Publicystyka - ngo.pl

Najskuteczniejszym modelem świadczenia pomocy dzieciom, które doświadczyły krzywdzenia, jest zapewnienie im wsparcia zespołu składającego się ze specjalistów z różnych obszarów – tzw. zespołu interdyscyplinarnego. Praca interdyscyplinarna ma celu połączenie profesjonalnych perspektyw i wiedzy z różnych obszarów życia dziecka i jego rodziny oraz współpracę między instytucjami tak, aby zapewnić szczegółowe, kontekstowe zrozumienie dziecka w jego sytuacji rodzinnej i społecznej.

Bazując na podejściu interdyscyplinarnym, w Stanach Zjednoczonych (Huntsville w Alabamie), w 1985 r. powstało Children’s Advocacy Center (CAC). Było to pierwsze miejsce, którego nadrzędnym celem było udzielenie dzieciom, które doświadczyły przestępstwa, skutecznej ochrony podczas czynności przesłuchania. Z uwagi na bardzo dobre wyniki świadczonej w ramach modelu pomocy ośrodki szybko rozprzestrzeniły się na całe Stany Zjednoczone i zostały zrzeszone w organizacji National Children’s Alliance. Obecnie zrzesza ona 939 centrów, które pracują według ujednoliconego, wypracowanego przez lata działalności modelu.

Pierwszym ośrodkiem tego rodzaju, który powstał w Europie, był ośrodek w Islandii. Został założony w 1998 r. pod nazwą Barnahus, czyli dosłownie „dom dziecka”. Islandzki Barnahus w swoich założeniach opierał się na standardach wypracowanych w Stanach Zjednoczonych, z tą różnicą, że Barnahus jest elementem łączącym system wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dziecku i system pomocy społecznej, zaś CAC są w większości niezależnymi placówkami, których głównym zadaniem jest przygotowanie i wspieranie dziecka podczas czynności podejmowanych w postępowaniu przygotowawczym i w sądzie. Następnie kolejne takie placówki zaczęły powstawać w innych państwach skandynawskich: Szwecji, Norwegii, Danii oraz Finlandii, stając się integralną częścią usług świadczonych mieszkańcom tych państw.

W Polsce pierwszą placówkę bazującą na modelu Barnahus pod nazwą Centrum Pomocy Dzieciom utworzyła w 2004 r. w Warszawie FDDS, działająca wówczas pod nazwą Fundacja Dzieci Niczyje. Następnie FDDS otworzyła dwie kolejne placówki – w Starogardzie Gdańskim (2017 r.) i Gdańsku (2019 r.), a także wspomagała inne organizacje pozarządowe w Białymstoku, Głogowie, Lublinie, Ludźmierzu, Sosnowcu, Wrocławiu i Łodzi, które zdecydowały się otworzyć CPD i dołączyć do koordynowanej przez FDDS sieci Centrów Pomocy Dzieciom.

Standardy, zgodnie z którymi działają Barnahusy, wyznaczają zakres oferty i zasad pracy placówki pomocowej dla dzieci pokrzywdzonych przestępstwem. Umożliwiają realizację tego samego modelu ochrony dziecka w różnych państwach, w różnorodnych kontekstach społecznych i prawnych. Placówki działające zgodnie z modelem Barnahus próbują zaspokoić potrzeby dzieci będących ofiarami poprzez oferowanie wielu usług w jednym, przyjaznym dzieciom miejscu.

Organizacja i działalność Barnahusów różni się w poszczególnych krajach, a nawet w obrębie danego kraju. Co jednak ważne, wszystkie oparte są na tej samej idei i modelu, dlatego też podstawowe działania świadczone przez placówki są w zdecydowanej większości takie same. Istotne pozostaje bowiem, że z założenia model Barnahus nie ma być sztywnym modelem, lecz ma dostosowywać się do potrzeb dzieci, które doświadczyły krzywdzenia, i tym samym adaptować się do odmiennych systemów prawnych, struktur społecznych, tradycji kulturowych i praktyk zawodowych w różnych krajach.

Centrum Pomocy Dzieciom w Gdańsku, podobnie jak inne placówki oparte na modelu Barnahus, pracuje według modelu interdyscyplinarności wewnętrznej, bowiem wszyscy pracownicy CPD wchodzą w skład zespołu interdyscyplinarnego, w ramach którego jasno zdefiniowano ich zadania i zakres obowiązków. Spotkania zespołu interdyscyplinarnego CPD odbywają się regularnie, co najmniej raz w tygodniu. W spotkaniach biorą udział wszyscy psycholodzy i terapeuci, prawnicy, psychiatra, koordynator placówki oraz pracownicy pierwszego kontaktu, którzy na spotkaniu m.in. omawiają według ustalonego schematu, wszystkie przypadki, które trafiły od ostatniego zebrania do placówki.

