Publicystyka - ngo.pl

Od maja 2015 r. wprowadzono szereg środków, m.in. przyjęto dwa programy w ramach reagowania w sytuacji nadzwyczajnej, których celem była relokacja 160 tys. osób potrzebujących ochrony międzynarodowej z państw członkowskich najbardziej dotkniętych kryzysem do pozostałych państw członkowskich.

Kolegium komisarzy nakreśliło 23 września 2015 r. szereg działań priorytetowych, które mają zostać podjęte w terminie najbliższych sześciu miesięcy. Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powiedział: „Mimo naszej kruchości, mimo słabości postrzeganych przez nas samych, to właśnie Europa jest dzisiaj miejscem, w którym uchodźcy szukają schronienia.Jest to powód do dumy, ale też sytuacja ta wiąże się z wyzwaniami. Nadrzędnym priorytetem jest obecnie – i musi nim pozostać – rozwiązanie kryzysu związanego z uchodźcami. Decyzja o relokacji 160 tys. osób z państw członkowskich najbardziej dotkniętych kryzysem stanowi pierwszy w historii, autentyczny i godny pochwały wyraz solidarności europejskiej. Nie możemy jednak na tym poprzestać. Nadszedł czas, by Unia Europejska, jej instytucje i wszystkie państwa członkowskie podjęły dalsze, śmiałe, zdecydowane i skoncentrowane działania”.

Reakcja Europy w ciągu ostatnich miesięcy była kompleksowa i zdecydowana:

• Trzykrotnie zwiększyliśmy naszą obecność na morzu w efekcie potrojenia zdolności i środków przeznaczonych na prowadzone przez Frontex wspólne operacje „Tryton” i „Posejdon”. Od tamtej pory uratowano ponad 122 tys. osób. Każde utracone życie jest tragedią. Uratowano jednak znacznie więcej osób, które w przeciwnym wypadku by zginęły – mówimy o wzroście rzędu 250 proc.
• Uruchomiliśmy środki unijne na rzecz wsparcia państw członkowskich najbardziej dotkniętych kryzysem: przeznaczyliśmy ponad 70 mln euro na pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych, oprócz 7 mld euro wyasygnowanych w ramach wieloletniego finansowania dla państw członkowskich na okres 2014-2020 w celu wspierania ich działań w obszarze migracji i zarządzania granicami (załącznik 2).
• Zdwoiliśmy wysiłki, aby rozbić grupy zajmujące się przemytem i handlem ludźmi. Trudniej jest obecnie kupić tani statek, przez co mniej osób ryzykuje życie, płynąc na niezdatnych do żeglugi, rozchybotanych łodziach. W konsekwencji ustabilizowała się liczba migrantów docierających do Europy szlakiem przez środkowy region Morza Śródziemnego – w sierpniu tego roku było to 115 tys. osób, podobnie jak w roku ubiegłym.
• Unia Europejska jest również głównym darczyńcą, jeśli chodzi o światowe wysiłki na rzecz złagodzenia kryzysu związanego z uchodźcami z Syrii. Komisja Europejska i państwa członkowskie udostępniły około 4 mld euro na potrzeby pomocy humanitarnej, rozwojowej, gospodarczej oraz pomocy na rzecz stabilizacji, udzielanej Syryjczykom w ich własnym kraju oraz syryjskim uchodźcom i przyjmującym ich społecznościom w krajach sąsiadujących, tj. w Libanie, Jordanii, Iraku, Turcji i Egipcie. Komisja Europejska przeznaczyła 1,8 mld euro z unijnych środków na stworzenie nadzwyczajnego funduszu powierniczego na rzecz stabilności i zajęcia się przyczynami nielegalnej migracji w Afryce.
• W geście solidarności z naszymi sąsiadami zobowiązaliśmy się wspólnie do przesiedlenia ponad 22 tys. osób spoza Europy.
• Przyjmując wczoraj drugi wniosek Komisji w sprawie relokacji, państwa członkowskie zademonstrowały solidarność i zgodziły się na relokację 160 tys. osób ewidentnie wymagających ochrony międzynarodowej z państw członkowskich najbardziej dotkniętych kryzysem do pozostałych państw członkowskich.

