Publicystyka - ngo.pl

Partnerstwo jest zasadą fundamentalną Unii Europejskiej. Jego wyrazem jest udział partnerów społeczno-ekonomicznych w ww. komitetach z równym statusem, jak władze krajowe i samorządowe. Mianem partnerów społeczno-ekonomicznych bądź społeczno-gospodarczych określane są łącznie organizacje pozarządowe, związki zawodowe, organizacje pracodawców i środowiska akademicko-naukowe.

Lata doświadczeń pokazały, że samo zagwarantowanie udziału organizacji od strony formalnej to za mało, aby realnie wpływać na to, jak środki unijne są planowane i wydatkowane. Zadania komitetów są bowiem szerokie i niewiele wskazuje na to, żeby w przyszłym okresie programowania (2014-2020) uległy znaczącej redukcji. Uczestnicząc w dyskusji na przyszłym budżetem Unii OFOP nieustannie zwraca uwagę na tę kwestię, jednak ostateczny charakter i rola komitetów będzie znana dopiero w momencie przyjęcia przez Brukselę ostatecznych wersji rozporządzeń w sprawie funduszy europejskich na lata 2014-2020.

Partnerzy społeczno-gospodarczy zostali zaproszeni do udziału w komitetach monitorujących, ponieważ uznano ich wiedzę, doświadczenie i potencjał za istotne dla poszerzenia horyzontu spojrzenia na politykę spójności w aspekcie planowania, monitorowania i realizacji. Nie można milczeć o tym, jak duży jest ciężar zobowiązań, tj. obciążenie merytoryczne, zaangażowanie czasowe i instytucjonalne i że organizacje społeczne pokrywają te koszty w ramach swoich finansów. Członkowie komitetów pracują bowiem społecznie, korzystając jedynie z refundacji kosztów dojazdu, z wyżywienia zapewnianego przez instytucję zarządzającą danym programem (w zależności od długości trwania posiedzenia) i zakwaterowania, o ile obrady danego komitetu trwają dłużej, niż jeden dzień.

Profesor Tomasz Grzegorz Grosse podziela opinię Federacji odnośnie uzasadnienia dla wykorzystania środków pomocy technicznej (a więc przeznaczonych na obsługę całego systemu funduszy unijnych) na wzmocnienie partnerów społeczno-ekonomicznych, którzy współtworzą komitety, a więc są współuczestnikami systemu planowania i monitorowania unijnego wsparcia. W kontekście chęci Komisji co do wzmocnienia zasady partnerstwa Grosse pisze: Znaczące rozszerzenie obowiązków partnerów w realizacji polityki spójności wymaga silniejszego wsparcia ich potencjału organizacyjnego oraz rozwoju partnerstwa między rządem a partnerami. Dotyczy to przede wszystkim trzeciej grupy podmiotów wymienionych w projekcie rozporządzenia, a mianowicie partnerów reprezentujących tzw. społeczeństwo obywatelskie, w tym zwłaszcza organizacji pozarządowych.

Na co powinno to wsparcie zostać przeznaczone? Pomoc techniczna może być przeznaczona na działania związane z przygotowaniem, zarządzaniem, monitorowaniem i oceną tej polityki. Niemniej w projekcie rozporządzenia nie wymieniono wprost partnerów. Mowa jedynie o finansowaniu działań mających na celu wzmocnienie potencjału organów państwa członkowskiego (a więc nie szeroko rozumianego potencjału administracyjnego) i beneficjentów. Oznacza to możliwość faktycznego wyłączenia z pomocy technicznej wszystkich trzech kategorii partnerów, chyba że będą beneficjentami określonego programu polityki spójności.

W tym celu należałoby rozszerzyć zapisy art. 51 i 52 rozporządzenia ogólnego tak, aby zagwarantowane zostały możliwości finansowania działań partnerów w zakresie monitorowania i wymiany informacji oraz wdrażania funduszy polityki spójności. Co sądzą o tym Czytelnicy i Czytelniczki? Zachęcam do dyskusji, również w kontekście wniosków z prowadzonego przez OFOP przez cały obecny okres programowania monitoringu aktywności pozarządowych członków komitetów i powodów ich często niskiej skuteczności.