Erasmus+Młodzież – przewodnik po zmianach - Artykuł

Krótka analiza najważniejszych zmian wprowadzanych przez Program ERASMUS+ w obszarze edukacji pozaformalnej i projektów młodzieżowych.

1. stycznia wszedł w życie nowy program edukacyjny Komisji Europejskiej “ERASMUS+” zastępując tym samym dotychczas funkcjonujące programy. Dysponujący rekordowym budżetem ponad 14 miliardów EURO w ciągu najbliższych siedmiu latach dotrze do ponad 5 milionów Europejczyków oferując im możliwość wyjazdów zagranicznych na staże, praktyki, kursy, wymiany i innego rodzaju działania edukacyjne. Przewodnik nowego programu liczy sobie ponad 260 stron i póki co dostępny jest tylko w języku angielskim, dlatego w tym krótkim wpisie postaram się wyjaśnić najważniejsze zasady dotyczące projektów młodzieżowych. Program ERASMUS+ jest bezpośrednią kontynuacją dotychczasowych programów edukacyjnych, dlatego część działań pozostaje w dużej mierze nie zmieniona, lub korekcie uległy niektóre zasady realizacji projektów. W innych przypadkach mamy do czynienia z zupełnie nowym konceptem projektów. Przewodnik jest dostępny już od grudnia 2013 roku, ale wg nieoficjalnych informacji na polskojęzyczną wersję przyjdzie poczekać co najmniej do maja. Dlatego zapraszam do lektury niniejszego artykułu, podczas którego omówię najważniejsze zmiany i wyjaśnię w jaki sposób można ubiegać się o środki. Czasu na przygotowanie projektów już niewiele – termin zgłoszeń upływa w południe 17 marca.

Przypominam, że oficjalny przewodnik po programie dostępny jest pod adresem:

Reklama

http://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/documents/erasmus-plus-programme-guide_en.pdf

3 akcje

Wszystkie działania w ramach programu ERASMUS+ zostały pogrupowane w ramach 3 akcji kluczowych. W ramach działań dotyczących młodzieży przedstawia się to następująco:

Akcja 1: Mobilność edukacyjna

Tutaj znajdują się dawne wymiany młodzieży, wolontariat europejski oraz projekty dotyczące szkolenia i tworzenia sieci. W przewodniku szczegółowe zasady dotyczące działań młodzieżowych w tej akcji znajdziecie na stronach 67-83.

Akcja 2: Współpraca na rzecz innowacji i wymiany dobrych praktyk

Tutaj znajdują się projekty partnerstw strategicznych (zupełnie nowy koncept!) oraz międzynarodowe inicjatywy młodzieży. W przewodniku szczegółowe zasady dotyczące działań młodzieżowych w tej akcji znajdziecie na stronach 95-109.

W tej akcji możliwa jest również realizacja projektów dotyczących z młodzieży we współpracy z krajami partnerskimi z innych regionów świata – jest to w dużej mierze dawna akcja 3.2. nadal zarządzana centralnie przez Agencję Wykonawczą w Brukseli. W przewodniku szczegółowe zasady dotyczące działań młodzieżowych w tej akcji znajdziecie na stronach 129-139.

Akcja 3: Wsparcie w reformowaniu polityk

To niemal niezmieniona dawna akcja 5.1. finansująca krajowe i międzynarodowe spotkania młodzieży i twórców polityk, służąca realizacji dialogu usystematyzowanego, rozwojowi zaangażowania młodzieży w politykę jej dotyczącą, a także dla potrzeb organizacji Europejskiego Tygodnia Młodzieży oraz konferencji młodzieżowej podczas prezydencji. W przewodniku szczegółowe zasady dotyczące działań młodzieżowych w tej akcji znajdziecie na stronach 141-147.

