Publicystyka - ngo.pl

Jest to fragment naprawy finansów państwa, określony w „Programie uporządkowania i ograniczenia wydatków publicznych”. Polska ma najniższy spośród państw OECD odsetek zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Wskaźnik aktywności zawodowej (pracujących lub poszukujących pracy) wynosi w tej grupie jedynie 17,8 proc. Barierami, zdefiniowanymi w „Programie”, ograniczającymi aktywność zawodową niepełnosprawnych, są niższy, niż przeciętny poziom wykształcenia oraz niechęć pracodawców do ich zatrudniania.

Uczestnicy spotkania zgodni byli w kwestii konieczności zmian systemu pomocy dla niepełnosprawnych. Dostrzegli także możliwości, jakie daje przygotowanie „Programu…” i uzupełniającej go „Zielonej Księgi”. Jednak propozycje w nich zawarte potraktowali jako punkt wyjścia do dyskusji nad reformą systemu.
Zarzucając „Programowi…” zbytnie koncentrowanie się na rozwiązaniach finansowych i spodziewanych oszczędnościach stwierdzili, że głównym celem powinno być utworzenie spójnego systemu socjalnego.

Brakiem nieefektywności często nie są ograniczone fundusze, a złe instrumenty i wadliwie funkcjonujące mechanizmy. Jako przykład podano opiekę nad dziećmi: dom dziecka jest dwa razy droższy, niż rodzina zastępcza – rocznie można by na tym oszczędzić 400-600 mln zł. Zebrani, wymieniając przyczyny niskiego zatrudnienia wśród niepełnosprawnych, zwrócili uwagę na niestabilność prawa – ustawa była zmieniana wiele razy w ciągu ostatnich lat - i uznaniowość w interpretowaniu przepisów.

Zdaniem ekspertów pilnie potrzebne są pozytywne instrumenty stymulujące aktywność zawodową tej grupy i przesunięcie celów wydatkowanych pieniędzy: mniej na bierne formy pomocy, jak zasiłki czy renty, więcej zaś na działania pomagające w powrocie na rynek pracy.

Eksperci doceniali polską szkołę rehabilitacji – rozumiejąc pod tym pojęciem rehabilitację społeczną, zawodową i leczniczą – charakteryzującą się wczesnym podjęciem działań, ich kompleksowością i ciągłością. Sugerowali też utrzymanie polskiego modelu rehabilitacji przez pracę, w opozycji do istniejącego w niektórych krajach europejskich modelu socjalnego, wymagającego olbrzymich dotacji, a mimo to wyłączającego niepełnosprawnych z normalnego życia. Jednak, aby on funkcjonował, kształcenie musi być uzupełnione o mechanizmy znajdowania pracy, w przeciwnym razie cały proces przystosowania skończy się niepowodzeniem i zasiłkiem.

Przedstawiciele organizacji, zajmujących się niepełnosprawnymi, zwracali uwagę na funkcjonujące powszechnie w tej dziedzinie mity: nie wszyscy niepełnosprawni są jednakowi – istnieje potrzeba zróżnicowania warunków zatrudnienia od stopnia niepełnosprawności; nie wszyscy mają niski poziom wykształcenia – wielu z nich miało wypadek lub zachorowało już po zakończeniu edukacji; trzeba rozdzielić rehabilitację społeczną od zawodowej – nie powiedzie się jedynie zawodowa, gdyż praca jest częścią życia społecznego. Sugerowali też wyraźne rozróżnienie osób niepełnosprawnych od przewlekle chorych i uszczelnienie systemu orzecznictwa, łącznie z pełną weryfikacją wszystkich przyznanych rent, bez ograniczeń wiekowych.

Pracodawcy ze swojej strony przypominali o tym, że zakłady pracy chronionej straciły po roku 2000 większość, z przyznanych wcześniej przywilejów, a zatem w obecnej sytuacji celowe będzie dążenie do zatrudniania niepełnosprawnych wszędzie tam, gdzie opłaca się to i przedsiębiorstwu i pracobiorcy.
Padały też głosy krytyki pod adresem „Zielonej Księgi” – zarzucano autorom zbytni fiskalizm w ujęciu problemów, wybiórcze przytaczanie danych statystycznych, brak symulacji zaplanowanych działań, niezgodność danych z innymi źródłami.

Przypomniano też o tych wszystkich, za których państwo także ponosi odpowiedzialność, a którzy z różnych przyczyn nie zostali do tej pory ujęci w instytucjonalnych formach pomocy – o wyrzuconych poza margines społeczeństwa.

Kolejne spotkanie będzie poświęcone opracowaniu modelu, do którego należy zdążać, reformując system aktywizacji niepełnosprawnych oraz identyfikacji barier, utrudniających zatrudnianie niepełnosprawnych.
W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele MGPiPS, PFRON, ZUS, NBP, Caritas, Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Umysłowo, Polskiego Związku Głuchych, Krajowej Izby Gospodarczo-Rehabilitacyjnej, Federacji ZZ Osób Niepełnosprawnych i Pracowników Zakładów Pracy Chronionej, Forum ZZ, Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Niepełnosprawnych, Konfederacji Pracodawców Polskich – Impel S.A., Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, Fundacji Pomocy Wzajemnej BARKA, Krajowej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych/BCC, Polskiego Związku Niewidomych i Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych.