Publicystyka - ngo.pl

Polskie placówki edukacyjne powinny podejmować szeroko zakrojone działania edukacyjne, skoncentrowane na wpływie żywności na jakość życia dzieci i dorosłych w Polsce, ale także na kondycję klimatu i bioróżnorodności. Szkoły powinny skutecznie pracować nad rozwojem zdrowych nawyków żywieniowych już od najwcześniejszych lat edukacji. Jest to inwestycja w przyszłość, która przyczyni się do wykształcenia bardziej świadomego społeczeństwa. Niewątpliwie konieczne jest wprowadzenie edukacji zdrowotnej w połączeniu ze zmianami systemowymi w funkcjonowaniu placówek. 

Wspólnie z Posłanką do Parlamentu Europejskiego dr. Sylwią Spurek w marcu 2024 roku Green REV Institute przesłał do Ministerstwa Edukacji Narodowej list w zakresie edukacji klimatycznej, który wskazywał na: “Zmiany klimatyczne mają wpływ na zdrowie ludzkie poprzez zwiększenie ryzyka wystąpienia chorób zakaźnych, zwiększenie występowania ekstremalnych temperatur, a także wpływając na jakość powietrza i dostęp do czystej wody.”.

W maju 2024 r. Green REV Institute przekazał do Ministry Edukacji Narodowej rekomendacje dot. edukacji zdrowotnej. 

Do celów edukacji zdrowotnej powinny należeć:

• Promocja zdrowego stylu życia: podstawą edukacji zdrowotnej powinno być kompleksowe nauczanie i zrozumienie przez osoby uczniowskie znaczenia zdrowia oraz czynników na nie wpływających. Celem edukacji zdrowotnej powinno być nie tylko zwiększenie świadomości na temat zdrowego stylu życia, obejmującego zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne, ale także promowanie zdrowego odżywiania jako kluczowego elementu tego procesu.
• Profilaktyka zdrowotna: przedmiot powinien obejmować naukę o znaczeniu zbilansowanej diety i regularnej aktywności fizycznej w zapobieganiu chorobom przewlekłym, takim jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe, otyłość, czy nowotwory. Istotne jest, aby osoby uczniowskie zrozumiały związki między spożywaną żywnością a ich zdrowiem oraz jakością życia, co pozwoli im na rozwijanie odpowiedzialności za własne zdrowie: 
• Promocja zdrowego stylu życia, w tym zdrowego odżywiania, oraz działania prewencyjne mające na celu zapobieganie chorobom dietozależnym.
• Implementacja zdrowych zachowań nabytych podczas edukacji zdrowotnej w szkole do innych środowisk.
• Bezpieczeństwo żywności: podniesienie świadomości na temat bezpiecznej, różnorodnej i pełnowartościowej żywności, ale także zagrożeń wynikających ze stosowania antybiotyków w produkcji zwierzęcej.
• Prawo do życia w czystym środowisku: analiza wpływu działalności ferm wielkotowarowych na zdrowie i jakość życia osób mieszkających w ich otoczeniu. Podkreślenie skutków, jakie produkcja żywności zwierzęcej ma na stan środowiska naturalnego na naszej planecie.
• Rozwój umiejętności: edukacja zdrowotna i żywieniowa powinna rozwijać umiejętności praktyczne, takie jak rozumienie oznaczeń na produktach spożywczych, planowanie zrównoważonych i zdrowych posiłków.
• Rozwój umiejętności związanych z korzystaniem z praw konsumenta, konsumentki, w szczególności prawa do informacji, prawa do bezpieczeństwa.
• Podniesienie wiedzy na temat znaczenia lokalnych producentów i rolników, rolniczek dla bezpieczeństwa żywności i bezpieczeństwa żywnościowego.
• Wyposażenie w wiedzę dot. korzyści związanych z przechodzeniem do systemów żywnościowych roślinnych, w kontekście zdrowia publicznego, ale także bezpieczeństwa żywności i żywnościowego.
• Podnoszenie wiedzy na temat konsekwencji wpływu przemysłowych hodowli oraz sektora hodowlanego na różne aspekty zdrowia, bezpośrednio i pośrednio (np. pandemie, zoonozy, antybiotykooporność).
• Wsparcie zdrowia psychicznego: zrozumienie wpływu diety na stan zdrowia psychicznego. Propagowanie zdrowych nawyków żywieniowych może korzystnie oddziaływać na emocjonalne i psychiczne aspekty życia.

