Publicystyka - ngo.pl

W obecnych warunkach ludzie dysponują bowiem większą ilością możliwych alternatyw, a także większą swobodą wyboru zachowań ekonomicznych w sferze gospodarowania pieniędzmi, podejmowania decyzji konsumpcyjnych oraz zawodowych. Jednocześnie jednak, powszechna obserwacja licznych przykładów podejmowania decyzji nietrafnych, prowadzących w konsekwencji do problemów finansowych (np. nadmierne zadłużanie) lub zawodowych (np. utrata pracy) pokazuje, że w wielu przypadkach nasze społeczeństwo najprawdopodobniej nie dysponuje zasobami niezbędnymi do efektywnego działania w rzeczywistości wolnorynkowej.

Jednym z czynników mających niebagatelny wpływ na zdolność jednostki do radzenia sobie w otaczającej rzeczywistości i przekładających się niejednokrotnie na podejmowane przez nią decyzje jest poziom posiadanej wiedzy ekonomicznej. Osoby potrafiące ocenić swoje możliwości finansowe, w realiach gospodarczych, najprawdopodobniej nie będą skłonne do nadmiernej konsumpcji poprzez zaciąganie kolejnych kredytów, świadome będą bowiem związanej z tym kosztem wartości pieniądza.

Analogicznie, znajomość mechanizmów inwestowania na rynku walutowym, mogłaby uchronić część polskich przedsiębiorców i inwestorów przed ryzykownymi decyzjami, które w czasie niedawnego kryzysu gospodarczego doprowadziły do upadku dotychczas prężnie działających firm, a także do utraty oszczędności wielu inwestorów prywatnych.

Lektura wywiadów publikowanych w tamtym czasie w prasie codziennej i branżowej, przeprowadzonych z osobami odpowiedzialnymi za podjęcie tych decyzji inwestycyjnych, często wskazywała, że rozmówcy nie posiadali dostatecznej wiedzy o zasadach funkcjonowania nabywanych instrumentów finansowych.

Jednocześnie, analizy poziomu wiedzy ekonomicznej dorosłych Polaków wskazują jednoznacznie, że jest on bardzo niski, wiedza z zakresu gospodarki jest fragmentaryczna i odnosi się głównie do informacji często nagłaśnianych w środkach masowego przekazu (inflacja, stawki podatku PIT) oraz takich, które bezpośrednio dotyczą badanych (por. Domurat i in, 2009; Maison, 2013).

Do analogicznych wniosków prowadzą badania przeprowadzane wśród dzieci i młodzieży, zgodnie z którymi znajomość i rozumienie informacji o charakterze ekonomicznym jest bardzo słaba, zarówno wśród uczniów szkół podstawowych, jak i gimnazjalistów, pomimo wprowadzenia do szkół przedmiotów nastawionych na kształtowanie się postaw przedsiębiorczych wśród młodzieży (np. podstawy przedsiębiorczości, ekonomia w praktyce). Wskazują one jednoznacznie, że młodzież nie jest przygotowana do efektywnego radzenia sobie w obszarze gospodarki (Majewski, 2010; Kołodziej, 2014).

W świetle cytowanych wyników, słusznymi wydają się wysuwane w ostatnim czasie przez media postulaty dotyczące konieczności edukacji ekonomicznej polskiego społeczeństwa, zarówno osób dorosłych, jak i młodzieży (por. Borowski, 2009; Polak, 2011; Sabat, 2013). Wśród przytaczanych argumentów stosunkowo często pojawia się dążenie do działań mających na celu ochronę przed wspomnianymi już błędnymi decyzjami finansowymi mogącymi prowadzić do utraty oszczędności (jak w przypadku lokat założonych w instytucjach parabankowych, obiecujących wysokie oprocentowanie, lecz w dość krótkim czasie upadających i pozostawiających wierzycieli bez możliwości odzyskania zainwestowanych środków) lub nadmiernego zadłużenia. Podobnie często podkreśla się ważność działań podejmowanych w celu wykształcenia postaw przedsiębiorczych wśród młodzieży, które przekładałyby się na jej przyszłą aktywność na rynku pracy. Istotność takich inicjatyw podkreśla fakt, iż doświadczenia odnoszące się do rynku pracy przeciętnego polskiego nastolatka są zdecydowanie uboższe niż jego zachodniego rówieśnika.

Na taką sytuację z pewnością wpływa odnotowany w badaniach TNS Polska (2014) brak zachęt do poszukiwania pracy zarobkowej kierowanych do młodych ludzi przez rodziców. Niejednokrotnie rodzice mają bowiem negatywny stosunek do tego rodzaju aktywności, uważając, że stawki im oferowane są zbyt niskie, a dzieci mają przed sobą wiele lat pracy. W konsekwencji wypłacają młodym ludziom kieszonkowe i są przeciwni podejmowaniu przez nastolatków pracy.

