Publicystyka - ngo.pl

To trzeci obszar, któremu intensywnie przyglądali się eksperci Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych oraz Kujawsko-Pomorskiej federacji Organizacji Pozarządowych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze obserwacje i wnioski, natomiast więcej szczegółów można znaleźć w opracowanym raporcie.

Godną polecenia praktykę zastosowało woj. śląskie – w przypadku niejasności od momentu ogłoszenia konkursu istniała zaś możliwość zadawania pytań, odpowiedzi zaś publikowano na stronie internetowej.

Jedną z najważniejszych podnoszonych w raporcie kwestii jest wprowadzanie zmian w ogłoszeniach konkursowych – najlepiej by było, gdyby taka sytuacja w ogóle nie miała miejsca. Jednakże jeśli już się zdarzy, niezbędne jest oznaczanie wersji dokumentów konkursowych oraz miejsc zmian – tak aby potencjalni beneficjenci wiedzieli, czy odnoszą się do aktualnego dokumentu. Również wiele ogłoszeń o konkursach jest sformułowanych w bardzo hermetycznym języku, czytelnym przede wszystkim dla osób już „obeznanych” z tematem funduszy UE – stąd płynie bardzo jasny postulat, by ów język maksymalnie upraszczać. Zdarzało się również, że nie były publikowane niektóre wzory załączników potrzebnych do wniosku a przyczyną był… brak działającego generatora wniosków. To zresztą jedna z największych bolączek wszystkich aplikujących – mało przejrzyste i często niedziałające generatory wniosków, które w najgorszym przypadku potrafią uniemożliwić złożenie wniosku.

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych kryteriów formalnych jest kryterium potencjału finansowego, wskazane w woj. śląskim, kujawsko-pomorskim i łódzkim. Owo kryterium nie było we wszystkich województwach sformułowane w sposób jednakowy, np. w przypadku woj. śląskiego brzmiało: „Wnioskodawca wskazał we wniosku o dofinansowanie roczne obroty rozumiane jako przychody lub wydatki (w odniesieniu do jednostek sektora finansów publicznych) za poprzedni rok (w przypadku projektów partnerskich, również przychód partnera), który jest równy lub wyższy od rocznych wydatków w projektach realizowanych w danej instytucji (dla projektów partnerskich, w których partner ponosi wydatki, obroty sumują się). W przypadku projektów trwających powyżej jednego roku obrót powinien być równy bądź wyższy wydatkom w roku, w którym koszty są najwyższe”. Zaś w przypadku woj. kujawsko-pomorskiego – „Roczny obrót wnioskodawcy i partnera/ów (jeśli dotyczy) jest równy lub wyższy od rocznych wydatków w projekcie”.

W pięciu województwach: warmińsko-mazurskim, podkarpackim, opolskim, śląskim oraz dolnośląskim, nie zastosowano kryteriów strategicznych (premiujących) w ogłoszonych konkursach. W pozostałych województwach zastosowane kryteria strategiczne różniły się ze względu na specyfikę ogłoszonego konkursu. I tu nie obyło się bez kontrowersji - Problemem były konkursy dotyczące aktywizacji zawodowej (WRPO2014+ 6.2; POWER 1.02 dotyczący młodzieży) w woj. wielkopolskim – otóż zapis w wytycznych, SzOOP oraz dokumentacji konkursowej brzmi: „Staż może być realizowany w organizacji pozarządowej i przybiera wówczas formę wolontariatu”. Ta sytuacja bardzo utrudnia możliwość realizacji stażu w NGOs, a co ważniejsze, pozbawia beneficjentów możliwości poznania spektrum pracy w organizacjach pozarządowych. Przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju podczas posiedzenia Komitetu Monitorującego Wielkopolski RPO 23.09.2015 r. zadeklarował zmianę zapisu, ale do czasu zakończenia naboru tego nie poprawiono. Wiele organizacji zostało wprowadzonych w błąd i z powodu tego zapisu wycofało się z aplikowania o środki. Sprawa była zgłaszana zarówno do IP, jak i IZ w przypadku obu konkursów. Warto też zauważyć, że nie było to kryterium, ale zapis w „dolnym przypisie”.

4.12.2015 r. w odpowiedzi na pytanie członkini Komitetu Monitorującego Wielkopolski RPO w sprawie przedłużenie terminu naboru lub zawieszenie naboru do czasu korekty zapisu „Staż może być również realizowany w organizacjach pozarządowych i przybiera wówczas formę wolontariatu”, przedstawicielka Wydział Zarządzania w Departamencie Europejskiego Funduszu Społecznego Ministerstwa Rozwoju odpowiedziała drogą mailową w następujący sposób: „Uprzejmie informuję, że rzeczywiście zgodnie z przypisem 10 zawartym w sekcji 3.5.2 Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020 w przypadku realizacji staży w organizacjach pozarządowych mogą one przybierać wyłącznie formę wolontariatu. Uprzejmie informuję, że zapis ten zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami zostanie zmodyfikowany przy najbliższej nowelizacji Wytycznych, która jest planowana na początku 2016 r., tak by umożliwić realizację staży również w organizacjach pozarządowych. Jednakże, do czasu zmiany Wytycznych wiążące pozostają zapisy obowiązującej wersji Wytycznych”. Co oznacza, że konkurs został zrealizowany przy tak wadliwie skonstruowanym kryterium oraz świadomości tego faktu instytucji Zarządzających.

