Publicystyka - ngo.pl

Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) miała w założeniu uwrażliwić biznes na nowe cele działalności – poza tym podstawowym, jakim jest generowanie zysku. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że CSR stał się doskonałym listkiem figowym dla sektora prywatnego. Ludzka, ekologiczna i zrównoważona CSR-owa twarz biznesu ma swój rewers – główną działalność, w której dąży się do maksymalizacji zysków, często nie dbając o koszty społeczne czy środowiskowe, płacenie podatków czy przejrzystość. To drugie oblicze jest raczej ukrywane, traktowane jako prywatna działalność, a więc i prywatna sprawa.

Biznes to sprawa nas wszystkich

Tymczasem to właśnie ten obszar – z racji dominacji ponadnarodowych korporacji operujących w wielu odległych zakątkach świata – ma bardzo duży wpływ na to, jak wygląda rzeczywistość. Nowy paradygmat włączania sektora prywatnego w rozwój globalny dodaje do tego duże publiczne środki konsumowane przez biznes w postaci pożyczek lub gwarancji od banków rozwoju. Pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, a także azjatyckich, afrykańskich czy też krajowych banków rozwojowych (takich jak na przykład polski BGK) są atrakcyjnym sposobem budowania ponadnarodowych potęg. Innym rozwiązaniem są partnerstwa publiczno-prywatne. Monitoring subsydiowanych inwestycji pokazuje jednak, że publiczne pieniądze nie są gwarancją pozytywnych rezultatów.

Prowadzenie własnego biznesu to nie jest już dzisiaj prywatna sprawa kilku procent najbogatszych. To również sprawa ludzi, których warunki do życia pogarszają się przez działalność dużych korporacji. To obowiązek rządów krajów, w których funkcjonują te firmy, i krajów, które wspierają je pieniędzmi podatników przez wielkie banki tak zwanego rozwoju. Wreszcie jest to kwestia odpowiedzialności nas wszystkich – konsumentów.

CSR zamiast odpowiedzialności

Wytyczne ONZ, dotyczące biznesu i praw człowieka, czy Wytyczne OECD dla Przedsiębiorstw wielonarodowych, dotyczące prowadzenia biznesu w sposób społecznie odpowiedzialny, to standardy obecnie nie do wyegzekwowania. Jednostkowe próby tworzenia prawa obligującego sektor prywatny do przejrzystego funkcjonowania (amerykański Dodd-Frank Act, Dyrektywa Rachunkowa UE czy Rozporządzenie Komisji Europejskiej w sprawie samo-certyfikacji i ujawniania informacji na temat łańcucha dostaw „krwawych minerałów”) są zbyt mało zdecydowanym krokiem w kierunku przywrócenia równowagi sił pomiędzy biznesem a większością świata.

Stajemy się świadkami sytuacji, w której korporacje projektują świat za publiczne pieniądze bez kontroli i wiążących prawnie standardów działania. W zamian oferują światu CSR. Problem z CSR jest taki, że nie promuje on biznesu nieszkodzącego ludziom i środowisku, a tylko odwraca uwagę od niewygodnych aspektów jego działalności.

Potrzebujemy kontroli

Za sprawą promocji w mediach, każdy z nas słyszał o filantropijnej działalności Kulczyk Foundation kierowanej przez Dominikę Kulczyk, jednocześnie będącą osobą odpowiedzialną za corporate responsibility policies, social activities and international relations w Kulczyk Investments. Kto jednak słyszał o problemach mieszkańców południa Tunezji w związku z działalnością spółki wydobywczej Winstar Tunisia B.V. zależnej od Serinus Energy Inc. będącej w portfolio Kulczyk Investments z siedzibą w raju podatkowym – Luksemburgu? Serinus Energy Inc., z pomocą pożyczki udzielonej w 2013 roku przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, inwestuje w poszukiwania i wydobycie złóż ropy i gazu na południu Tunezji. Miejscowe i europejskie organizacje pozarządowe wskazują, że agresywny przemysł wydobywczy w zamkniętej, zmilitaryzowanej strefie, jaką jest południe tego kraju, nie przynosi korzyści ekonomicznych lokalnej społeczności, wręcz blokuje potencjalny zrównoważony rozwój tych terenów, pogłębia istniejące niedobory wody (przemysł wydobywczy potrzebuje ogromnych jej ilości) i może prowadzić do grabieży zasobów. Dodatkowo, z racji działalności w zamkniętej strefie zmilitaryzowanej, brak jakiejkolwiek publicznej kontroli nad tym, co dzieje się na koncesjach należących do Winstar.

O tym jednak trudno usłyszeć, bo to właśnie jest to owa prywatna działalność, prywatna sprawa. I dlatego CSR musi zniknąć, aby biznes zaczął mieć jedną i bardziej możliwą do publicznej kontroli twarz.

Masz zdanie? Czekamy na Wasze głosy (maks. 4500 znaków) plus zdjęcie na adres: redakcja@portal.ngo.pl.

Ola Antonowicz-Cyglicka – od 2006 roku kieruje programem Akcja dla Globalnego Południa w Polskiej Zielonej Sieci. Koordynuje współpracę PZS z europejskimi organizacjami w zakresie wpływu międzynarodowych instytucji finansowych wspierających sektor prywatny, na rozwój krajów globalnego Południa. Od 2009 roku w Zarządzie Grupy Zagranica. Współpracuje z partnerami w Ghanie, Tanzanii i Kenii, skupiając się na wzmacnianiu afrykańskiego społeczeństwa obywatelskiego i promowaniu rozwiązań służących rozwojowi przy zachowaniu środowiska naturalnego.

Opr.: Ignacy Dudkiewicz, opinie.ngo.pl (ignacy.dudkiewicz@portal.ngo.pl)

Czym żyje III sektor w Polsce? Jakie problemy mają polskie NGO? Jakie wyzwania przed nim stoją. Przeczytaj debaty, komentarze i opinie. Wypowiedz się! Odwiedź serwis opinie.ngo.pl.

CSR nie promuje biznesu nieszkodzącego ludziom i środowisku, a tylko odwraca uwagę od niewygodnych aspektów jego działalności.