Publicystyka - ngo.pl

W 2011 roku ponad 10 milionów Polaków wskazało w swoim zeznaniu podatkowym organizację pożytku publicznego, łącznie przekazując organizacjom 400 mln zł. O tym, kto przekazuje 1% i jak zmieniało się w Polsce zainteresowanie nim, można było przeczytać w artykule „Przekazują 400 mln, mogliby 600”. Tym razem więcej o pozyskujących te środki organizacjach.

Kto starał się pozyskać pieniądze z 1% w 2011 roku? Uprawnionych do tego było 6,7 tys. organizacji pożytku publicznego, ostatecznie zaś środki z 1% uzyskało 6,5 tysiąca.

Wśród nich ponad trzy czwarte stanowiły stowarzyszenia, a zaledwie 22% - fundacje. Około jedna szósta to organizacje wiejskie, ponad jedna trzecia – organizacje z miast wojewódzkich. 16% zarejestrowanych było w województwie mazowieckim, 12% w dolnośląskim, a 10% w śląskim.

Wyniki badania „Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2010” prowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor dostarczają więcej informacji na temat tych organizacji. Na tle całego sektora pozarządowego są one stosunkowo zamożne – prawie połowa dysponuje rocznie budżetem wartości 100 tys. zł lub większym, dwie trzecie współpracuje z płatnymi pracownikami.

Dominują wśród nich stowarzyszenia i fundacje zajmujące się czterema dziedzinami: sportem i turystyką, (20%) edukacją i wychowaniem (19%), usługami socjalnymi (18%) oraz ochroną zdrowia (17%).

Zamiast jednak opisywać wszystkie organizacje, które skorzystały z 1%, warto przyjrzeć się dokładniej tym organizacjom, które pozyskały z 1% największe środki – naszym oczom ukaże się interesujący obraz. Okazuje się bowiem, że z kwoty 400 mln, które w zeszłym roku uzyskały OPP, połowę, czyli 200 mln zebrało zaledwie 37 organizacji! Aż dwie trzecie z nich skupia się na pomocy osobom chorym i niepełnosprawnym, często dzieciom. Wśród nich jest Fundacja Dzieciom "Zdążyć z Pomocą", która uzyskała aż 88 milionów złotych, czyli blisko jedną czwartą całej kwoty z 1%. Wśród tych 37 organizacji jest też kilka zajmujących się edukacją, a także pomocą potrzebującym oraz opieką nad zwierzętami, jednak nie zmienia to faktu, że największe kwoty z 1% trafiają do organizacji działających w obszarze wsparcia dla chorych i niepełnosprawnych.

Łącznie kwoty większe niż milion złotych uzyskało 50 organizacji. Wśród nich prawie trzy czwarte to fundacje, ponad trzy czwarte organizacji ma siedziby w miastach wojewódzkich (19 w Warszawie i 19 w innych), a zaledwie cztery na wsi. Są to z grubsza te same podmioty, które uzyskały największe kwoty w ubiegłych latach. Wśród organizacji z pierwszej pięćdziesiątki jest aż 43 organizacji, które były w pierwszej 50-tce w 2010, 37 – w pierwszej 50-tce w 2009 i 33 w 2008.

Natomiast większość organizacji uzyskujących jakiekolwiek środki z 1% zbiera nieporównanie mniej pieniędzy: spośród wszystkich, czyli 6,5 tysiąca, 4 tysiące uzyskało w zeszłym roku zaledwie po kilka tysięcy lub nawet kilkaset złotych każda. Na liście Ministerstwa Finansów figuruje tez 80 organizacji, które uzyskały po mniej niż 100 złotych.

Polacy w lustrze 1%

Co mówią te dane o Polakach przekazujących 1% podatku na rzecz OPP? Na pewno tyle, że wsparcie chorych, zwłaszcza dzieci, uznają za znacznie ważniejsze niż inne cele społeczne realizowane przez kilka tysięcy różnych organizacji z całej Polski. Że porusza ich krzywda konkretnych osób, o której dowiadują się często od znajomych czy rodziny – to właśnie przez subkonta przepływa ogromna część pieniędzy dla OPP.

Często jedynym źródłem informacji Polaków o OPP są kampanie medialne promujące już zasobne, duże organizacje z wielkich miast. Nie wkładają wysiłku w znalezienie i przejrzenie informacji na temat mniej znanych organizacji. Niestety, dane z różnych badań pokazują też, że tak podejmowane decyzje są często spontaniczne i dosyć przypadkowe, zaś ogromna część podatników nie pamięta nawet jakiej organizacji przekazała swój 1% (nie mówiąc nawet o zainteresowaniu się jej działaniem czy dalszym wsparciu materialnym – tym razem już pieniędzmi własnymi, a nie publicznymi).

W wielu miejscach rozmija się to z ideą leżącą u podstaw 1%, wedle której mechanizm ten miał w większym stopniu zainteresować Polaków działaniami społecznymi i związać ich z organizacjami, którym przekazali swój 1%.

W 2012 roku do pozyskania środków z 1% uprawnionych jest nieco ponad siedem tysięcy organizacji z różnych obszarów działania, zlokalizowanych zarówno w miastach, jak i na wsi, działających w różnych regionach Polski. Dane na ich temat można znaleźć w bazie ngo.pl. Dane z ostatnich lat pokazują jednak, że na duże pieniądze liczyć może tylko niewielka część z nich.

---

Dane dotyczące kwot uzyskiwanych przez poszczególne organizacje pożytku publicznego oparte są na informacji opublikowanej przez Ministerstwo Finansów: http://www.mf.gov.pl/_files_/podatki/statystyki/za_2010/informacja_1procent_za_2010.pdf