Komisja Europejska przyjęła pod koniec lipca 2012 r. wniosek dotyczący kontynuacji inicjatywy na rzecz Europejskich Stolic Kultury. Obecna inicjatywa obowiązuje do 2019 r. W nowym wniosku przedstawiono kolejność, w której państwa będą wyznaczać miasta na Europejską Stolicę Kultury do 2033 r. Komisja planuje, że gospodarzami obchodów będą co roku dwa państwa członkowskie.
Wniosek zawiera on ponadto propozycję, by prawo do wyznaczania Europejskiej Stolicy Kultury przypadało co trzy lata także i krajom kandydującym lub potencjalnym krajom kandydującym do UE. Plan ten będzie teraz przedmiotem obrad w Parlamencie Europejskim i Radzie, które mają podjąć ostateczną decyzję dotyczącą przyszłych przepisów przed końcem 2013 r.
Androulla Vassiliou, komisarz UE ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży stwierdziła: „Europejskie Stolice Kultury są jedną z najbardziej dostrzegalnych i udanych inicjatyw zainicjowanych przez UE. Inicjatywa ta promuje wspaniałe cechy Unii Europejskiej – bogactwo kulturowe i różnorodność kulturową. Jest ona oprócz tego katalizatorem zmian w miastach, a zmiany te przynoszą korzyści i obywatelom, i przyjezdnym. Konkurencja o otrzymanie tytułu w państwach członkowskich jest silniejsza niż kiedykolwiek, co jest dowodem trwałej wartości i atrakcyjności tego tytułu”.
We wniosku Komisji (Wniosek: "Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca działanie Unii na rzecz Europejskich Stolic Kultury na lata 2020–2033"
w języku polskim) zachowano główne cechy i strukturę obecnej inicjatywy. Wniosek zawiera w szczególności propozycję, by tytuł nadal był przydzielany zgodnie z zasadą rotacji między państwami członkowskimi (zob. załącznik). Zmieniono kryteria wyboru, dzięki czemu potencjalne stolice otrzymają wyraźniejsze wskazówki, co z kolei wzmocni cały proces wyboru i monitorowania zaangażowanych miast. Większy nacisk położony zostanie na efekt dźwigni wywierany przez inicjatywę w zakresie stymulowania długoterminowego wzrostu gospodarczego i rozwoju miejskiego. Więcej uwagi poświęci się także europejskiemu wymiarowi obchodów oraz jakości treści kulturalnych i artystycznych.
Obecny program dotyczący Europejskich Stolic Kultury (decyzja nr 1622/2006/WE) obejmuje okres do 2019 r. Jako że konkurs na tytuł stolicy kultury ogłasza się obecnie z sześcioletnim wyprzedzeniem, aby wybrane miasta miały czas na przygotowania, Parlament Europejski i Rada muszą przyjąć decyzję w sprawie nowego cyklu w 2013 r.
Wniosek Komisji poprzedzony był szeregiem ocen obecnej inicjatywy, konsultacją społeczną przeprowadzoną w okresie od października 2010 r. do stycznia 2011 r. oraz związanym z nią publicznym spotkaniem, które zorganizowano w Brukseli w marcu 2011 r. Ich wyniki wyraźnie pokazują, że obchody Europejskich Stolic Kultury niosą ze sobą liczne korzyści dla miast i regionów. Mimo że pozostają one w pierwszym rzędzie wydarzeniem kulturalnym, pozostawiają po sobie znaczną spuściznę społeczną i gospodarczą, zwłaszcza wtedy, gdy obchody te są częścią długoterminowej, opartej na kulturze strategii rozwoju.
Od czasu utworzenia inicjatywy w 1985 r. do chwili obecnej tytuł Europejskiej Stolicy Kultury otrzymało 46 miast. Europejskimi Stolicami Kultury w 2012 r. są Guimarães (Portugalia) i Maribor (Słowenia).
