Publicystyka - ngo.pl

Rozporządzenie w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law), którego projekt Komisja Europejska opublikowała w 2022 roku, ma być odpowiedzią na podwójny kryzys: utraty różnorodności biologicznej oraz zmiany klimatu. Jest to ogromne wyzwanie. Stan 81% chronionych siedlisk przyrodniczych w UE jest niezadowalający lub zły, a w Polsce tylko 20% siedlisk jest w dobrym stanie. W prawie pojawiają się działania mające na celu odbudowę zasobów przyrody, które do 2030 r. obejmą łącznie co najmniej 20% obszarów morskich i lądowych Unii Europejskiej, a do 2050 r. – wszystkie ekosystemy wymagające odbudowy.

Przewidziana w nowym prawie odbudowa ma dotyczyć m.in. lasów, rzek, mórz, mokradeł, terenów rolniczych i miast. Ostateczna treść rozporządzenia, ustalona 9 listopada br. ^[1], jest kompromisem wypracowanym w ramach tak zwanego trilogu, czyli trójstronnych negocjacji między najważniejszymi instytucjami UE: Komisją Europejską, Parlamentem UE oraz Radą UE. Jak każde kompromisowe rozwiązanie, ma swoje plusy i minusy. Rozporządzenie będzie mniej ambitne w porównaniu do pierwotnego projektu Komisji Europejskiej, ale znacząco lepsze, niż stanowisko Parlamentu UE.

W rozporządzeniu między innymi utrzymano cele odtwarzania siedlisk przyrodniczych, które nie są w odpowiednim stanie, na powierzchni 30% do 2030 r., 40% do 2040 r., 90% do 2050 r. w całym ich zasięgu, a nie tylko na obszarach Natura 2000. Przywrócone zostały cele dotyczące ekosystemów rolnych, w tym odwodnionych torfowisk, choć w zredukowanym zakresie. Obowiązkiem odtwarzania ma być objęte 30% takich obszarów do 2030 r. (z czego ¼ ma być ponownie nawodniona), 40% do 2040 r. (1/3 ponownie nawodniona), 50% do 2050 r. (1/3 ponownie nawodniona). Zapisano, że nawadnianie nie będzie obowiązkiem rolników i prywatnych właścicieli gruntów, a obowiązkiem państw będzie stworzenie zachęt ułatwiających dobrowolną realizację tego typu działań.

Prace legislacyjne, angażujące wszystkie kraje członkowskie oraz instytucje europejskie, trwają już półtora roku. Przed nami dwa ostatnie głosowania. Najpierw czeka nas głosowanie 29 listopada w komisji Parlamentu Europejskiego zajmującej się ochroną środowiska (Komisja ENVI). Następnie wynik tego głosowania będzie musiał zostać zatwierdzony na posiedzeniu plenarnym całego Parlamentu Europejskiego, najprawdopodobniej w lutym 2024 r. W tym scenariuszu rozporządzenie wejdzie w życie w marcu. Jeżeli rozporządzenie nie uzyska poparcia w którymkolwiek z tych głosowań, przepadnie. Z tego powodu niezwykle ważne jest, aby prawo w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych poparli posłowie i posłanki do Parlamentu EU z Polski, jak i polski rząd, będący członkiem Rady UE.

W Parlamencie UE zasiadają przedstawiciele większości partii politycznych, które po wyborach znalazły się w polskim Sejmie i Senacie. W komisji ENVI mamy dziesięć osób z Polski: z PiS, PO, Polski 2050, PSL, Nowej Lewicy. Głosowanie nad NRL to szczególna okazja dla posłów i posłanek z ugrupowań, które podpisały umowę koalicyjną, by pokazać, że poważnie traktują jej zapisy, mówiące o zdecydowanych działaniach na rzecz ochrony polskich lasów, rzek i powietrza, przeciwdziałania zmianom klimatu oraz ograniczenia ich wpływu na życie mieszkańców i mieszkanek Polski, jak i w interesie polskich rolników.