Edukacja zdrowotna, integrująca szeroko zakrojoną edukację żywieniową, jest fundamentalnym elementem w rozwoju osób uczniowskich oraz całego społeczeństwa. Wpływa nie tylko na jakość i długość życia, ale również na zdrowie publiczne oraz stan środowiska naturalnego.

Kurs edukacji zdrowotnej powinien szczegółowo omawiać, w jaki sposób obecny system produkcji zwierzęcej jest nieefektywny, pochłaniając ogromne ilości zasobów i prowadząc do nieoptymalnej dystrybucji żywności, co zagraża globalnemu bezpieczeństwu żywnościowemu. Ważne jest, aby przedstawić dane pokazujące, jak przemysł hodowlany przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza, wód oraz degradacji gleby, a także jego znaczący udział w emisji gazów cieplarnianych oraz wpływ na spadek bioróżnorodności.

Podczas zajęć należy również omówić wpływ rolnictwa zwierzęcego na zużycie zasobów wodnych, które ma kluczowe znaczenie, zwłaszcza w kontekście wzrostu zapotrzebowania na wodę. Istotne jest zwrócenie uwagi na to, jak hodowla zwierząt wpływa na redukcję bioróżnorodności, w tym na zagrożenie wyginięcia wielu gatunków roślin i zwierząt. Przedmiot powinien także wyjaśnić, w jaki sposób hodowla zwierząt przyczynia się do zmian klimatycznych poprzez emisję gazów cieplarnianych. Konieczne jest podkreślenie korzyści wynikających z przejścia na bardziej zrównoważone systemy żywnościowe oparte na roślinach, które charakteryzują się mniejszym śladem węglowym. 

Edukacja zdrowotna powinna obejmować kilka kluczowych zagadnień w zakresie prawa do życia w czystym środowisku. Istotne jest omówienie, jak działania ferm wielkotowarowych  w tym odpady zwierzęce, zawierające patogeny, metale ciężkie i resztki farmaceutyczne, wpływają na zdrowie ludzi i stan środowiska. Należy także zwrócić uwagę na zanieczyszczenie powietrza wynikające z wysokiej koncentracji hodowli zwierząt i ich odpadów, które negatywnie wpływają na życie i zdrowie lokalnych społeczności.

Ważne jest zaznaczenie wyników badań dotyczących wpływu ferm wielkotowarowych na zdrowie osób pracowniczych ferm oraz mieszkańców i mieszkanek, wskazujących na ryzyko dolegliwości i chorób wynikających z ekspozycji na szkodliwe czynniki biologiczne i chemiczne.
Nieodłącznym elementem przedmiotu powinna być edukacja na temat globalnego problemu antybiotykooporności, powiązanego z nadmiernym stosowaniem antybiotyków w hodowli zwierząt, co stanowi zagrożenie dla zdrowia na całym świecie. 
Program powinien nie tylko informować o tych problemach, ale także angażować w dyskusję na temat transformacji systemu żywnościowego. Ważne jest kompleksowe przedstawienie zagadnień i zwiększenie świadomości osób uczniowskich w zakresie ich roli na rzecz promocji  zrównoważonego systemu żywnościowego i zdrowia publicznego.

Przedmiot edukacja zdrowotna powinien szeroko analizować wpływ diety i stylu życia na zdrowie fizyczne oraz psychiczne osób uczniowskich. Istotne jest podkreślenie roli zbilansowanej diety i regularnej aktywności fizycznej w zapobieganiu otyłości i innym chorobom przewlekłym. Edukacja zdrowotna powinna również edukować o zaletach diety roślinnej, bogatej w błonnik i nieprzetworzonej, zwracając uwagę na ryzyka związane z konsumpcją produktów pochodzenia zwierzęcego.

