Publicystyka - ngo.pl

Swoimi opiniami na temat statusu OPP w ramach badania prowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor podzielili się przedstawiciele 217 organizacji, z których mniej więcej połowa miała status OPP.

Badanie nie miało charakteru reprezentatywnego, jednak stowarzyszenia i fundacje w nim uczestniczące, były ze względu na swoją lokalizację, a także budżety, podobnie zróżnicowane jak organizacje w całym sektorze.

Nieznacznie nadreprezentowane były organizacje z miast powyżej 200 tys. mieszkańców (stanowiły 40% NGO uczestniczących w badaniu, podczas gdy w całym sektorze jest ich 33%), a także organizacje o budżetach powyżej 1mln zł rocznie (wśród stowarzyszeń i fundacji odpowiadających na pytania o status OPP było ich 16%, a jak wynika z ostatnich badań Klonu, takie przychody w 2014 roku miało 6% wszystkich organizacji).

Przedstawiamy dziesięć najważniejszych wniosków z badania.

Większość (70%) badanych organizacji pożytku publicznego jest zadowolonych z posiadania statusu OPP – 40% twierdzi, że korzyści zdecydowanie przeważają nad obciążeniami, a kolejne 30% uważa, że raczej przeważają. 20% sądzi, że korzyści i obciążenia się równoważą, a o przewadze obciążeń mówi 10% badanych OPP, z czego prawie wszystkie twierdzą, że „obciążenia raczej przeważają nad korzyściami”.

Badane organizacje pożytku publicznego za uprawnienie przynoszące najwięcej korzyści uznały – co pewnie nikogo nie zdziwi – prawo do otrzymywania 1% podatku. Zwolnienie od opłat skarbowych, sądowych i od podatku od czynności cywilnoprawnych także uznano za korzystne dla OPP.

Jako średnio korzystne badane organizacje uznały zwolnienie z podatku od nieruchomości i możliwość użytkowania na preferencyjnych warunkach nieruchomości należących do skarbu państwa lub samorządu.

Za przynoszące najmniej korzyści uznano przysługujące OPP prawo bezpłatnego informowania o swoich działaniach w TVP i publicznym radio, a także zielone światło na korzystanie z pomocy małoletnich wolontariuszy przy zbiórkach publicznych. Można przypuszczać, że dwa ostatnie uprawnienia są przez OPP najrzadziej wykorzystywane, stąd też niska ocena ich przydatności.

Oceniając uciążliwość obowiązków związanych ze statusem OPP badane organizacje pożytku publicznego najbardziej narzekały na konieczność prowadzenia pełnej księgowości, choć uśredniona ocena tego obowiązku sytuuje go w połowie skali między „zupełnie nie obciążające” a „bardzo mocno obciążające”.

Pozostałe zobowiązania, takie jak przygotowanie sprawozdań finansowych i merytorycznych, a także wyodrębnienie w księgowości przychodów z 1% i kosztów promocji są dla OPP mniej obciążające.

Jeszcze mniej problemu badane stowarzyszenia i fundacje mają z obowiązkami służącymi przejrzystości – informowaniem o wydatkach na promocję ze środków z 1% podatku oraz upublicznianiem sprawozdania na stronie organizacji.

Badane organizacje nieposiadające statusu OPP dzielą się na trzy niemal równoliczne grupy: 35% nigdy nie brało pod uwagę ubiegania się o status OPP; 27% zastanawiało się nad tym, ale podjęło decyzję, że nie będzie się o status OPP ubiegać; 38% ciągle tę opcję rozważa.

Stowarzyszenia i fundacje, które podjęły decyzję, aby nie ubiegać się o status OPP najczęściej tłumaczyły to zniechęcającymi obowiązkami sprawozdawczymi (41%), a także małymi szansami na uzyskanie 1% podatku (25%).

Większość badanych stowarzyszeń i fundacji uważa, że małe, działające na skalę lokalną organizacje pożytku publicznego nie mają szansy na wpłaty z 1% podatku – z opinią tą zgadza się 54% badanych organizacji. Przeciwnego zdania jest 32% badanych NGO.

Można powiedzieć, że to przekonanie o nikłych szansach na jednoprocentowe środki stoi w sprzeczności z powszechną zgodą badanych OPP (także tych małych) na temat korzyści płynących dla nich z możliwości pozyskania 1% podatku. Z drugiej strony dysproporcja między przychodami z 1% podatku kilkudziesięciu największych OPP i pozostałych organizacji pożytku publicznego może umacniać w sektorze tego typu opinie.

