówki; jej przyszłość znowu jest zagrożona, bo gmina może nie wyrazić zgody na użyczenie budynku i wypłacenie dotacji od września, w roku założenia.

9. Art. 61 ust.2 proponujemy uzupełnić o zapis:

2. W przypadkach uzasadnionych miejscowymi warunkami, mogą być tworzone szkoły publiczne lub niepubliczne, w tym także szkoły filialne obejmujące część klas szkoły podstawowej,.

Zdarzało się, iż kuratorzy oświaty stosowali ten zapis zawężająco twierdząc, że uprawnienie tworzenia szkół z częścią klas (obniżanie stopnia organizacyjnego) przysługuje wyłącznie jednostkom samorządu terytorialnego.

Opr. M. Lewandowska, E. Hummel, A. Kozińska-Bałdyga we współpracy ze Stowarzyszeniem Edukator