W ramach przedmiotu konieczne jest także rozwijanie świadomości wśród dzieci i młodzieży na temat tego, jak zdrowie wpływa na ich codzienne funkcjonowanie i jak żywność wpływa na jakość życia. Zajęcia powinny również adresować problem niedożywienia jakościowego i rosnącej otyłości wśród młodych osób, podkreślając znaczenie odpowiednio zbilansowanej diety. Ponadto, istotne jest podkreślenie potrzeby wsparcia zdrowia psychicznego osób uczniowskich poprzez promowanie zdrowych nawyków żywieniowych. Włączenie wiedzy na temat korzyści płynących z wczesnego wprowadzania zdrowych nawyków żywieniowych może przyczynić się do zapobiegania poważnym problemom zdrowotnym w przyszłości.

Edukacja zdrowotna powinna skupiać się na kluczowych aspektach związanych z bezpieczeństwem żywności, która ma istotny wpływ na zdrowie publiczne. Osoby uczniowskie powinni zrozumieć, jak ceny żywności determinują dostępność i jakość produktów, co bezpośrednio wpływa na stan zdrowia populacji.

Kluczowym elementem jest również omówienie zagrożeń związanych z wysoko przetworzoną żywnością, która wysokokaloryczna, ale uboga w składniki odżywcze, prowadzi do niedożywienia jakościowego. Przedmiot powinien także adresować problem nadużywania antybiotyków w produkcji zwierzęcej, podkreślając ryzyko antybiotykooporności, stanowiącego poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego.

Program nauczania powinien uwzględniać ograniczenia w dostępie do różnorodnych i zdrowych opcji żywieniowych w różnych środowiskach oraz to, jak te ograniczenia wpływają na zdrowie i decyzje żywieniowe.

Współczesny system edukacji nie spełnia najważniejszej roli tj. kształtowania i wzmacniania zdrowych nawyków żywnościowych oraz nie realizuje prawa do dostępu do zdrowej, zrównoważonej, sprawiedliwej żywności. 
Ankieta przeprowadzona przez Green REV Institute i Koalicję Future Food 4 Climate w 2022 roku w zakresie dostępności do roślinnych posiłków w szkołach wskazuje, że:

• na diecie wegańskiej jest ponad 10% osób uczących się (10.2%);
• prawie 35% (34.4%) osób nie spożywa mięsa lub je ogranicza;
• 17,3% osób ankietowanych czuje się dyskryminowanych przez swoją dietę w szkole;
• 25,9% osób ankietowanych się nie ma możliwości zakupu obiadu w formie ciepłego posiłku składającego się z zupy i/lub drugiego dania;
• spośród osób mających możliwość zakupu obiadu w formie ciepłego posiłku składającego się z zupy i/lub drugiego dania niewiele ponad połowa ma możliwość zakupu posiłku wegetariańskiego, a jedynie 6,5% posiłku wegańskiego;
• 24,2% badanych nie je żadnego posiłku podczas przebywania w szkole.

Edukacja zdrowotna powinna szczegółowo omawiać, jak dostępność i widoczność zdrowych oraz zrównoważonych opcji żywnościowych w szkołach wpływa na kształtowanie nawyków żywieniowych osób uczniowskich. Ważne jest, aby wprowadzić zagadnienie etykietowania produktów spożywczych, które ma na celu lepsze informowanie osób konsumenckich i umożliwienie świadomych wyborów żywieniowych. Program nauczania powinien także zawierać moduły dotyczące inicjatyw takich jak program "Roślinna Szkoła", które promują poprawę lokalnych systemów żywieniowych oraz działania edukacyjne na rzecz szacunku do żywności, środowiska naturalnego i praw zwierząt.

Niezbędne jest podkreślenie wyzwań społecznych i regulacyjnych, które towarzyszą przejściu na zdrowsze i bardziej zrównoważone systemy żywieniowe w placówkach edukacyjnych. Włączenie tych elementów do programu nauczania pozwoli zdobyć holistyczne rozumienie wzajemnych powiązań między dietą a zdrowiem oraz środowiskiem, co umożliwia im podejmowanie świadomych decyzji i działania na rzecz zdrowszych i bardziej zrównoważonych systemów żywnościowych. Bardzo ważne, aby placówki edukacyjne same stanowiły zdrowe i zrównoważone otoczenie żywności, umożliwiały dostęp do zdrowej żywności, tym samym wzmacniając edukację zdrowotną i tym samym będąc przykładem jak wdrażać standardy zdrowej żywności. Podobnie wszystkie programy pomocowe muszą pomagać za pomocą żywności a nie szkodzić poprzez dostarczanie niezdrowej, nieetycznej żywności.