Od wybuchu protestów przeciw sfałszowaniu wyniku wyborów prezydenckich 9 sierpnia 2020 roku Białorusini trwają w walce o demokrację. Zachęcamy do lektury najciekawszych tekstów forumIdei Fundacji Batorego przybliżających tło tych wydarzeń.
Białoruscy eksperci i ekspertki analizują w nich przyczyny obecnego kryzysu politycznego i przebudzenia społecznego, rolę organizacji obywatelskich w protestach oraz proces emancypacji języka białoruskiego, który stał się jednym z ważnych symboli jednoczących protestujących.
Stanisława Gusakowa
Kierowniczka Biura Wykonawczego Zrzeszenia Demokratycznych Organizacji Pozarządowych – białoruskiej organizacji parasolowej działającej od 1997 roku na rzecz wolności stowarzyszeń oraz rozwoju aktywności społecznej i obywatelskiej – opisuje przebudzenie białoruskiego społeczeństwa i analizuje jego przyczyny. Fala solidarności obywatelskiej, tysiące ludzi na codziennych protestach, dziesiątki tysięcy na ulicach w weekendy i setki wspólnot podwórkowych. Spełnia się marzenie organizacji społecznych, które uparcie pracowały na rzecz powstania społeczeństwa obywatelskiego – ale jak się okazało – nie zostały siłą sprawczą tego procesu. W jaki sposób angażują się w obecne wydarzania i jaką lekcje powinny z nich wyciągnąć na przyszłość?
Wincuk Wiaczorka
Dlaczego Mury lepiej się śpiewa po białorusku niż po rosyjsku, o nowej heraldyce białoruskich społeczności dzielnicowych, o wykładach podwórkowych, o zespołach heavy metalowych, które przestawiają się na białoruski folk-rock i o tym, że – jak to ujmuje autor – „bez języka białoruskiego nie masz ani brandu, ani trendu”! Poznajemy losy języka od Franciszka Bohuszewicza przez sowiecką rusyfikację, odrodzenie w latach osiemdziesiątych, wyparcie białoruskiego ze wszystkich instytucji państwowych przez Łukaszenkę, aż po rewolucję 2020 roku, która błyskawicznie przywraca rodzimą mowę młodemu i aktywnemu pokoleniu.
Piotr Radkouski i Hienadź Korszuna
Autorzy analizują wyniki najnowszych badań społecznych, by wyjaśnić, jakie zmiany w systemie wartości Białorusinów sprawiły, że wkroczyli na drogę walki o demokrację. Od lat w społeczeństwie białoruskim można było zaobserwować stopniową ewolucję systemu wartości polegającą na wypieraniu typowych wartości sowieckich przez te bardziej charakterystyczne dla społeczeństw zachodnich, takie jak indywidualizm czy przedsiębiorczość. Procesowi temu towarzyszy umacnianie się poczucia odrębności tożsamościowej względem Rosji. W ciągu ostatniego półrocza, wraz z bezprecedensową polityczną aktywizacją, przemiany systemu wartości i tożsamości narodowej znacząco przyspieszyły. „Białoruska dusza” pozostaje wysoce niejednoznaczna, ale nie ulega wątpliwości, że coraz bardziej świadomie odrzuca autorytaryzm.
Źródło: Fundacja im. Stefana Batorego