W żadnym z konkursów nie zaobserwowano nieadekwatności kryteriów (np. do wymaganych wskaźników projektu) bądź wykluczenia z konkursu potencjalnych beneficjentów.

W trzech województwach: warmińsko-mazurskim, małopolskim oraz świętokrzyskim, w treści RPO nie opisano zasad dotyczących pomocy publicznej. W pozostałych województwach kwestia ta została ujęta w bardzo różny sposób, np. w woj. podlaskim zasady dotyczące pomocy publicznej opisano bardzo ogólnie, odsyłając do odpowiednich rozporządzeń. Z kolei w woj. lubelskim i opolskim zasady dotyczące pomocy publicznej zostały szczegółowo zapisane w dokumencie RPO oraz w Regulaminie konkursu. W przypadku woj. śląskiego dokumentem, w którym są opisane zasady dotyczące udzielania pomocy publicznej, jest SzOOP. W tej kwestii wniosek nasuwa się sam – niezbędne jest dokładne wyjaśnienie kwestii pomocy publicznej w dokumentach konkursowych, ponieważ jest to skomplikowana i bardzo istotna kwestia, która powinna być jasna dla potencjalnych beneficjentów, niezależnie od sektora, który reprezentują.

Poziom wkładu własnego w konkursach w poszczególnych województwach był różny; w woj. podlaskim, lubelskim, podkarpackim, małopolskim, opolskim, śląskim, dolnośląskim, lubuskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim, pomorskim, kujawsko-pomorskim, łódzkim oraz świętokrzyskim wynosił on 5% wartości projektu. W woj. śląskim poziom ten wynosił 10%, zaś w woj. wielkopolskim w dużej mierze zależy on od konkursu i kształtuje się na poziomie 10-15%. W woj. łódzkim, zachodniopomorskim i warmińsko-mazurskim poziom wkładu własnego wynosił 15%, zaś w woj. mazowieckim – 20% dla Ośrodków Pomocy Społecznej i Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie, a 5% dla pozostałych podmiotów.

Na podstawie monitoringu i analizy ogłaszanych konkursów, eksperci regionalni sformułowali szereg zaleceń i rekomendacji w celu usprawnienia aplikowania w konkursach oraz zwiększenia dostępności środków dla organizacji pozarządowych. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:

1. Przed ogłoszeniem konkursu poprawność funkcjonowania generatora wniosków powinna zostać zweryfikowana przez IOK (niezbędne jest wyeliminowanie niedociągnięć technicznych związanych z generatorami wniosków, które potrafią powodować w najlepszym razie opóźnienia w złożeniu wniosku lub uniemożliwiają złożenie wniosku w ogóle).

2. Niezbędne jest formułowanie dokumentów konkursowych językiem prostym i zrozumiałym dla odbiorcy niemającego doświadczenia w funduszach UE, również ze względu na nazewnictwo różniące się od nazewnictwa stosowanego w poprzedniej perspektywie UE oraz licznie przywoływane akty prawne i wytyczne.

3. Konieczne jest publikowanie ogłoszeń o konkursach w wersji finalnej – tzn. niewprowadzanie zmian w treści dokumentów konkursowych już po ogłoszeniu konkursu.

4. Na etapie oceny merytorycznej niedopuszczalne i niezgodne z wytycznymi jest premiowanie faktu wykazania wkładu finansowego przez Wnioskodawcę.

5. W regulaminie odwołując się do określonego aktu prawnego, wytycznych czy programu, warto załączyć link bezpośrednio kierujący do danego dokumentu (wnioskodawca ma wtedy pewność, że podany dokument czy akt prawny to właśnie ten, do którego odwołuje się dokumentacja).

6. Należy dbać o jasność i precyzję oznaczeń dokumentów zamieszczanych na stronach internetowych RPO (przykładem może być tu treść RPO woj. świętokrzyskiego, co do której regionalne NGOs nie mają pewności, czy jest zatwierdzona przez Zarząd Województwa) oraz przy dokumentach zamieszczać uchwały o ich zatwierdzeniu.

7. W przypadku stosowania przy ocenie merytorycznej wniosków zapisu o „warunkowym spełnieniu kryterium”, należy w karcie oceny wniosku podać precyzyjnie, co taki zapis oznacza i jakie są warunki spełnienia danego kryterium. Należy również starannie rozważyć i poddać pod ocenę Komitetu Monitorującego, czy taka formuła oceny jest konieczna.

8. Po finalnym uruchomieniu działającego generatora wniosków aplikacyjnych w danym województwie wskazane jest przeprowadzenie szkoleń dla potencjalnych beneficjentów z jego obsługi.

A jakie są Wasze wnioski i rekomendacje?

Raport oraz artykuły powstały w ramach projektu „Monitoring funduszy europejskich”, finansowanego z Funduszy EOG w ramach programu Obywatele dla Demokracji Fundacji Batorego. Celem projektu jest zbudowanie systemu monitoringu funduszy europejskich na poziomie regionalnym oraz zawiązanie w jak największej liczbie województw środowisk pozarządowych, które będą wspólnie monitorować Regionalne Programy Operacyjne (RPO) przez cały okres programowania, oraz stworzenie systemu monitoringu funduszy europejskich na poziomie RPO.

Dowiedz się, co ciekawego wydarzyło się w III sektorze. Śledź wydarzenia ważne dla NGO, przeczytaj wiadomości dla organizacji pozarządowych.
Odwiedź serwis wiadomosci.ngo.pl.