Publicystyka - ngo.pl

Pan Prof. Ryszard Legutko

Minister Edukacji Narodowej

Szanowny Panie Ministrze,

Prosimy o zajęcie się problemem małych wiejskich szkół zagrożonych
likwidacją.

Od 1999 roku każdego roku likwidowanych jest
kilkaset małych wiejskich szkół. Każdego września media
przedstawiają protesty rodziców domagających się zachowania szkoły
w ich wsi. W tym roku taka dramatyczna sytuacja jest np. w gminie
Olszanica, woj. podkarpackie, gdzie o 2 szkoły walczą lokalne
społeczności. Co roku w lutym w wielu gminach radni, wójtowie i
burmistrzowie zmuszani są do podejmowania decyzji o zamiarze
likwidacji małych wiejskich szkół. Są to dla nich najtrudniejsze
decyzje, wymuszane złą sytuacją finansową gmin.

Przyczyną tych dramatycznych sytuacji jest
wewnętrznie sprzeczny system finansowania oświaty. Subwencja
oświatowa wypłacana gminom z budżetu państwa naliczana jest na
ucznia, koszty utrzymania szkoły w 85-90% stanowi sztywne
wynagrodzenie nauczycieli wypłacane szkole przez gminę w oparciu o
Kartę Nauczyciela. Liczba dzieci maleje, wynagrodzenia nauczycieli
rosną. Gminy coraz więcej dopłacają z własnego budżetu do oświaty.
Czasem, jak w przypadku gminy Olszanica, muszą brać komercyjne
kredyty na wynagrodzenia nauczycieli, co prowadzi do bankructwa
gminy.

Szkoła na wsi jest najważniejszą instytucja
publiczną, nie tylko miejscem edukacji dzieci, ale i ośrodkiem
kultury. Jest „sercem wsi”. Zamknięcie szkoły degraduje wieś, a jej
mieszkańców skazuje na marginalizację i zagrożenie wykluczeniem
społecznym. Powoduje zwiększenie bezrobocia wśród nauczycieli.

Prawo oświatowe zamiast sprzyjać rozwojowi
cywilizacyjnemu wsi prowadzi do jej upadku.

Są możliwe dwa rozwiązania problemu – albo
zmiany w Karcie Nauczyciela i powiązanie wynagrodzenia nauczycieli
z liczbą uczonych dzieci, albo wsparcie przekazywania szkół
stowarzyszeniom rodziców. Stowarzyszenia zatrudniają nauczycieli w
oparciu o Kodeks Pracy, a nie Kartę Nauczyciela. To drugie
rozwiązanie wprowadzone zostało w praktyce w ponad 300 wsiach w
ramach tzw. programu „Mała Szkoła”, którego realizację wspiera
nasza Federacja. W całej Polsce działają szkoły prowadzone przez
stowarzyszenia rodziców i mieszkańców wsi. Są gminy, gdzie jest po
kilka Małych Szkół, jak np. w Głuchołazach (5). Są szkoły z kilkoma
uczniami (Gmina Uście Gorlickie) i stowarzyszenia, które prowadzą
przedszkole, szkołę podstawową, gimnazjum i liceum zaoczne dla
dorosłych (Kałęczyn). Przy małych Szkołach działają świetlice,
biblioteki, kluby sportowe. Stowarzyszenia podejmują działalność
gospodarczą, np. organizując w szkole schronisko turystyczne
(Wetlina), prowadząc sklep (Sokołowo). Dzięki Małym Szkołom rozwija
się wieś. Polskim modelem stowarzyszenie rodziców + placówka
edukacyjna interesuje się wiele krajów (np. Finlandia, Łotwa,
Wielka Brytania, Kenia). Model ten sprawdził się nie tylko jako
sposób na uratowanie szkoły i uchronienie nauczycieli przed
bezrobociem, ale i podwyższenie jakości jej pracy i aktywizację
wsi. Stowarzyszenia prowadzące małe wiejskie szkoły są instytucjami
ekonomii społecznej otwierającymi nowe możliwości rozwoju
cywilizacyjnego polskiej wsi.

Dlatego jesteśmy przekonani, że podjęcie
problemu małych wiejskich szkół przez Ministra Edukacji zyska
wsparcie także innych resortów – Ministerstwa Pracy i Polityki
Społecznej, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa
Finansów, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Urzędu Komunikacji
Elektronicznej i innych.

Zyska też wsparcie wszystkich rodziców i całego
polskiego społeczeństwa z troską i życzliwością odnoszącego się do
wysiłku ratowania wiejskich szkół.

Deklarujemy pomoc organizacji pozarządowych
działających na rzecz rozwoju wsi i społeczeństwa obywatelskiego w
realizacji programu „Mała Szkoła”.

Prosimy o spotkanie,

Z poważaniem

Prezes Zarządu

Alina Kozińska-Bałdyga

Do wiadomości

Prezydent i Małżonka Prezydenta

Premier

Minister Pracy i Polityki Społecznej

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Minister Finansów

Minister Rozwoju Regionalnego

Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej

Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Dziecka

Organizacje Pozarządowe

media

Federacja Inicjatyw Oświatowych

Alina Kozińska