Organizacje ekologiczne z państw przystępujących do Unii Europejskiej omówiły w dniach 26 - 28 lutego 2004 główne osiągnięcia i wyzwania, przed którymi stoją w związku z rozpoczęciem wykorzystania Funduszy Strukturalnych (FS).
Spotkanie 'Today and Tomorrow of EU Funds', zorganizowane przez koalicję NGOs z doświadczeniem w wykorzystaniu FS, które odbyło się w Brukseli, pozwoliło określić zadania, przed którymi zielone organizacje stoją. W odniesieniu do FS, zadania te można przenieść również na inne sektory, gdzie zaangażowane są organizacje.
Szukuje się praca na trzy fronty. Pozarządowe organizacje ekologiczne nie tylko stoją przed zadaniami w ochronie przyrody. Rozpoczynają także prace związane z oceną projektów finansowanych z FS przyznanych m.in. Polsce, z których część może stanowić zagrożenie dla środowiska naturalnego, zaś inne przyrodzie służyć. Jakby tego nie było dość, już teraz trzeba się zastanawiać nad tym, co, jak i kto powinien uczestniczyć w debatach i konsultacjach związanych z planowaniem środków unijnych na lata 2007-2013 na terenie UE, a w szczególności w poszczególnych państwach członkowskich.
Rzadko się zdarza, aby tyle istotnych dla funkcjonowania Unii Europejskiej wydarzeń tak blisko zbiegało się w czasie. Unia nie tylko musi dostosować się do funkcjonowania w gronie 25 członków, czy wyprowadzić konferencję międzyrządową z impasu związanego z traktatem konstytucyjnym. Wybory do Parlamentu Europejskiego, jak i powołanie nowego składu Komisji Europejskiej zmienią również skład osobowy, który te decyzje będzie podejmował.
Podczas konferencji zwracano szczególną uwagę na okres dwóch i pół roku, kiedy zostaną ustalone podstawowe zasady wydatkowania FS w przyszłości. Określone zostaną ramy finansowe na okres 2007-2013, zostanie także ukształtowany sposób wykorzystywania środków pochodzących z FS. Zmiany, zapowiedziane przez Komisję Europejską w ciągu ostatnich trzech tygodni, zostaną zapewne szeroko omówione przez polityków, w tym wewnątrz państw członkowskich. Będzie zatem wiele okazji, aby organizacje pozarządowe wyrażały swe opinie na ten temat, przy czym szczególnie na nich będzie ciążył obowiązek patrzenia nie tyle na kwoty, które tak monopolizują dialog polityczny, co na cel i zasadność przedsięwzięć i kierunków strategicznych, na które w tym siedmioletnim okresie zostać mają – wedle planów Komisji – wykorzystane około 345 miliardów euro.
Główne kierunki pracy dla organizacji ekologicznych w związku z FS w najbliższych trzech latach polegać będą zatem z jednej strony na udziale w pracach komitetów sterujących i monitorujących. W krajach akcesyjnych znalazły się w ich składach przedstawiciele zielonych NGO, którzy stoją przed ogromem prac. Podczas konferencji odnotowano przeprowadzenie w Polsce wyborów, między innymi przy udziale portalu www.ngo.pl, poprzedzających nominacje przedstawicieli organizacji ekologicznych w komitetach.
Z drugiej strony trzeba będzie zastanowić się nad strategią działania wobec całego szeregu propozycji i ustalaniu reguł gry wobec przyszłych zasad wykorzystania FS. Harmonogram przedstawia się obecnie następująco:
2004
połowa kwietnia – przesłuchania nowych Komisarzy (w tym D. Hübner) w Parlamencie Europejskim
1 maja – rozszerzenie UE
10 - 11 maja – III Forum Kohezyjne, Bruksela – spotkanie na temat III Raportu Kohezyjnego organizowane przez Komisję Europejską
13 czerwca – wybory do Parlamentu Europejskiego
początek lipca – prezydencja holenderska przedstawia propozycje szczegółowych regulacji FS oraz szczegóły dotyczące nowej perspektywy finansowej
druga połowa lipca – sesja inauguracyjna Parlamentu Europejskiego
październik – przesłuchania w Parlamencie Europejskim kandydatów do nowego składu Komisji Europejskiej
listopad – nowa Komisja i nowy jej przewodniczący rozpoczynają prace
koniec roku – przyjęcie ram i zasad nowej perspektywy finansowej.
2005
połowa roku – podjęcie (decyzją polityczną państw członkowskich) decyzji co do nowej perspektywy finansowej
koniec roku – uzgodnienie regulacji FS.
2006
połowa roku – zakończenie negocjacji co do poszczególnych planów narodowych pod FS.
Najprawdopodobniej już w 2004 roku, równolegle do rozpoczęcia prac związanych z wykorzystaniem już przyznanych FS, rozpocznie się proces programowania pod kolejną transzę na lata 2007-2013.
Organizacje ekologiczne kolejny raz wskazują innym sektorom pozarządowym w państwach akcesyjnych drogę, jeżeli chodzi o rodzaj prac związanymi z Funduszami Strukturalymi. Należy mieć nadzieję, że działania różnych organizacji, nie tylko NGOs ekologicznych, związane z FS coraz częściej będą wspólne – przynajmniej w stosunku do ogólnych zagadnień wykorzystania funduszy – i osiągną dzięki temu większy efekt.
