Publicystyka - ngo.pl

Przesłanki podjęcia prac nad wieloletnim programem współpracy

W trakcie tworzenia i realizacji zapisów rocznych programów współpracy samorządu województwa kujawsko-pomorskiego z organizacjami pozarządowymi w latach 2008 – 2009 nasuwała się refleksja, że ich zawartość jest wyjątkowo „stabilna”. Wprawdzie w obrębie poszczególnych obszarów zadań publicznych pojawiają się nowe priorytety lub działania, jednak ich odbiorcy – organizacje pozarządowe – na ogół nie znają motywów, jakimi kierują się urzędnicy, proponując właśnie te, a nie inne szczegółowe zadania. Warto nadmienić, iż udział trzeciego sektora w konsultacjach wojewódzkich programów współpracy jest niewielki. Z możliwości zgłaszania uwag korzysta kilka, kilkanaście organizacji, przy czym część postulatów ma na tyle indywidualny charakter, iż uwzględnienie ich w programie współpracy jest niezwykle trudne. Te spostrzeżenia, jak i stała wymiana doświadczeń z przedstawicielami organizacji, w tym z działającą w regionie kujawsko-pomorskim Wojewódzką Radą Organizacji Pozarządowych, utwierdziły nas w przekonaniu, że istnieje potrzeba wypracowania programu, stanowiącego długofalową wizję współdziałania samorządu województwa z trzecim sektorem.

Nasza definicja programu wieloletniego

Mówiąc o programie, mamy na myśli system współpracy, w którym powinny się znaleźć wszystkie rozwiązania praktyczne, zwłaszcza procedury związane z ogłaszaniem i rozstrzyganiem konkursów, a także zasady dotyczące uczestnictwa organizacji w faktycznym współtworzeniu poszczególnych rozwiązań, przyjęte w formie uchwał zarządu i sejmiku.

Metoda wypracowywania programu

Zastanawiając się nad metodą wypracowania programu, zwanego roboczo Programem 2010 – 2014, przyglądaliśmy się sprawdzonym rozwiązaniom i nie mieliśmy wątpliwości, iż jedynym skutecznym sposobem jest zastosowanie mechanizmu partycypacyjnego, w którym obie strony – organizacje i samorząd – współdecydują o jego zawartości. Ponadto wiadomo było, że praca nad programem to proces, w którym pośpiech nie jest wskazany. Zamiar podjęcia prac nad programem wieloletnim zapisano w programie współpracy na rok 2009. Pierwsze działania w tym zakresie podjęliśmy w kwietniu tego roku, zakończenie prac przewidujemy w pierwszym kwartale 2010 r.

Koordynatorem prac nad Programem 2010 – 2014 jest Urząd Marszałkowski – Biuro Pełnomocnika ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Prace podzielone zostały na kilka etapów, które poniżej krótko omawiamy.

• Analiza obowiązujących dokumentów strategicznych województwa

Analizowano Strategię rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego oraz wszelkie programy wojewódzkie – w celu zachowania spójności pomiędzy istniejącymi programami a programem, który ma powstać. Analizy dokonali pracownicy Biura Pełnomocnika we współpracy z innymi komórkami urzędu.

• Badanie potencjału trzeciego sektora w województwie, ze szczególnym uwzględnieniem współpracy NGO z samorządem

Badanie zostało przeprowadzone za pomocą ankiety, na reprezentatywnej grupie 130 organizacji współpracujących z samorządem województwa. Wyniki badania dotyczą lat 2007 – 2009 i stanowią materiał wyjściowy do prac nad Programem 2010 – 2014.

• Otwarte spotkania informacyjne

• Utworzenie zespołu roboczego ds. wypracowania wieloletniego programu współpracy samorządu województwa kujawsko-pomorskiego z organizacjami pozarządowymi

W skład zespołu roboczego wchodzi 28 osób, w tym: 16 przedstawicieli organizacji pozarządowych, dwóch radnych, 10 pracowników Urzędu Marszałkowskiego.

Członkowie zespołu ze strony pozarządowej zaproszeni zostali do udziału w pracach przez marszałka województwa oficjalnym pismem.

Tworząc zespół, staraliśmy się, by był on reprezentacją możliwie różnorodną – zarówno pod względem „branż”, jak i wielkości organizacji, miejsca działania (miasto, wieś) czy siedziby (z różnych miejsc w województwie).

• Prace zespołu roboczego

Pierwsze spotkanie zespołu roboczego nastąpiło w czerwcu br. Było to dwudniowe spotkanie warsztatowe (piątek, sobota), którego prowadzenie powierzyliśmy doświadczonemu szkoleniowcowi spoza naszego terenu.

Efekty spotkania, a także jego atmosfera przerosły oczekiwania organizatorów. W ciągu tak krótkiego czasu udało się wypracować:

• wstępną wizję współpracy samorządu z organizacjami na rok 2014;

• cel strategiczny i cele szczegółowe programu;

• działania przypisane do poszczególnych celów.

Na zakończenie warsztatów ustaliliśmy termin i wstępny program kolejnego spotkania. Wypracowane materiały zostały przesłane uczestnikom, zamieszczone na stronie internetowej oraz przekazane marszałkowi województwa i dyrektorom departamentów przy okazji narady dotyczącej pożytku publicznego.