Warto podkreślić tutaj, że każda z tych akcji obejmuje działania w ramach każdego z obszarów, tj. edukacji szkolnej, szkolnictwa wyższego, kształcenia zawodowego, edukacji dorosłych oraz młodzieży. Każdy obszar to inna specyfika działania, dlatego podałem numery stron, gdzie znajdują się konkretnie działania skierowane do młodzieży, będące kontynuacją wcześniejszego Programu “Młodzież w działaniu”.

Uwaga! Bardzo ważne jest zapoznanie się również z aneksami do przewodnika! W szczególności Aneksem I, który wyjaśnia jakie działania mogą zostać zrealizowane np. w ramach partnerstw strategicznych (to tu znajduje się informacja o Międzynarodowych Inicjatywach Młodzieży) oraz inne ważne zasady dotyczące jakości projektów.

Nie mniej ważny jest Aneks III, który jest słowniczkiem wyjaśniającym znaczenie poszczególnych pojęć, np. czym jest akredytacja, kogo mamy rozumieć jako młodzież, kim jest np. przedsiębiorstwo społeczne itp. Program ERASMUS+ tym samym eliminuje dowolność w interpretacji niektórych terminów.

Przede wszystkim Europa

Dużą zmianą w stosunku do wcześniejszych programów jest ukierunkowanie działań ERASMUSa + na integrację europejską. Program oficjalnie nazywany jest narzędziem wdrażania polityk europejskich, dlatego w każdej akcji wyraźnie podkreślany jest fakt, że projekty i ich rezultaty powinny się do nich odnosić. Cele programu jak nigdy dotąd związane są z realizacją celów strategii EUROPA 2020 oraz ram strategicznych edukacji i szkoleń ET 2020 oraz odnowionych ram współpracy na rzecz młodzieży. W skrócie, projekty w ramach programu ERASMUS+ powinny przyczyniać się do:

zwiększenia zatrudnienia,
zwiększenia liczby osób z wykształceniem wyższym,
ograniczenia emisji dwutlenku węgla, ochrony środowiska i zapewnienia trwałego, zrównoważonego rozwoju,
zmniejszenia liczby młodych ludzi przedwcześnie kończących edukację szkolną.

A także:

zwiększenia zaangażowania społecznego młodzieży,
rozwoju kompetencji kluczowych pomagających znaleźć pracę, w szczególności w zakresie mobilności edukacyjnej i zawodowej,
budowania świadomości nt wielokulturowości współczesnej europy i zasad poszanowania innych kultur,
świadomości na temat wartości europejskich oraz zaangażowania w budowę zjednoczonej Europy,
wzrostu przedsiębiorczości i zaangażowania w tworzenie nowych inicjatyw przez młodych ludzi.

Co ważne w wytycznych do realizacji projektów w ramach ERASMUSA+ bardzo wyraźnie podkreślane są wskaźniki i rezultaty, które powinny konkretnie wskazywać na realizację celów programu. Nie chodzi więc już tylko o “obowiązkowe” wieczory międzykulturowe, ale o to, by projekty rzeczywiście stymulowały debatę i refleksję nad ważnymi kwestiami europejskimi. Program ERASMUS+ będzie kładł bardzo duży nacisk na ewaluację rezultatów projektów oraz ich promocję i rozpowszechnianie. Jest to związane z koniecznością przedstawienia konkretnych danych na temat jego wyników od których zależeć będzie czy po 2020 roku zostanie wdrożony kolejny program edukacyjny.

Mniej współpracy z krajami partnerskimi

W parze z większą uwagą na polityki europejskie i integrację europejską idzie pewien zwrot w kierunku środków na działania w ramach Programu, tj. ograniczenie środków przeznaczonych na współpracę z sąsiadującymi krajami partnerskimi (sytuacja nie jest jeszcze oficjalnie określona).

Taka sytuacja dotyczy roku 2014. W kolejnych latach może ulec zmianie, jeśli jak w przypadku Programu “Młodzież w działaniu” pojawią się dodatkowe środki na współpracę partnerską z innych funduszy w ramach Komisji Europejskiej.

