Polacy dbają o środowisko naturalne i chcą wiedzieć jak troszczyć się o nie jeszcze skuteczniej. Wyniki badania opinii publicznej „Europejska Sieć Natura 2000 i LIFE” przeprowadzone na zlecenie Komisji Europejskiej wskazują, że 3/4 badanych deklaruje osobiste zaangażowanie w ochronę przyrody. Aż 81% ankietowanych zdaje sobie sprawę z tego, że zjawisko wymierania gatunków roślin i zwierząt oraz utrata naturalnych siedlisk i ekosystemów w Polsce to poważny problem.
Co 5. badany chciałby dowiedzieć się więcej na temat znaczenia ochrony przyrody i dotrzeć do źródeł wiedzy na ten temat. Głównym instrumentem Komisji Europejskiej mającym na celu ochronę przyrody jest sieć Natura 2000 wspierana przez program LIFE.
Informacje na temat sieci oraz powiązanych z nią projektów LIFE docierają do coraz szerszej grupy Polaków. Aż 60% badanych deklaruje, że chciałoby pogłębiać swoją wiedzę w tym zakresie. Odpowiedzi ankietowanych wskazują na tendencję rosnącego zainteresowania kwestią ochrony środowiska naturalnego.
Dla porównania wyniki badań z 2010 roku „Postawa europejczyków wobec kwestii różnorodności biologicznej”[1] zrealizowanych w ramach regularnie prowadzonego przez Komisję Europejską Eurobarometru wykazały, że 51% Polaków zadeklarowało potrzebę poszerzania swojej wiedzy na temat sieci Natura 2000, czyli 9% mniej niż w roku 2012.
Nadal 1/4 ankietowanych uznaje za konieczne wprowadzenie ostrzejszych przepisów dla sektorów gospodarczych, które niszczą przyrodę, w 2012 roku szczególnie kobiety (31%) uważają, że tego typu działania powodujące szkody w środowisku naturalnym powinny zostać zabronione. Jest to wynik porównywalny z rezultatem badań z 2010 roku „Postawa europejczyków wobec kwestii różnorodności biologicznej”.
Badania „Europejska Sieć Natura 2000 i LIFE” pokazują również szeroką wiedzę Polaków z zakresu wspierających ochronę przyrody projektów współfinansowanych przez Komisję Europejską.
Zdaniem ankietowanych najważniejszym zadaniem naturalnych obszarów chronionych, takich jak te objęte programem Natura 2000 jest:
- ochrona zagrożonych gatunków zwierząt i roślin (61%);
- ochrona roli przyrody w dostarczaniu czystego powietrza i wody (44,4%);
- zatrzymanie zniszczenia cennych obszarów przyrody (40,9%);
- promocja przyjaznego dla przyrody gospodarowania gruntami (27,8%);
- pobudzenie eko-turystyki i możliwość rekreacji (20,7%).
Sieć Natura 2000 i program LIFE
Natura 2000 została utworzona na mocy Dyrektywy siedliskowej, uchwalona jednomyślnie przez państwa Unii Europejskiej w 1992 roku. Miejsca wyznaczone w ramach Dyrektywy siedliskowej i Dyrektywy ptasiej, które razem tworzą sieć Natura 2000. Głównym celem sieci obszarów Natura 2000, jest zachowanie określonych typów gatunków oraz siedlisk przyrodniczych, które uważa się za cenne i zagrożone.
To inicjatywa, którą podjęto w celu zachowania bogatego dziedzictwa naturalnego Europy i podstawowych funkcji ekosystemu. Sieć umożliwia współdziałanie wszystkich 27 krajów członkowskich Unii Europejskiej. Łącznie obszary Natura 2000 są największym systemem obszarów chronionych na świecie i zajmują 18% powierzchni terytorium Unii Europejskiej.
Gwarantują przetrwanie nie tylko ostoi dzikiej przyrody, ale także półnaturalnych siedlisk powstałych w wyniku wielowiekowej działalności człowieka, takich jak ekstensywne uprawy rolne, pastwiska czy łąki. Przepisy określające działanie sieci regulują również sposób stosowania tradycyjnych metod gospodarowania uwzględniających zagrożone gatunki i siedliska na danym terenie.
Celem Natury 2000 jest stworzenie warunków, które umożliwią koegzystencję działań gospodarczych i zachowanie bioróżnorodności w Europie.
Obecnie w Polsce sieć Natura 2000 zajmuje prawie 20% powierzchni lądowej kraju. W jej skład wchodzą 823 obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (obszary “siedliskowe” – przyszłe specjalne obszary ochrony siedlisk), które pokrywają 11% powierzchni lądowej Polski. Utworzono również 145 obszarów specjalnej ochrony ptaków, zajmujących 15,8% powierzchni lądowej Polski. Niektóre z tych obszarów pokrywają się.
Finansowym wsparciem dla sieci Natura 2000 jest program LIFE. W ramach komponentu „Przyroda i różnorodność biologiczna” finansuje projekty Unii Europejskiej związane z ochroną, zachowywaniem lub odbudową naturalnych ekosystemów, naturalnych siedlisk, dzikiej flory i fauny oraz różnorodności biologicznej. W Polsce, LIFE do tej pory współfinansował 17 projektów ochrony przyrody, udzielając 29 mln € z całkowitego budżetu programu (49 mln €).
Projekty Natura 2000 i LIFE obchodzą w 2012 roku swoje dwudziestolecie, a Polska będzie jednym z wielu krajów w Unii Europejskiej, w których odbędą się obchody rocznicy. Z tej okazji Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wraz z Komisją Europejską organizuje we współpracy z gminą Słońsk, Parkiem Narodowym Ujście Warty oraz Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim „Piknik z Naturą” w Słońsku i Chyrzynie w dniu 1 czerwca 2012 roku.
[1] Badania przeprowadzone metodą wywiadów telefonicznych przez Instytut Gallupa wśród państw członkowskich Unii Europejskiej na próbie 1000 respondentów w ramach danego kraju.