Działania priorytetowe na najbliższe sześć miesięcy

Obecnie najbardziej palącą potrzebą jest wsparcie państw członkowskich, które mierzą się z wyjątkowo dużą liczbą uchodźców na swoim terytorium. Wymaga to działań zarówno wewnątrz UE, jak poza jej granicami.

• Pełne wdrożenie programów relokacji i powołanie zespołów wsparcia przy zarządzaniu migracjami pracującymi w newralgicznych obszarach: zespoły wsparcia będą miały natychmiastowy wpływ na najbardziej krytyczne ogniwo w łańcuchu, czyli tam, gdzie liczba przybywających migrantów jest zbyt duża, by państwa członkowskie najbardziej dotknięte kryzysem mogły sobie z nią skutecznie radzić. Personel i eksperci krajowi z innych państw członkowskich UE oddelegowani przez agencje UE (Frontex, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu [EASO], Europol) będą pomagać przy identyfikacji, kontroli i rejestracji migrantów przy wjeździe na terytorium UE, a także przy przygotowywaniu i organizowaniu działań dotyczących powrotów w odniesieniu do osób, które nie mają prawa pozostania na terenie UE. Zespoły wsparcia mogą pracować wyłącznie we współpracy z władzami krajowymi. Obecnie działaniem priorytetowym dla państw członkowskich będących pod presją powinno być sfinalizowanie we współpracy z Komisją planów działania dla zespołów wsparcia działających w obszarach newralgicznych i przystąpienie do ich wdrażania do końca tego tygodnia. Państwa członkowskie powinny również do końca tego tygodnia ustalić siatkę oficerów łącznikowych dla wszystkich odnośnych agencji rządowych, lokalnych i krajowych, tak by móc szybko wprowadzić w życie pierwsze decyzje o relokacji.
• Uruchomienie mechanizmu ochrony ludności lub zespołów szybkiej interwencji na granicy w celu wezwania do natychmiastowego praktycznego wsparcia ze strony UE i pozostałych państw członkowskich UE:

• Unormowanie sytuacji w strefie Schengen i zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych: tymczasowe przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych w ostatnich tygodniach przez niektóre państwa członkowskie można uzasadnić sytuacjami kryzysowymi, co przewidziano w kodeksie granicznym Schengen. Przywrócenie kontroli nie może być jednak czymś więcej niż środkiem krótkoterminowym. W chwili obecnej konieczne jest działanie w celu przywrócenia możliwie szybko normalnego procesu zarządzanie migracjami. W wypadku przedłużenia czasu obowiązywania tych środków lub żądania zastosowania dodatkowych środków Komisja sformalizuje swoją ocenę sytuacji w drodze przyjęcia opinii na podstawie kodeksu granicznego Schengen.
• Nasilenie ofensywy dyplomatycznej i wzmożenie współpracy z państwami trzecimi: szczyt w Valletcie poświęcony migracji, który odbędzie się w dniach 11-12 listopada 2015 r., będzie stanowił okazję do przedstawienia nowego priorytetu w stosunkach UE z partnerami z Afryki, jakim są kwestie związane z migracją; zaplanowana na październik 2015 r. konferencja wysokiego szczebla na temat szlaków biegnących przez Bałkany Zachodnie będzie stanowiła forum dyskusji na temat wspólnego zadania, jakim jest radzenie sobie z obecną presją i przywrócenie stabilności w obszarze zarządzania migracją na szlakach w regionie Bałkanów Zachodnich. UE będzie także kontynuować ścisłą współpracę z kluczowymi międzynarodowymi organizacjami, takimi jak Biuro UNHCR, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji i Czerwony Krzyż, by pomóc w rozwiązaniu kryzysu związanego z uchodźcami na szczeblu globalnym.