Odbudowa przyrody to jedna z najlepszych inwestycji w bezpieczną przyszłość Polski, ponieważ korzyści z niej płynące są od 8 do nawet 38 razy większe niż jej koszty. ^[2], ^[3] Jako organizacje zrzeszone w Koalicji 10% ^[4] apelujemy do posłanek i posłów wszystkich partii zasiadających w Parlamencie UE, jak i polskiego rządu, o zdecydowane poparcie prawa o odbudowie zasobów przyrodniczych, uzgodnionego przez Parlament UE, Radę UE i Komisję Europejską. Będzie to wyraz troski o rozwój gospodarczy i społeczny Polski oraz przejaw politycznej odpowiedzialności i ważny krok ku realizacji przedwyborczych deklaracji.

„Nature Restoration Law w założeniu miało powstrzymać kryzys różnorodności biologicznej w Europie i pomóc osłonić europejskie społeczeństwa przed tragicznymi konsekwencjami zmian klimatu. Po niezwykle burzliwym procesie legislacyjnym, w którym reprezentanci naszego kraju w Parlamencie i Radzie UE brali czynny i nie zawsze konstruktywny udział, otrzymaliśmy tekst osłabiony. Wciąż jednak daje on podstawę do konkretnych działań, dzięki którym mamy szansę na odbudowę przyrody i ochronę jakości życia na naszym kontynencie. Głosowanie przeciwko aktualnemu, kompromisowemu brzmieniu rozporządzenia byłoby zwyczajnie nieodpowiedzialne” – Marta Klimkiewicz, doradczyni ds. nauki i polityk, Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.

„Bez inwestycji w zasoby przyrody rozwój gospodarczy będzie utrudniony lub wręcz niemożliwy. Trudno wyobrazić sobie produkcję żywności bez podstawowych zasobów potrzebnych dla rolnictwa: gleby, wody, zapylaczy i szerzej – różnorodności biologicznej. Odbudowa przyrody to jedna z najlepszych inwestycji. Korzyści z niej płynące znacząco przewyższają koszty” – Dariusz Gatkowski, doradca Zarządu ds. różnorodności biologicznej, Fundacja WWF Polska.

„Głosowanie nad Nature Restoration Law to pierwszy sprawdzian wiarygodności nowej większości w Polskim parlamencie w kwestiach dotyczących ochrony przyrody. Ugrupowania, które już niedługo będą tworzyć nowy rząd w umowie koalicyjnej zadeklarowały bardzo korzystne dla polskiej przyrody działania, w tym wyłączenie 20% lasów z wycinek, renaturyzację rzek czy odnowę bagien i torfowisk. Deklaracje te są spójne z zapisami Nature Restoration Law. Liczymy, że reprezentanci tych samych partii zasiadający w łatach Parlamentu Europejskiego wezmą te obietnice na poważnie i zagłosują za poprawą kondycji przyrody nie tylko w Polsce, ale całej Unii Europejskiej” – Augustyn Mikos, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

„Dziś stoimy ramię w ramię – szereg organizacji pozarządowych zarówno pracujących w Polsce, jak i reprezentujących obywateli i obywatelki innych państw Unii Europejskiej. Mamy bowiem świadomość, że ustanowienie zapisów Nature Restoration Law jest konieczne, by móc sprostać wyzwaniom związanym z utratą różnorodności biologicznej i zmianami klimatu, które dotykają nas wszystkich. Ważny jest każdy krok przybliżający nas do zapewnienia bezpieczniejszej przyszłości” – Justyna Choroś, liderka zespołu zmian systemowych i rzecznictwa, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

^{[1] Tekst ostatecznego porozumienia ws. NRL: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-15907-2023-INIT/en/pdf}

^{[2] European Commission, Directorate-General for Environment, Restoring nature – For the benefit of people, nature and the climate, Publications Office of the European Union, 2022, https://data.europa.eu/doi/10.2779/439286}

^{[3] IPBES. (2019). Global assessment report on biodiversity and ecosystem services: Summary for policymakers. Sekretariat IPBES, Bonn, Niemcy}

^{[4] Organizacje zrzeszone w Koalicji 10%: Centrum Ochrony Mokradeł, Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, Fundacja Dzika Polska, Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Fundacja WWF Polska, Greenmind, Lasy i Obywatele, Klub Przyrodników, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” i Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.}