Przez lata zadawaliśmy organizacjom w badaniach pytanie o to, na co wydałyby dodatkowe, wolne środki, gdyby mogły nimi swobodnie dysponować. Listę życzeń, jaka powstawała na podstawie odpowiedzi, niezmiennie otwierał „zakup sprzętu specjalistycznego związanego z obszarem działania organizacji”.
Dane z badań nie pozostawiają więc wątpliwości, że brak odpowiedniego wyposażenia jest jednym z istotnych problemów sektora. Patrząc na problem wyposażenia szerzej, można się zastanowić nad tym, jaka część organizacji w ogóle dysponuje jakimkolwiek majątkiem – zarówno sprzętem wykorzystywanym w prowadzonej działalności, jaki i zasobami, które można wykorzystać jako źródło przychodu pozwalające zwiększyć finansową stabilność. W badaniach przeprowadzonych w 2015 roku 57% stowarzyszeń i fundacji deklaruje, że jest w posiadaniu jakichś dóbr materialnych lub niematerialnych. Oznacza to, że od 2012 roku nieznacznie spadł odsetek organizacji, które nie mają żadnego majątku – w 2015 roku było to 43%, a trzy lata wcześniej 48%.
Sprzęt, nieruchomości, samochody
Zasoby będące w posiadaniu stowarzyszeń i fundacji to najczęściej przedmioty i dobra niematerialne używane w codziennej pracy, takie jak wyposażenie biurowe (36% organizacji); sprzęt i wyposażenie specjalistyczne – sprzęt sportowy lub rehabilitacyjny i medyczny, instrumenty muzyczne itd. (32%); oraz oprogramowanie komputerowe, licencje, patenty, prawa autorskie (20%).
Rzadziej organizacje posiadają majątek o większej wartości, taki jak lokale, domy i nieruchomości (8%), samochody lub inne środki transportu (7%) lub grunty (5%) – w sumie, co najmniej jednym z tych trzech składników majątku dysponuje 13% stowarzyszeń i fundacji. Najczęściej mogą się nimi poszczycić organizacje najstarsze (działające powyżej 15 lat) – wśród nich 21% ma lokal, grunty lub samochód.
Widać też spore różnice między stanem wyposażenia organizacji z poszczególnych branż – częściej majątek w postaci nieruchomości, ziemi lub środków transportu mają stowarzyszenia i fundacje zajmujące się pomocą społeczną (21%), a także ochroną zdrowia (16%) oraz rozwojem lokalnym (15%).
Odsetki i przychody z majątku
15% organizacji zadeklarowało, że dysponuje majątkiem w formie pieniędzy, w tym lokat bankowych, 1% posiada akcje, obligacje, prawa majątkowe lub udziały (np. w spółkach).
Jednocześnie, przychody w 2014 roku z racji odsetek bankowych i zysków z wszelkiego rodzaju aktywów finansowych miało 13% sektora. Oznacza to spadek w stosunku do lat poprzednich, kiedy odsetek ten wahał się między 14% a 17% (tą ostatnią wartość odnotowano w 2011 roku).
Spadek tego wskaźnika może być w dużej mierze związany z pogorszeniem się warunków oszczędzania środków finansowych oraz ich inwestowania proponowanych przez banki. Przeciętna wartość przychodu z odsetek jest niewielka, choć większa niż trzy lata wcześniej – w 2014 roku wyniosła około 2 tysiące złotych rocznie (w 2011 roku 700 złotych). Dlatego też środki z tego źródła nigdy nie miały istotnego znaczenia w skali budżetu całego sektora – zarówno w 2014, jak i 2011 ich udział wynosił 3%.
Jeszcze mniej, z punktu widzenia sumy przychodów wszystkich organizacji, ważą środki uzyskane dzięki posiadanemu majątkowi niefinansowemu (np. pochodzące z wynajmu nieruchomości lub sprzętu) – w 2014 roku stanowiły 1% budżetu całego sektora. Jakiekolwiek wpływy do budżetu miało z tego tytułu tylko 4% organizacji (o 2 punkty procentowe więcej niż trzy lata wcześniej, ale tyle samo, co w 2010 i 2008 roku), jednak wartość przychodów z tego źródła stanowiła dla organizacji spory zastrzyk finansowy – przeciętnie było to niemal 35 tysięcy złotych.
Kapitał żelazny i rezerwowy
– Słaba kondycja finansowa III sektora wciąż prowokuje do wytężonej pracy i refleksji nad budowaniem stabilności organizacji. W tej sytuacji bardzo ważne jest odkładanie nawet drobnych, wolnych sum i budowanie kapitału żelaznego, a tym samym większej niezależności finansowej – komentuje Karolina Muzal, koordynatorka kampanii społecznej „Jesteśmy dziś, jutro, zawsze” prowadzonej przez Akademię Rozwoju Filantropii.
– W tym też może pomóc program budowania funduszy wieczystych, zapewniających długofalowe wsparcie celów społecznych. Fundusze wieczyste tworzą środki finansowe stanowiące nienaruszalny kapitał żelazny, który jest bezpiecznie inwestowany, a dochody z inwestycji przeznaczane są na realizację celów społecznych. Dzięki temu fundusz wieczysty jest najsprawniejszą i najbardziej dostosowującą się do potrzeb darczyńcy formą działalności filantropijnej. Fundusze od wielu lat zakładane są przy różnych organizacjach pozarządowych.
Jaka część organizacji podjęła już próbę zbudowania funduszu zwiększającego ich finansową stabilność? Na pytanie, czy organizacje traktują swoje aktywa finansowe jako kapitał rezerwowy lub żelazny, twierdząco odpowiedziało 10% sektora. Zadeklarowana wartość obydwu typów funduszy jest jednak mocno zróżnicowana. Wartość zgromadzonego kapitału żelaznego w badaniach ujawniło około 2% sektora, z czego w co czwartej organizacji nie przekracza on 1 tysiąca złotych, w połowie przypadków jest nie większy niż 10 tysięcy, zaś jedna czwarta stowarzyszeń i fundacji, które zadeklarowały największe kwoty, mają zgromadzone ponad 50 tysięcy złotych (jednak organizacje posiadające takie zabezpieczanie stanowią około 0,5% sektora).
Kwoty zgromadzone w ramach funduszu rezerwowego są mniejsze – zgodnie z deklaracjami w połowie przypadków nie przekraczają 3,5 tysięcy złotych, zaś jedna czwarta organizacji, spośród tych, które w ogóle podały wartość swoich rezerw finansowych, miało odłożone powyżej 40 tysięcy. Przy założeniu zachowania ciągłości podstawowych działań w razie braku innych środków kapitał rezerwowy pozwoliłby przeciętnie na działanie organizacji przez pięć miesięcy.
Co to jest NGO? Ile jest w Polsce NGO? Czym zajmują się NGO? Dowiesz się w serwisie fakty.ngo.pl
Od 2012 roku nieznacznie spadł odsetek organizacji, które nie mają żadnego majątku – w 2015 roku było to 43%, a trzy lata wcześniej 48%.
Źródło: inf. własna (fakty.ngo.pl)
