Publicystyka - ngo.pl

Portal ngo.pl prezentuje trzecią odsłonę wyników badań przeprowadzonych wśród urzędników gmin odpowiedzialnych za kontakty z organizacjami pozarządowymi. W tekstach „Jakie grzechy organizacji dostrzegają urzędnicy?” i „Grzechy główne NGO: należy mi się, bo istnieję” opisane zostały zachowania i postawy działaczy pozarządowych, które – zdaniem urzędników – utrudniają współpracę. Natomiast tym razem padnie odpowiedź na pytanie, co ich zdaniem tę współpracę wzmacnia i pozwala na harmonijne współdziałanie.

Wśród pozytywnych aspektów współpracy z działaczami pozarządowymi na pierwszy plan wysuwają się: otwartość i życzliwość, jaką prezentują w kontaktach z samorządem (tak wskazało 31% respondentów). Niemal tak samo często (28%) urzędnicy wskazują na zaangażowanie, pasję, determinację i pozytywną energię motywującą ich do pracy. Dość często (14%) podkreślają też rolę komunikacji, wymiany informacji i częstych spotkań. Rzadziej (7%) w ankietach powtarzają się opinie dotyczące kreatywności i pomysłowości działaczy pozarządowych, ich bliskiego kontaktu z lokalną społecznością i dobrej znajomości lokalnych potrzeb (5%), a także umiejętności, doświadczenia i sumienności (5%).

Są otwarci w codziennych kontaktach

Urzędnicy gmin poproszeni zostali m.in. o dokończenie zdania: „To co nam najbardziej pomaga we współpracy z organizacjami to…”. Wśród odpowiedzi najczęściej padają: „obopólna chęć współpracy, życzliwość ze strony organizacji”, „wola współpracy obu stron”, „otwartość i życzliwość ze strony osób reprezentujących organizacje”, „życzliwe relacje między współpracującymi i obopólna wola realizacji przedsięwzięcia”, „zwykła ludzka życzliwość i zrozumienie”.

Jeden z respondentów podsumowuje kwestię otwartości w taki sposób: „Myślę że coraz częściej zrozumienie i życzliwość. Większość organizacji podchodzi bardzo pozytywnie do współpracy z urzędem i my również staramy się w być im pomocni w codziennych kontaktach”.

Obok otwartości i życzliwości, to zaangażowanie i entuzjazm, zdaniem urzędników, charakteryzują najlepiej działaczy trzeciego sektora. To one sprawiają, że współpraca urzędu z NGO-sami jest owocna. Pod adresem przedstawicieli sektora padały takie określenia: „pozytywne nastawienie, chęć działania w środowisku”, „pozytywna energia w realizacji przedsięwzięć”, „Zapał i chęć oraz duże zaangażowanie organizacji w realizacji swoich zadań bardzo pozytywnie odbierane przez mieszkańców”, „Ludzie z dużą determinacją”, „Chęć działania, wola poświęcania swojego czasu wolnego dla innych - tak postrzegam osoby, z którymi współpracuję”.

Z wypowiedzi urzędników wyraźnie przebija uznanie dla entuzjazmu, zaangażowania i determinacji działaczy pozarządowych, tym bardziej, że w samym urzędzie tego typu postawy nie są tak powszechne. Część respondentów, opisując czynniki sprzyjające współpracy, podkreśla różnice specyfiki urzędów (gdzie najważniejsza jest formalna poprawność działań) i organizacji (które, choć nierzadko zaniedbują kwestie organizacyjne i formalne, jednak z entuzjazmem dążą do celu): „stowarzyszenia prowadzą swoje zadania z pasją, której nam brakuje”, „ludzie mimo formalnych trudności w zakresie prawnie poprawnego działania chcą robić coś dla siebie i środowiska.”

Opisując czynniki sprzyjające harmonijnej współpracy, urzędnicy nie ograniczają się tylko do postaw i zachowań działaczy organizacji. Dostrzegają też rolę formy, w jakiej współpraca ta się toczy, podkreślając przede wszystkim kwestię dobrej komunikacji. Chwalą częste, regularne spotkania („stały kontakt pozwalający na bieżący monitoring i wymianę informacji”, „częste kontakty i bezpośrednie spotkania”) oraz inicjatywę organizacji w tym zakresie („częste odwiedzanie urzędu w danej sprawie”, „częste kontakty niektórych organizacji z nami w sprawie wspólnych przedsięwzięć, rzetelne informowanie o działaniach”). Znaczenie ma tu również podejście obu stron do współpracy („Przekonanie o potrzebie i wartości wzajemnych kontaktów”).

Częste kontakty ułatwia dobra znajomość obu współpracujących stron. Pierwszym impulsem do dalszych spotkań mogą być m.in. narzucone ustawowo kontakty („konsultacje dzięki, którym organizacje zaczynają się udzielać i poprawia się kontakt”, „bardzo pomocny jest obowiązek opracowywania corocznego programu współpracy, co wiąże się z możliwością bezpośredniego kontaktu w ramach konsultacji programu”). Częściej jednak w kontaktach pomaga po prostu nieformalna znajomość ludzi – bądź co bądź w małych miejscowościach urzędnicy i działacze pozarządowi to często na co dzień sąsiedzi („Małe środowisko, w którym działamy pozwala nam na częste bezpośrednie kontakty, tak ważne w tej dziedzinie współdziałania. Znamy się, znamy problemy naszych organizacji.”).