We wrześniu spotkaliśmy się w znajomym gronie po raz drugi, w celu kontynuacji prac (dwa dni, ten sam szkoleniowiec). Tym razem zastanawialiśmy się nad obszarami zadań publicznych, które w kolejnych pięciu latach będą realizowane przy współudziale organizacji pozarządowych, oraz próbowaliśmy określić wskaźniki realizacji programu. Nie udało się dokończyć jednego z ważnych punktów programu, mianowicie wypracowania zmian w zasadach udzielania dotacji w trybie pożytku publicznego na najbliższy, tj. 2010 r.

Zaproponowaliśmy zatem kolejne, kilkugodzinne spotkanie w możliwie szybkim terminie.

Oddźwięk był pozytywny. W spotkaniu uczestniczyło 15 osób, które przez kilka godzin próbowały stworzyć rozwiązania usprawniające zasady dotowania zadań w trybie pożytku publicznego oraz opracować wzór „idealnej” karty oceny projektu.

Fragment wizji 2014

Współpraca samorządu województwa kujawsko-pomorskiego z organizacjami pozarządowymi jest oparta na wspólnie wypracowanych i obustronnie przestrzeganych zasadach. Dzięki pełnemu dostępowi do informacji oraz czytelnym i prostym procedurom wzmacniane jest wzajemne zaufanie między Partnerami. Istnieje wieloletni program współpracy, który tworzy długofalową perspektywę dającą podbudowę dla stabilności finansowej, merytorycznej, ciągłości działań i trwałości efektów. Program współpracy jest spójny z zapisami strategii województwa, dzięki czemu działania organizacji pozarządowych wpisują się w strategiczne obszary rozwoju Regionu.

Coraz większa liczba realizowanych zadań publicznych oraz zwiększone środki finansowe na te zadania w praktyce realizują zasadę pomocniczości. Organizacje włączane są w tworzenie prawa miejscowego.

Dzięki systematyczności współpracy, opartej na pełnej diagnozie działań sektora pozarządowego, prowadzona jest bieżąca ocena pozwalająca na szybkie ewentualne korekty mechanizmów współpracy. Jednocześnie wszyscy Partnerzy mogą na bieżąco dostrzegać korzyści ze wspólnej pracy na rzecz mieszkańców Regionu.

Stan prac i plany na przyszłość

Obecnie (koniec września 2009) mamy opracowany materiał roboczy do Programu 2010 – 2014. Materiał wymaga prac redakcyjnych oraz konsultacji z poszczególnymi komórkami Urzędu Marszałkowskiego i jednostkami organizacyjnymi województwa.

Następnie projekt programu poddany zostanie dalszym konsultacjom w środowisku pozarządowym za pośrednictwem Internetu, ale też bezpośrednich spotkań z organizacjami, które planujemy na początku 2010 r. Zależy nam oczywiście, by zapisy programu były zgodne z przepisami znowelizowanej ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, dlatego z jego uchwaleniem będziemy czekać do wejścia w życie nowelizacji.

Wnioski

Metoda, którą wybraliśmy, nie jest łatwa – wymaga dużego zaangażowania czasowego i poniesienia pewnych kosztów. Jednak jej efekty – także te cząstkowe – dostrzegalne na każdym etapie prac, są niewspółmiernie duże. W naszym przypadku wręcz idealnie sprawdza się praca w mieszanym zespole roboczym. Warsztatowa forma pracy, a także możliwość bliższego poznania się podczas dwudniowych spotkań sprzyjają przełamywaniu uprzedzeń na poziomie – urząd – organizacja. Uczestnicy bez obaw prezentują swoje, często skrajnie odmienne racje, i o dziwo, dochodzą do konsensusu. Oczywiście doświadczenie prowadzącego odgrywa tutaj decydującą rolę. O pozytywnych efektach pracy świadczy również fakt, że już podczas pierwszego spotkania wyrażona została wola utworzenia podobnego gremium o charakterze konsultacyjno-doradczym na stałe.

Są też trudności – choćby często obserwowana nieumiejętność przestawienia się z myślenia o „własnym podwórku” na myślenie o trzecim sektorze w regionie jako o całości. Problemem jest również to, że część środowiska pozarządowego, nieuczestnicząca w bezpośrednich pracach nad programem, nie jest przekonana o korzyściach, jakie powinny wyniknąć z wypracowanego wspólnie systemu współpracy. Przed nami zatem duże wyzwanie – przełamywanie tej nieufności w ciągu pięciu lat wdrażania Wieloletniego programu współpracy samorządu województwa kujawsko-pomorskiego z organizacjami pozarządowymi na lata 2010 – 2014. Wierzymy, że to się uda.

EWA GŁODOWSKA-MORAWSKA – od dwóch lat Pełnomocniczka Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Doświadczenie we współpracy samorządu z trzecim sektorem nabywała w ciągu kilkuletniej pracy w Urzędzie Miasta Torunia. Praktyka stowarzyszeń i fundacji jest jej znana zarówno z pracy w nich, jak i zaangażowania wolontariackiego, na które ciągle stara się znaleźć czas.