• Zwiększenie pomocy finansowej w sytuacjach nadzwyczajnych dla państw członkowskich najbardziej dotkniętych kryzysem: Nadzwyczajne środki finansowe dostępne w ramach budżetu unijnego w tym obszarze, które w tym roku podwojono do poziomu 73 mln euro, zostały już wykorzystane. W przyszłym tygodniu Komisja przedstawi wniosek w sprawie dodania 100 mln euro do tego budżetu na rok 2015.
• Zwiększenie finansowania dla trzech odnośnych agencji UE na 2015 r. o 1,3 mln euro, które obejmie 60 pracowników agencji Frontex, 30 pracowników EASO i 30 pracowników Europolu. Ponadto pomoc finansowa w sytuacjach nadzwyczajnych dla państw członkowskich najbardziej dotkniętych kryzysem i finansowanie przeznaczone dla agencji Frontex, EASO i Europolu zostaną zwiększone o 600 mln euro na 2016 r. Agencje unijne odgrywają zasadniczą rolę w zapewnianiu współpracy i w najbardziej skutecznym stosowaniu dostępnej wiedzy fachowej. Obecnie agencje te proszone są o zdecydowanie większą aktywność w terenie, niż było to pierwotnie przewidziane. Agencje unijne pracujące w obszarach związanych z migracją potrzebują zatem poważnego zastrzyku w postaci zasobów.
• Przywrócenie finansowania pomocy żywnościowej za pośrednictwem Światowego Programu Żywnościowego do poziomów z 2014 r. Większość państw członkowskich UE zmniejszyła swoje wkłady na rzecz Światowego Programu Żywnościowego, niektóre nawet o 99 % (załącznik 3). Komisja zwiększy pomoc humanitarną w sytuacjach nadzwyczajnych i zasoby na ochronę ludności o 200 mln euro na 2015 r. w celu zapewnienia natychmiastowych środków w odpowiedzi na żądania Biura UNHCR i Światowego Programu Żywnościowego i innych odnośnych organizacji, by nieść natychmiastową pomoc uchodźcom.
• Zwiększenie pomocy humanitarnej o 300 mln euro w 2016 r., by być gotowym nieść pomoc uchodźcom w zakresie podstawowych potrzeb takich jak żywność i schronienie.
• Zwiększenie wsparcia dla uchodźców z Syrii: W przyszłym tygodniu Komisja zaproponuje wzmocnienie Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa w 2015 r. o 300 mln euro, by umożliwić zwiększenie regionalnego funduszu powierniczego UE w odpowiedzi na kryzys w Syrii i przeznaczenie pomocy państwom trzecim przyjmującym uchodźców z Syrii. Wraz z dalszym przekierowaniem środków z Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej umożliwi to zwiększenie łącznego finansowania na poziomie UE na rzecz funduszu powierniczego na tym etapie do poziomu powyżej 500 mln euro. Wkłady państw członkowskich powinny odpowiadać finansowaniu UE: tak by środki funduszu osiągnęły łącznie co najmniej 1 mld euro. W ten sposób UE w dobitny sposób zademonstrowałaby na skalę światową swoje zaangażowanie w pomoc uchodźcom z Syrii.
• Rozwiązanie problemu niedostatecznego wsparcia finansowego dla Syrii objętej kryzysem: Zapewniono zaledwie 38 proc. wymaganego finansowania. Ma to dramatyczne skutki. Jak poinformował UNICEF w swoim sprawozdaniu, w ostatnich miesiącach aż 5 mln osób – z czego blisko połowę stanowią dzieci – miało znacznie utrudniony dostęp do wody, co w konsekwencji rodziło poważne ryzyko choroby. UE i państwa członkowskie powinny zobowiązać się do pokrycia połowy brakującego wsparcia.
• Współpraca z naszymi najbliższymi sąsiadami: W związku z ucieczką milionów uchodźców z Syrii od wielu lat narasta presja na Turcję, Liban i Jordanię . Rozwiązanie problemu, jakim jest napięcie polityczne, jest skomplikowane, lecz musimy zdwoić nasze wysiłki: UE jest gotowa uruchomić 1 mld euro na rzecz Turcji i 17 mln euro na rzecz Serbii i byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii, by pomóc sąsiadom w uporaniu się z problemem migracji.
• Pomoc dla Afryki: Powołanie funduszu powierniczego w sytuacji nadzwyczajnej, którego wstępny wkład kapitałowy wynosił 1,8 mld euro, już stanowi konkretną manifestację przyszłego wkładu UE. Konieczne jest zasilenie tego funduszu odpowiadającymi mu wkładami państw członkowskich.