Nasza oferta jest dedykowana dzieciom do 18. roku życia, które doświadczyły przemocy, w tym wykorzystania seksualnego. Pomagamy dzieciom w sytuacji, gdy o popełnieniu przestępstwa zostały już powiadomione odpowiednie służby, a dzieci uczestniczą w procedurach w charakterze pokrzywdzonego czy świadka bądź w ich rodzinie została założona tzw. „niebieska karta”, w której dziecko zostało ujęte jako osoba doświadczająca przemocy domowej. Zespół podejmuje decyzję, co do tego, czy i jakiego rodzaju wsparcie może zostać zaproponowane dziecku oraz rodzicowi (opiekunowi), oceniając potrzeby dziecka poprzez pryzmat jego najlepiej pojętego interesu.

W naszej ofercie znajduje się:

• indywidualna pomoc psychologiczna i terapeutyczna dla dzieci oraz wsparcie psychologiczne i psychoedukacja dla rodziców/opiekunów;
• indywidualna pomoc psychiatryczna dla dzieci i rodziców/opiekunów;
• grupy psychoedukacyjne i terapeutyczne dla dzieci i młodzieży oraz dla rodziców/opiekunów;
• pomoc prawna dla rodziców/opiekunów.

W gdańskim CPD znajduje się pokój przesłuchań, który jest również wykorzystywany do przygotowywania dzieci do przesłuchania. W tym kontekście warto wyjaśnić, że przygotowanie do przesłuchania ma charakter czysto edukacyjny, służy oswojeniu się dziecka z sytuacją, z jaką się spotka, powinno się odbyć niedługo przed przesłuchaniem i przeprowadza je przeszkolony w tym zakresie psycholog z CPD. Podczas przygotowania psycholog nie omawia z dzieckiem w żadnym aspekcie wydarzenia, jakiego doświadczyło, lecz przekazuje mu informacje o przebiegu przesłuchania, m.in. o tym, kto będzie w nim uczestniczył i jakie ma uprawnienia oraz obowiązki, oraz o tym, iż spotkanie będzie nagrywane. Takie przygotowanie zarówno ma ogromny wpływ na jakość późniejszego przesłuchania, jak i znacząco wpływa na obniżenie stresu u dziecka.

W ofercie CPD oprócz pomocy bezpośredniej znajduje się także oferta wsparcia dla specjalistów pracujących z dziećmi – jest możliwość skorzystania z konsultacji z terapeutą lub prawnikiem. Prowadzimy również działania edukacyjne dla profesjonalistów pracujących z dziećmi, m.in. nauczycieli, pedagogów, pracowników socjalnych, policjantów, prawników etc., którzy mogą zidentyfikować problem przemocy i interweniować. Organizujemy szkolenia, seminaria, konferencje, webinary, które dotyczą różnych form krzywdzenia dzieci – m.in. przemocy domowej, wykorzystywania seksualnego – oraz interwencji psychologicznej i prawnej. Przekazujemy wiedzę i umiejętności w zakresie rozpoznawania symptomów krzywdzenia, interwencji, pomocy terapeutycznej, działań profilaktycznych.

Centrum Pomocy Dzieciom w Gdańsku realizuje również idee międzyinstytucjonalnej współpracy (interdyscyplinarność zewnętrzna) na rzecz ochrony dziecka doznającego krzywdzenia poprzez zawarte formalnie porozumienia z Prezesem Sądu Okręgowego w Gdańsku, Komendantem Wojewódzkim Policji w Gdańsku, Okręgową Izbą Radców Prawnych w Gdańsku i Pomorską Izbą Adwokacką w Gdańsku oraz w ramach porozumienia o współpracy pomiędzy instytucjami, organizacjami pozarządowymi, osobami fizycznymi i prawnymi w ramach Miejskiego Systemu Interwencji Kryzysowej, do którego w 2019 r. przystąpiło ponad 20 podmiotów z Gdańska.

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę to duża organizacja, jednak poszukiwanie źródeł finansowania to zawsze trudne wyzwanie. Centrum jest finansowane ze środków Miasta Gdańska, jednak dotacja pokrywa jedynie jedną czwartą kosztów jego działalności. By móc działać i rozwijać się, potrzebujemy stabilnych partnerów, rozumiejących konieczność prowadzonych przez nas działań i zapewniających wsparcie finansowe naszej pracy w wieloletniej perspektywie. 

Jednym z takich darczyńców jest Fundacja Drzewo i Jutro (Home - Fundacja Drzewo Jutro), która wspiera działania CPD w Gdańsku od pięciu lat, czyli od początku jego powstania. W roku 2024 rozpoczęliśmy realizację trzyletniego projektu finansowanego przez Fundację Drzewo i Jutro (Centrum Pomocy Dzieciom FDDS w Gdańsku - Fundacja Drzewo Jutro), która przeznaczyła na te działania łączną kwotę 1 050 000 zł, w tym 300 000 zł na realizację działań w bieżącym roku.