Czy organizacje są lokomotywami gospodarki?
W piętnastu krajach świata objętych badaniem Johns Hopkins University organizacje pozarządowe tworzą średnio 4,5% PKB. Dla tych samych krajów budownictwo stanowi średnio 5,5% PKB, przemysł górniczy 6%, a rolnictwo 6,4%.
Sektor pozarządowy – tak w Polsce, jak i w innych krajach świata – pełni szereg funkcji istotnych z punktu widzenia rozwoju gospodarczego. Przede wszystkim organizacje tworzą miejsca pracy.
Nie można też zapominać, że organizacje dostarczają usług społecznych, w szczególności w obszarze edukacji, ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Istnieje szereg powodów, dla których NGO mogą osiągnąć wyższą jakość oferowanych usług. Jest to przede wszystkim znajomości potrzeb swoich odbiorców, misyjny charakter działań organizacji oraz ich elastyczność w działaniu. Te cechy mogą też przekładać się na większą efektywność finansową i skutkować zmniejszeniem wydatków na cele społeczne.
Istnieją też inne ekonomiczne konsekwencje działań organizacji. Dzięki aktywności organizacji takich jak watchdogi, monitorujących działania administracji, wykorzystanie dóbr publicznych jest nadzorowane, co pozwala liczyć na jego większą efektywność.
Z kolei sam fakt działania w organizacjach buduje poczucie wspólnoty, tworzy więzi społeczne i wzmacniania zaufanie, a więc tworzy kapitał społeczny, co pośrednio wzmacnia gospodarkę.
Jednak powyższe argumenty pokazujące pożytek, jaki sektor pozarządowy przynosi gospodarce nie wszystkich mogą przekonać. Dlatego potrzebne są dane, dzięki którym udział sektora pozarządowego w gospodarce można zmierzyć i przedstawić w liczbach.
Jaka jest ekonomiczna wartość działalności organizacji?
Pytanie o wpływ organizacji pozarządowych na gospodarkę jest pochodną ogólnego zagadnienia pomiaru skali i znaczenia sektora pozarządowego. Wśród międzynarodowych projektów od lat zajmujących się tymi kwestiami kluczową pozycję zajmuje The Johns Hopkins Comparative Nonprofit Sector Project (JHU CNP).
Początki projektu sięgają roku 1990, kiedy to badacze JHU rozpoczęli pracę nad integracją danych na temat sektora non-profit w 13 krajach świata, w kolejnych latach rekrutując do projektu prawie 30 nowych państw. Mimo że dane zbierane w badaniach prowadzonych z inicjatywy JHU mają już dzisiaj charakter historyczny, wciąż jest to główny punkt odniesienia dla badaczy zainteresowanych trzecim sektorem.
Rachunki satelitarne organizacji pozarządowych, a także inne statystyki dotyczące ekonomicznej wartości sektora, odnoszą się najczęściej do udziału III sektora w PKB danego kraju. Istotne znaczenie ma jednak to, jaki wskaźnik ekonomicznej wartości sektora zestawia się z PKB. Zazwyczaj używa się do tego miary określającej wartość dodaną brutto, wypracowaną przez organizacje sektora non-profit (Gross Value Added). Bazuje ona raczej na kosztach niż przychodach, a na jej wartość składa się suma kosztów zatrudnienia, wypracowane zyski oraz koszty płaconych podatków.
Ze względu na specyfikę funkcjonowania organizacji pozarządowych, w przypadku sektora non-profit wielkość wartości dodanej brutto jest przede wszystkim pochodną skali zatrudnienia. Dodatkowo, zgodnie z metodologią rachunków satelitarnych, w wartości dodanej brutto wypracowanej przez sektor należy uwzględnić finansową wartość pracy społecznej.
Na podstawie dostępnych źródeł udało się uzupełnić dane o krajach, które nie zostały uwzględnione w publikacji JHU, niestety dane dla Polski (a także Węgier) bazują na wartości przychodów i kosztów, a nie wartości dodanej brutto, co uniemożliwia ich porównywanie w wynikami dla innych krajów. Z kolei wartość dla Kanady i USA bazuje na tzw. szerokiej definicji sektor pozarządowego, która w tych krajach obejmuje także uczelnie wyższe i szpitale.
- Dla tych krajów brak danych o wartości pracy wolontariuszy
** Dane dla Węgier dotyczą udziału przychodów sektora pozarządowego w PKB
*** Dane dla Polski dotyczą udziału kosztów sektora pozarządowego w PKB