Więcej współpracy w ramach Unii Europejskiej

Z drugiej strony program bardzo wyraźnie kładzie nacisk na intensyfikację współpracy w ramach Unii Europejskiej, poprzez zwiększenie budżetu oraz rezygnację z działań krajowych. Wszystkie projekty realizowane w ramach ERASMUSa+ muszą być międzynarodowe i dotyczy to również wewnętrznych projektów realizowanych przez Narodowe Agencje. Ponadto w stosunku do Programu “Młodzież w działaniu” zakładany budżet jest większy, podobnie jak planowana liczba beneficjentów.

Nowe procedury aplikowania o środki

Program ERASMUS+ całkowicie zmieni procedurę składania wniosków dla organizacji z Polski:

Znikają papierowe wnioski – w konkursach wniosków przyjmowane będą tylko wnioski online.
Nowe formularze – wnioski o dofinansowanie składane będą za pośrednictwem formularzy eForms, które będą bardzo zbliżone do formularzy funkcjonujących za granicą w ramach Programu “Młodzież w działaniu”.
Nowe terminy aplikowania - w ramach procedury aplikowania o środki termin wysłania dokumentów upływa o godz. 12:00 czasu Brukselskiego. Nowe daty aplikowania o środki to:
- 17. III. 2014 o godz. 12:00 czasu brukselskiego dla projektów rozpoczynających się między 17.VI i 31.XII,
  (TYLKO DZIAŁANIA OKREŚLONE W ZAPROSZENIU DO SKŁADANIA WNIOSKÓW!)
- 30.IV.2014 o godz. 12:00 czasu brukselskiego dla projektów rozpoczynających się między 1.VIII i 28.II,
- 1.X.2014 o godz. 12:00 czasu brukselskiego dla projektów rozpoczynających się między 1.I i 30.IX.
Każda organizacja musi być zarejestrowana na stronach Komisji Europejskiej i uzyskać numer PIC (Personal Identification Code). Szczegółowa instrukcja rejestracji organizacji znajduje się na oficjalnej stronie Programu: http://erasmusplus.org.pl/zaproszenie-do-skladania-wnioskow/

Nowe zasady finansowania

Jeśli chodzi o zasady finansowania działań w Programie ERASMUS+ mamy do czynienia z bardzo dużą zmianą, która znacząco ułatwi przygotowanie projektów. Wszystkie (oprócz kosztów specjalnych i dodatkowych) kategorie kosztów projektów w programie oparte są na stawkach ryczałtowych. Dotyczy to również kosztów podróży, gdzie stawki ryczałtowe uzależnione będą od odległości. Przykładowo dla uczestników wymian młodzieży podróż na odległość od 100 do 499 km stawka dofinansowania wyniesie 80 EURO na uczestnika. Kwoty dofinansowania środków podróży będą obliczane za pośrednictwem specjalnego kalkulatora, który już wkrótce pojawi się na stronie Komisji Europejskiej.

Znika także zapis o procentowym udziale własnym w kosztach podróży lub budżecie projektu, po prostu udziałem własnym będą wszystkie koszty powyżej stawki ryczałtowej, co jeśli porównamy to ze średnimi cenami biletów daje nam przybliżoną sytuację jak w Programie “Młodzież w działaniu” (czyli zależnie od akcji i działania, stawka ryczałtowa wystarcza na pokrycie np. 70% kosztów biletu)

Zmianie uległy też nazwy kategorii kosztów, które w akcji 1. i 3. brzmią:

Koszty podróży - dofinansowanie kosztów podróży,
Wsparcie organizacyjne - wszystkie koszty bezpośrednio związane z realizacją działania,
Koszty specjalne - koszty związane z udziałem osób niepełnosprawnych(!!!),
Koszty dodatkowe - koszty dotyczące wiz, szczepień, zezwoleń, wsparcia udziału osób z mniejszymi szansami (ale nie kosztów podróży).

W projektach Akcji 2. zauważycie, że kategorie kosztów są zupełnie inne:

Zarządzenie projektem i jego realizacja – wszystkie koszty działań oraz administracji projektu.
Projektowe spotkania międzynarodowe – koszty podróży i organizacji spotkań międzynarodowych w ramach projektu.
Rezultaty intelektualne - czyli koszty opracowania programów, narzędzi, publikacji i innych produktów w ramach projektu. Są to koszty ekspertów zatrudnionych do ich osiągnięcia.
Wydarzenia upowszechniające rezultaty intelektualne.
Koszty dodatkowe – koszty podwykonawców dostarczających towary i usługi, dotyczy to tych usług i towarów, które nie mogą być zapewnione bezpośrednio przez organizacje uczestniczące w partnerstwie, a także zakupu środków trwałych (które muszą być bardzo dobrze uzasadnione).
Koszty specjalne – koszty związane z udziałem osób niepełnosprawnych.

Dużą zmianą jest wprowadzenie ograniczeń dla instytucji publicznych krajowych i regionalnych, a także dopuszczenie do możliwości korzystania z Programu dla firm realizujących programy CSR, a także stowarzyszeń regionów i Europejskich Obszarów Współpracy Terytorialnej. Dla wszystkich tych podmiotów dofinansowanie będzie ograniczone do 50% stawek przeznaczonych dla innych podmiotów, z drugiej strony i tak będą one stanowić poważnych konkurentów dla dotychczasowych beneficjentów.

Podsumowanie

Program ERASMUS+ to kolejny krok naprzód w rozwoju programów edukacyjnych. Porównując go do Programu “Młodzież” i “Młodzież w działaniu” rzuciła mi się w oczy pewna konkretyzacja działań (np. podkreślenie wagi rezultatów oraz uszczegółowienie celów działań w ramach programu) oraz dążenie do eliminacji słabych punktów poprzedników (np. uproszczenie zasad obliczania kosztów podróży, jednolite formularze online, podkreślenie europejskości programu i jego służebności wobec polityk UE, zwrócenie uwagi na to, że projekty powinny dążyć do osiągnięcia konkretnych celów i rezultatów). Nie mniej ważną zmianą jest promowanie współpracy międzysektorowej w programie co może przyczynić się powstaniem regionalnych systemów i sieci współpracy, które trwale przyczynią się do rozwiązania problemów młodzieży.

Obserwując doświadczenia z ostatnich kilku lat bardzo cieszy mnie mocne zaakcentowanie integracji europejskiej w programie – wymóg międzynarodowości w realizacji programów będzie bardzo mocnym impulsem do rozwoju współpracy transgranicznej i lepszego poznania się mieszkańców Europy. Program burzy spokój i komfort organizacji, zmuszając je do szukania nowych partnerów i nowych sposobów realizacji swoich działań. Świetnie zapowiada się realizacja Akcji 2., która stwarza olbrzymie pole do wdrażania innowacyjnych projektów, które wreszcie będą mogły w pełni wykorzystać potencjał edukacji pozaformalnej i skutecznie przygotować młodych ludzi do stawienia czoła stojącym przed nimi wyzwaniom, zwłaszcza bezrobociu i dewaluacji wykształcenia wyższego.

Otwartą pozostaje kwestia, czy powinniśmy tak łatwo poświęcać współpracę z krajami partnerskimi, zwłaszcza w Europie Wschodniej i krajach Kaukazu, z drugiej strony takie postawienie sprawy może przyczynić się do większego zaangażowania rządów tych krajów i miejmy nadzieję, ich współudziału w Programie.

Program pozostaje w budowie, nie ma jeszcze ostatecznej formy wniosków, nie ma jeszcze wszystkich narzędzi. Jego ostateczny kształt zależy od nas i tego jaką treścią wypełnimy jego ramy. Na pewno przez cały 2014 rok będzie trzeba pilnie śledzić stronę programu i strony Komisji Europejskiej.