Opisana postawa rodzicielska nie sprzyja wykształceniu w młodym człowieku odpowiedzialności i zaradności, a więc cech, które w przyszłości mogą przyczynić się do zdobycia niezależności finansowej. Jest to szczególnie istotne w kontekście wyników cytowanego raportu, zgodnie z którymi młody Polak uniezależnia się finansowo od rodziców dopiero około 28-go roku życia.

Powyższa diagnoza obecnego stanu wiedzy i przygotowania młodzieży do samodzielnego działania na rynku pracy oraz dóbr i usług wskazuje na konieczność prowadzenia programów z zakresu edukacji ekonomicznej oraz kształtowania postaw przedsiębiorczych i kompetencji społecznych, zawodowych wymaganych na rynku pracy, a także monitorowania rezultatów tych działań. W trakcie sesji przedstawione zostaną przykłady skutecznych i innowacyjnych inicjatyw z tego zakresu realizowanych przez różne podmioty (w tym instytucje edukacyjne, bankowe oraz fundacje i stowarzyszenia) w celu zainspirowania współpracy sektora ekonomii społecznej z szeroko rozumianym sektorem edukacji.

Poniżej znajdują się podstawowe informacje o programach, które zostaną zaprezentowane w czasie sesji:

1) Projekt „Ekonomiczne Podwórko” – Bogactwo wiedzy dla całej rodziny

Bezpłatne warsztaty edukacyjne z zakresu edukacji ekonomicznej prowadzone dla rodzin - równoległe spotkania dla dzieci (2 grupy wiekowe: 6-9 oraz 10-14 lat) oraz rodziców

2) „Trening kompetencji ekonomicznych, finansowych i obywatelskich – propozycja dla edukacji zawodowej”

Projekt, realizowany jest przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży we współpracy z angielskim City of Sunderland College. W ramach projektu powstała propozycja jednostki modułowej dla uczniów szkół kształcenia zawodowego. Składa się na nią propozycja 10 zajęć, realizowanych metodą warsztatową, oraz tzw. podróż po rynku pracy. Podczas zajęć młodzież nabywa umiejętności, które nie są wprost kształtowane w ramach programu szkoły, a które - jak wynika z badań i obserwacji - bywają kluczowymi dla przyszłego powodzenia na rynku pracy.

3) Akcja „Usamodzielnij się!”

Celem akcji jest zachęcanie maturzystów z małych miejscowości do większej samodzielności w podejmowaniu życiowych decyzji (zwłaszcza finansowych), a rodziców młodych dorosłych do akceptacji samodzielności podopiecznych. W 2014 r. w ramach akcji przeszkolono ponad 3000 osób.

4) Projekt „Link do przyszłości. Młodzi. Internet. Kariera”

Projekt nakierowany jest na wspieranie młodych ludzi z małych miejscowości w świadomym planowaniu swojej przyszłości zawodowej w sposób szeroki i nieszablonowy, uwzględniając rozwój społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy. W ramach projektu w całej Polsce w spotkaniach nt. planowania kariery z młodymi, inspirującymi profesjonalistami związanymi z branżą nowych technologii wzięło dotychczas udział ponad 20 tysięcy uczniów szkół średnich i ostatnich klas gimnazjów. Dobrze lub bardzo dobrze oceniło je ponad 99% z nich. Druga edycja projektu w roku szkolnym 2013/2014 realizowana była we współpracy z Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych i Stowarzyszeniem Doradców Szkolnych i Zawodowych RP oraz została objęta patronatem Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

Literatura:

Borowski, M. (2009). Edukacja ekonomiczna: stawiam na media. Rzeczpospolita, 23.11.2009. http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/395911.html.

Kołodziej, S. (2014). Edukacja ekonomiczna dzieci i młodzieży w Polsce. Studia Ekonomiczne Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 97-105.

Maison, D. (2013). Polak w świecie finansów. Warszawa: PWN.

Majewski, B. (2010). Badanie świadomości i podstaw wiedzy ekonomicznej wśród uczestników programów edukacyjnych skierowanych do najmłodszych. E-mentor nr 2 (34)/2010.

Polak, M. (2011). Nie róbmy polityki. Róbmy edukację ekonomiczną. Portal o nowoczesnej edukacji. http://www.edunews.pl/edukacja-na-co-dzien/edukacja-konsumencka/1415

TNS Polska (2014). Projekt „Praca” prowadzona przez "Gazetę Wyborczą" we współpracy z McDonald's, Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Komisją Europejską i Nestlé.

Przeczytaj inne artykuły kontekstowe w związku z OSES 2014 >

Foto: One Laptop Per Child na licencji CC BY-SA 2.0