• Postępy przebiegają bardzo powoli z uwagi na niewielkie doświadczenie we wdrażaniu prawa UE w dziedzinie azylu. Komisja Europejska podjęła 40 decyzji przeciwko 19 państwom członkowskim w związku z ich uchybieniami (zob. IP/15/5699).
• W szczególności Komisja będzie współpracować z władzami Grecji, by nadać priorytet unormowaniu, w terminie kolejnych sześciu miesięcy, sytuacji, w związku z zawieszeniem przekazywania osób w ramach systemu dublińskiego w 2010 r. Grecja będzie musiała przede wszystkim zagwarantować mianowanie odpowiedniego personelu do służby azylowej i służby odpowiedzialnej za pierwsze przyjęcie; wdrożyć skuteczny system powrotów; usprawnić absorpcję funduszy unijnych i spełnić potrzeby w zakresie przyjmowania osób wynikające ze zwiększonego napływu migrantów.

• Ochrona granic UE: Oznacza to wzmocnienie agencji Frontex i jej mandatu, a także podjęcie ambitnych działań zmierzających do ustanowienia europejskiego systemu straży granicznej i przybrzeżnej. W grudniu 2015 r. Komisja przedstawi odpowiedni wniosek.
• Długoterminowy ogólnounijny system przesiedlenia i relokacji: W marcu 2016 r. Komisja przedstawi wniosek w sprawie programu stałego przesiedlenia. Wniosek w sprawie stałego mechanizmu relokacji został już przedstawiony. Komisja dokona dalszej reformy rozporządzenia Dublin II w marcu 2016 r.
• Wiarygodna i skuteczne polityka powrotowa: Pełne wdrożenie środków określonych w niedawnym planie działania Komisji w dziedzinie powrotów przywróci wiarygodność unijnemu systemowi powrotów. Wymaga to lepszej wymiany informacji, zwiększonych zasobów zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, zwiększenia roli agencji Frontex oraz położenia nowego nacisku na kwestię readmisji w naszych stosunkach z państwami trzecimi.
• Otwarcie legalnych kanałów migracji: W marcu 2016 r. Komisja przedstawi pakiet w sprawie legalnej migracji, w tym dokona rewizji niebieskiej karty.

Przebieg procedury

Dodatkowe informacje

• Komunikat Komisji Europejskiej: Zarządzanie kryzysem związanym z uchodźcami: środki operacyjne i budżetowe w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji
• IP/15/5699: Więcej odpowiedzialności w zarządzaniu kryzysem związanym z uchodźcami: KE wszczyna 40 postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, aby zapewnić działanie europejskiego systemu azylowego.
• Noty informacyjne: Europejski program w zakresie migracji - wyjaśnienie
• Nota informacyjna na temat powrotów
• Strona internetowa Dyrekcji Generalnej ds. Migracji i Spraw Wewnętrznych

Załączniki: http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5700_pl.htm

• Załącznik I: Działania priorytetowe Europejskiego programu w zakresie migracji do wykonania w ciągu sześciu miesięcy
• Załącznik 2: wsparcie finansowe dla państw członkowskich UE
• Załącznik 3: Wkład państw członkowskich i Komisji w Światowy Program Żywnościowy (WFP)