Urzędnicy wskazują też łatwość kontaktu i kwestie techniczne: możliwość komunikacji telefonicznej i elektronicznej („możliwość przekazywania informacji telefonicznie lub drogą email”, „Dobra baza teleadresowa stowarzyszeń i kontakt elektroniczny”).

Obok postaw, zachowań i form współpracy, kolejnym najczęściej podkreślanym aspektem współpracy z organizacjami jest ich świeże spojrzenie na możliwości rozwiązywania lokalnych problemów i realizacji zadań publicznych. Urzędnicy wymieniają tu: „kreatywność w rozwiązywaniu problemów”, „ciekawe pomysły realizacji statutowych działań”, „innowacyjne spojrzenie”, „pomysłowość i otwartość na nowe rozwiązywania problemów”. Rozbija to rutynę działań urzędniczych, pozwala na wprowadzanie nowych rozwiązań i modyfikacje działań powtarzanych nierzadko od lat.

Wśród cech organizacji istotnych z punku widzenia współpracy międzysektorowej jest też zdaniem urzędników oddolność ich działań. Jak to określił jeden z respondentów: „przedstawiciele organizacji pozarządowych są jakby pośrednikami pomiędzy władzami samorządowymi a społecznością lokalną, do której czasem ciężko dotrzeć władzom samorządowym”. Urzędnicy wskazują na: „znajomość środowiska i jego potrzeb”, „znajomość potrzeb poszczególnych środowisk na terenie gminy, co ułatwia ukierunkowanie odpowiednich działań samorządu”; podkreślają, że organizacje „działają bliżej mieszkańców, często lepiej rozpoznają ich potrzeby”. To wszystko sprawia, że urzędnicy dostrzegają sens współpracy i korzyści, jakie mogą z niej płynąć.

Wśród zebranych wypowiedzi pojawiają się też opinie dotyczące wysokiej jakości działań organizacji. Urzędnicy wymieniają takie zalety organizacji i pracy ich członków, jak: „sumienność w wykonywaniu zadań”, „dobra znajomość tematu”, „fachowość osób wchodzących w skład organizacji pozarządowej”, ale też „niskie koszty realizacji zadań”. Powtarzają się opinie dotyczące elastyczności. Jak podkreśla jeden z respondentów: „są stosunkowo elastyczne w dostosowywaniu się do różnego rodzaju zmian, np. w przepisach”.

Opisane powyżej i w poprzednich tekstach opinie pozwalają nakreślić obraz współpracy z organizacjami widzianej oczami urzędników. Sama idea współdziałania jest przez nich akceptowana, realizacja tej idei jest postrzegana, jak deklarują, raczej pozytywnie, zaś organizacje traktowane są jako ważny aktor na lokalnej scenie.

Podsumowując, dla harmonijnej współpracy szczególnie istotna jest zdaniem urzędników otwartość i życzliwość działaczy organizacji, ich zaangażowanie, chęć działania i determinacja, a także kreatywność w rozwiązywaniu lokalnych problemów, bliski kontakt ze społecznością, elastyczność w działaniu i sumienność wykonywania zadań. Bardzo pomocna jest dobra komunikacja i systematyczne spotkania.

Natomiast wśród kwestii utrudniających współpracę, obok niewystarczających środków finansowych i nadmiernej biurokracji, wymieniane są też „grzechy” organizacji, takie jak: nieznajomość przepisów, zbytnia roszczeniowość, niewystarczający profesjonalizm i brak dobrej organizacji pracy, a także bierność części z nich.

---

Badanie zostało przeprowadzone w dniach 4.05-18.08.2011 metodą CAWI przez Stowarzyszenie Klon/Jawor. Zaproszenie do badania zostało przesłane na adresy osób odpowiedzialnych za współpracę z organizacjami we wszystkich gminach w całej Polsce. Ostatecznie ankietę wypełniło 1134 urzędników. Dane analizowano z użyciem wagi analitycznej obliczonej ze względu na typ gminy. Wśród ankietowanych 51% stanowili urzędnicy określający się jako „jedna z osób odpowiedzialnych w urzędzie za kontakty z organizacjami”, 33% to osoby, które jako jedyne w urzędzie są odpowiedzialne za kontakty z organizacjami, natomiast 16% to urzędnicy formalnie nie będący formalnie odpowiedzialni za kontakty z organizacjami, ale kontaktujący się z nimi z racji obowiązków służbowych.

Badanie było realizowane w ramach projektu „Moja Polis - interaktywny system monitoringu partnerstwa lokalnego i rozwoju aktywnych społeczności lokalnych” finansowanego z Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego.