Publicystyka - ngo.pl

Zespół ds. rozwiązań finansowych i prawnych w zakresie działalności społecznej i obywatelskiej Kancelarii Prezydenta RP został powołany 7 lipca 2011 r. decyzją Szefa Kancelarii. Nadzór merytoryczny nad pracami zespołu prowadziła Irena Wóycicka, Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP, natomiast przewodniczył mu Doradca Prezydenta, Henryk Wujec. Przez cztery lata działania Zespół zebrał się 50 razy.

O tym, co udało się wypracować w Zespole opowiadała na spotkaniu Ewa Kulik-Bielińska, dyrektorka Fundacji Batorego. Zaczęła od opisania, jak to jednym z bodźców do powołania Zespołu miało być określenie Kuby Wygnańskiego, użyte podczas organizowanego w Kancelarii Forum Debaty Publicznej, według którego "to może być ostatni moment, kiedy III sektor zrywa się do lotu". Zespół postawił sobie jako cel identyfikację barier ograniczających rozwój organizacji pozarządowych.

Jako największe osiągnięcie Zespołu należy wymienić przygotowanie prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw. Inicjatywa nowelizacji stowarzyszeń wyszła od Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych. Zespół przejął założenia wypracowane przez OFOP, zorganizował prace nad przekuciem tych założeń w konkretne zapisy ustawowe i ostatecznie doprowadził do wniesienia gotowej ustawy do Sejmu w grudniu 2014 r. Obecnie dobiegają końca prace podkomisji zajmującej się tym projektem (zobacz: Nowelizacja stowarzyszeń. Kto do zarządów?). Nie wiadomo jeszcze, jaki będzie finał. Bronisław Komarowski wyraził na spotkaniu nadzieję, że zdąży jeszcze podpisać się pod tym aktem.

Ewa Kulik-Bielińska mówiła również o ustawie o zbiórkach publicznych. Ten nowy (wszedł w życie w lipcu 2014 r.) akt prawny całkowicie zmienił dotychczasowe podejście do problemu. W przypadku zbiórek państwo niemal zupełnie wyrzekło się sprawowanej wcześniej kontroli nad działaniami obywateli. Nowe zbiórki z założenia kontrolowane są (powinny być) przez samych darczyńców. Administracja ma im tylko umożliwić (stworzyć narzędzie) do wglądu w cały proces (zgłaszania, przeprowadzania zbiórki i w finale wydatkowania środków, które udało się w jej wyniku uzyskać). Chociaż projekt przygotowywano ostatecznie w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji, z niemałym zaangażowaniem Michała Boniego, to jednak impuls do takiego, a nie innego podejścia do zbiórek, wyszedł właśnie z Zespołu.

Zespół pracował również nad specjalną ustawą poświęconą Funduszowi Inicjatyw Obywatelskich. Oddzielny akt prawny miał dać funduszowi silne umocowanie, stabilność i niezależność. W tym przypadku – jak wyjaśniła Kulik-Bielińska – powstał projekt aktu prawnego, ale nie udało mu się nadać biegu. Mimo to projekt oddziaływał na decyzje, które podejmowano na bieżąco w sprawie FIO. Z inspiracji projektu i w jego duchu w Programie Operacyjnym  FIO zawarto takie możliwości, jak dofinansowanie działań lokalnych (w tym grup nieformalnych), regranting, finansowanie badań i działań strażniczych, wreszcie wyjątkową pozycję komitetu monitorująco-sterującego. Szczególnie to ostatnie stwarza nową jakość – sytuację, kiedy administracja (minister) rezygnuje z części swojego dotychczasowego władztwa, na rzecz wyłanianej w demokratycznej procedurze grupy.

Niemal wszyscy uczestnicy spotkania, którzy podsumowywali te lata i dziękowali za stworzenie możliwości pracy w Zespole, podkreślali szczególną rolę Henryka Wujca. Jego zasługą było stworzenie klimatu do autentycznej, partnerskiej rozmowy. W ramach Zespołu możliwa była wymiana poglądów nie tylko między administracją a organizacjami, ale także między samymi organizacjami, które są bardzo różne; między tymi najmniejszymi, dużymi, infrastrukturalnymi, zawodowymi, sieciowymi, wreszcie federacjami.

Sam Henryk Wujec, opisując prace Zespołu i efekty, jakie one przyniosły, odwołał się do anegdoty z czasów studiów, kiedy to podczas egzaminów słyszał od swoich profesorów "bardzo dobrze, bardzo dobrze", a potem otrzymywał ocenę trzy z minusem. Już na poważnie, próbując nakreślić wyzwania, jakie w bliskiej przyszłości stoją przed Zespołem, mówił o konieczności zmiany podejścia do emigrantów. Dziś społeczne nastawienie do otwarcia się na osoby, które chciałyby szukać w Polsce miejsca do życia, jest raczej negatywne. Zadaniem Zespołu (i sektora) powinno być zainicjowanie debaty, jak to podejście zmienić.

Oficjalnie zespół powołano decyzją w oparciu o statut Kancelarii Prezydenta. Henryk Wujec tłumaczył, że w dokumencie o powołaniu nie ma daty rozwiązania. Zespół nadal funkcjonuje, ale chyba nikt z obecnych nie potrafi przewidzieć, czy będzie się spotykał i w jakiej formule już po zaprzysiężeniu nowego Prezydenta. Dariusz Supeł, nowy prezes Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, zadeklarował, że w "okresie przejściowym" (w sytuacji, kiedy nie do końca wiadomo, jaka będzie przyszłość tego gremium) OFOP może patronować spotkaniom.

Ewa Kulik-Bielińska zaproponowała, żeby dokonać inwentaryzacji tego, co powstało przez cztery lata pracy Zespołu ds. rozwiązań finansowych i prawnych. W części podejmowanych tematów Zespół może pochwalić się konkretnym efektem, jednak to, co Zespół wypracował nie zawsze potrafił przekuć w działania legislacyjne. Przykładem może być zagadnienie nieodpłatnej pomocy prawnej. Spisanie dorobku Zespołu staje się więc koniecznością, w perspektywie jego niejasnej przyszłości.

Pracę nad takim dokumentem ma koordynować sekretarz Zespołu, Łukasz Domagała. To, co powstanie będzie "wianem" Zespołu dla nowego Prezydenta. Stworzy sytuację, w której będzie musiał ustosunkować się do zinwentaryzowanych pomysłów i podjąć decyzję, czy zamierza prowadzić dialog ze środowiskiem pozarządowym, w takiej czy innej formule. Ze strony pozarządowej padła oczywista deklaracja o chęci kontynuacji współpracy z Kancelarią Prezydenta w nowej kadencji.