Ponad połowa badanych organizacji uważa, że status OPP ułatwia pozyskanie darowizn od osób fizycznych i prawnych (56%), a także dotacje ze środków publicznych (53%). Z opinią o pozytywnym wpływie statusu OPP na pozyskanie środków od darczyńców prywatnych nie zgadza się 23% badanych, nieco więcej (26%) nie widzi wpływu statusu OPP na szansę pozyskania środków publicznych.

Ze stwierdzeniem „Organizacje posiadające status OPP cieszą się większym zaufaniem społecznym niż pozostałe organizacje” zgadza się 53% (25% jest przeciwnego zdania). Widać jednak różnice między OPP i organizacjami, które nie mają statusu pożytku publicznego – te pierwsze podpisałyby się pod ww. opinią w 65%, przy czym połowa ma w tej sprawie zdecydowane zdanie, za to „pozostałe organizacje” podzielają opinię o większym zaufaniu do OPP w 43%.

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku stwierdzenia „Organizacje posiadające status OPP dbają o przejrzystość i informowanie o tym, na co wydają przychody z 1% podatku”. Wśród wszystkich badanych NGO dominuje pogląd, że jest ono prawdziwe – uważa tak 58%. Kiedy spytać o to OPP, to aż 65% z nim się zgodzi, zaś wśród stowarzyszeń i fundacji, które nie mają tego statusu będzie to 51%.

Generalnie organizacje zgadzają się także, że „Obecne mechanizmy kontrolne gwarantują, że obywatele mogą sprawdzić, co się stało z 1% pozyskanym przez organizacje” – sądzi tak 49% badanych, choć znów bardziej przekonane w tej sprawie są OPP (56%) niż pozostałe organizacje (45%).

Z badania podatników przekazujących 1% podatku wynika, że mniej więcej jedna trzecia przekazuje środki na tzw. subkonta. Przedstawiciele sektora pozarządowego starają się tłumaczyć, że w ten sposób środki, które miały wspierać pożytek publiczny realizują cele prywatne.

Jednak okazuje się, że także sektor jest w tej sprawie podzielony. Co prawda generalnie dominują głosy, że podatnicy nie powinni mieć możliwości przekazywania 1% na konkretne osoby – uważa tak około połowy badanych organizacji, jednak nie do pominięcia jest grupa, która popiera tego typu praktyki – aż 40% uważa, że nie należy ich zabraniać.

W tej kwestii także widać różnice między organizacjami pożytku publicznego i pozostałymi organizacjami. Niemal połowa OPP jest zdecydowanie przeciwna subkontom, a kolejne 20% raczej się im sprzeciwia, za to organizacje nieposiadające statusu OPP w większości odrzucają pomysł tego typu zakazu.

Podobnie rozkładają się głosy w sprawie uniemożliwienia OPP zbierania środków z 1% podatku na instytucje publiczne, takie jak szkoły czy szpitale. Ponad połowa (54%) organizacji poparłoby taki zakaz, jednocześnie co trzecia (33%) mu się sprzeciwia. Wśród OPP zwolenników zakazu jest jeszcze więcej (64%), za to pozostałe organizacje rzadziej byłyby skłonne go poprzeć (44%), choć także w tej grupie przeciwnicy zbierania środków z 1 procenta na instytucje publiczne dominują nad zwolennikami.

49% badanych organizacji nie zgadza się ze stwierdzeniem, że przekazanie 1% podatku zmniejsza w polskim społeczeństwie gotowość do filantropii. Z drugiej strony 34% jest skłonne się zgodzić, że wpisanie KRS wybranej organizacji w zeznanie podatkowe może spowodować poczucie spełnienia obywatelskiego obowiązku i zniechęcić do sięgnięcia do własnej kieszeni.

Najbardziej ambiwalentny jest stosunek badanych organizacji do opinii: „Możliwość otrzymywania 1% podatku powinna być dostępna dla wszystkich organizacji działających w sferze pożytku publicznego, a nie tylko tych posiadających status OPP”. Niemal tyle samo NGO się z tym stwierdzeniem zgadza (43%), co jest zdania przeciwnego (45%).

Stosunek do pomysłu umożliwienia przekazywania 1% podatku wszystkim organizacjom zależy w dużej mierze od tego, czy pytany ma status OPP. Wśród organizacji, które go posiadają 71% nie zgadza się z ideą rozszerzenia grona odbiorców 1 procenta podatku. Za to pozostałe organizacje w 65% skłonne byłyby taki pomysł zaakceptować.

Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl.

Większość badanych stowarzyszeń i fundacji uważa, że małe, działające na skalę lokalną organizacje pożytku publicznego nie mają szansy na wpłaty z 1% podatku