Doświadczenie jest jedną z najbardziej pożądanych przez rynek pracy i pracodawców cech poszukiwanych u pracowników. Dziwić może fakt, że jednocześnie wymaga się go w połączeniu z młodym wiekiem.
Zjawisko dyskryminacji osób starszych jest zjawiskiem o tyle powszechnym, co rodzącym wiele negatywnych efektów społecznych. Widać to również na przykładzie projektów adresowanych do grup osób starszych (50, 60 plus), zmierzających do aktywizacji ich przedstawicieli zarówno pod względem zawodowym jak i społecznym.
Również sfera działalności wolontariackiej (oraz gotowości do jej podjęcia) pokazuje, jak dalece wykluczamy osoby starsze. Według danych statystycznych, wiek zaraz za wykształceniem i statusem zawodowym determinuje aktywność europejskich wolontariuszy. W naszym kraju, osoby po 50. roku życia przynależą do najmniej aktywnej na polu społecznym grupy. Niekorzystnie wypadają też w porównaniu z innymi osobami w podobnym wieku w wielu krajach europejskich. Najlepiej w tych porównaniach wypadają kraje skandynawskie, gdzie działalność wolontariacką deklaruje ponad 55 procent mieszkańców powyżej 55. roku życia. W Polsce ten odsetek wynosi zaledwie 12 procent, co zresztą podobnie kształtuje się w innych krajach postkomunistycznych. Jest to znacznie lepszy wynik niż w krajach południowej Europy (głównie Grecji i Portugalii – 4 procent), niemniej jednak do liderów w społecznym zaangażowaniu jest nam daleko.
Jeśli można mówić o pewnej prawidłowości, to widać tutaj powiązanie zarówno z zasobnością ekonomiczną obywateli, ale również z wyższym kapitałem społecznym (rozumianym jako ogólny wyższy poziom obywatelskiego zaangażowania). Oznacza to, że warto wspierać budowanie społeczeństwa obywatelskiego, bo w ten sposób można pozytywnie wpłynąć na zaangażowanie tej konkretnej grupy wiekowej.
W Polsce aktywność wolontariacka dojrzałych obywateli koncentruje się głównie wokół działalności Uniwersytetów III Wieku, organizacji kombatantów oraz w pewnym w stopniu w organizacjach branżowych. Również ważnymi i atrakcyjnymi dla seniorów działaniami wolontariackimi są te skoncentrowane wokół wolontariatu hospicyjnego i międzypokoleniowymi. Wpływają na to różnorodne czynniki, wśród których warto wspomnieć o funkcjonującym powszechnie modelu pojmowania dojrzałości jako czasu wolnego, który należy wykorzystać aktywnie i jednocześnie pożytecznie.
Taką rolę pełnią liczne kluby seniora, w których osoby dojrzałe znajdują zarówno ofertę aktywnych działań, jak i zaspokajają swoją potrzebę przebywania w towarzystwie. Z drugiej strony mamy też bardziej sprofilowane Uniwersytety III Wieku oraz stowarzyszenia skierowane do przedstawicieli konkretnych środowisk zawodowych (np. byłych nauczycieli), które zaspokajają potrzebę wyjścia z samotności poprzez bardziej merytorycznie ukierunkowaną ofertę. Badania (m.in. CBOS) wskazują, że wszystkie te formy aktywności wolontariackiej stopniowo narastają, wśród nich najbardziej dynamiczny wzrost dotyczy Uniwersytetów III Wieku (obecnie w naszym kraju działa ich 380 i zrzeszają ok. 100 000 tysięcy słuchaczy), skoncentrowanych raczej na obszarach miejskich i kierujących swoją ofertę do lepiej wykształconej grupy wśród osób starszych (wśród słuchaczy przeważa wykształcenie średnie oraz wyższe).
Pomimo niezbyt dobrych danych statystycznych na tle Europy aktywność polskich seniorów sukcesywnie wzrasta. Dużym powodzeniem cieszą się też różnorodne konkursy skierowane do tej grupy wiekowej (np. ogólnopolska inicjatywa „Seniorzy w akcji” uwzględniająca szerokie spektrum działalności). Badania CBOS pokazują, że wśród różnorodnych form wolontariackiego zaangażowania seniorów dominują jednak te, które skierowane są do grupy rówieśniczej i jej potencjał chcą rozwijać. Dobrze jednak jest pamiętać, że chociaż starzenie się społeczeństw jest stosunkowo nowym zjawiskiem (i wyzwaniem) w historii naszego kontynentu, to jednak w tradycji naszej kultury starość zawsze była synonimem mądrości i doświadczenie. Warto pomyśleć, jak wszyscy mogliby z tego niewątpliwego potencjału mądrze skorzystać.
Korzystałam z publikacji „Wolontariat osób dojrzałych w Polsce” ekspertyzy sporządzonej na zlecenie MPiPS 2012r.
Źródło: informacja własna serwisu wroclaw.ngo.pl
