Publicystyka - ngo.pl

Formalnie ten zawód nie istnieje, bo nie ma go w bazie KZiS (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności). Tymczasem animatorzy społeczni są wśród nas od bardzo wielu lat, przyczyniając się do wprowadzania zmian w lokalnych społecznościach. Pełnią oni jedną z najważniejszych funkcji w tkance miejskiej lub wiejskiej – aktywizując, motywując, edukując, inspirując ludzi wokół siebie, by żyło się lepiej, przyjemniej i bardziej świadomie. Animacja społeczna to profesja, która wychodzi nareszcie z ukrycia.

Większość ludzi nie wie, czym jest animacja społeczna. Pierwszy człon wyrażenia od razu budzi skojarzenia związane z festynami, balonami, watą cukrową i ogólnie czymś, co ma zająć dzieci. Animatorzy społeczni myleni są na przykład z animatorami kulturalno-społecznymi lub pracownikami socjalnymi. O pracy animatorki lub animatora społecznego myśli się stereotypowo, jako kogoś ratującego biedną społeczność przed patologią lub jako zabawiaczy na imprezie. Tymczasem rola, jaką pełni taki człowiek w lokalnych społecznościach jest o wiele bardziej złożona i warto ją promować. 

W tym celu powstał złożony i kompleksowy program edukacyjny w ramach “Pomorskiej Szkoły Animacji Społecznej” (PSAS). Jest on realizowany przez Fundację RC. Chodzi w nich o edukację animatorów społecznych i wyposażenie ich w wiedzę i narzędzia, które pozwolą im skuteczniej działać, ale także wpłyną na zwiększenie ich poczucia tożsamości. Mówiąc prościej, animatorzy społeczni muszą nauczyć się, kim są i czym się zajmują oraz nauczyć się o tym mówić. Brzmi dziwnie? Oczywiście, bo większość z nich nie wie, że zajmuje się animacją społeczną. Przecież taki zawód nie istnieje…

Kwintesencję animacji społecznej można najlepiej zrozumieć znając znaczenie słowa “animer”, czyli po francusku ożywić, tchnąć życie, obdarzyć duszą. Główne założenia procesu animacji społecznej to mobilizacja społeczności, wykorzystanie ich potencjału, kształtowanie grup, które pozytywnie zmienią lub wpłyną na zmianę otoczenia. Animatorka lub animator społeczny to ktoś, kto wpływa na pewną wybraną społeczność, tak, by wytworzyła się więź oraz chęć wspólnego działania.

Koncepcja ta kiełkowała już od XVIII wieku pod postacią domów kultury czy związków sportowych. Rozkwit nastąpił we Francji w połowie XX wieku, kiedy społeczeństwo zaczęło być coraz bardziej konsumpcyjne i spostrzeżono, że brakuje w nim wyższych wartości. Wtedy to władze, przy wsparciu stowarzyszeń i związków wyznaniowych zaczęły powoływać ludzi, którzy mieli za zadanie właśnie “obdarzyć duszą” dane społeczności.

Animacja społeczna stanowiła pewnego rodzaju łącznik pomiędzy potrzebami dwóch grup:

• oddolnej, czyli społeczności, która chce się zmieniać i chce się rozwijać, ale musi mieć kogoś, kto tym pokieruje,
• odgórnej, czyli samorządu, którego zadaniem jest dbanie o społeczności i wspieranie ich rozwoju, ale musi mieć kogoś, kto tym pokieruje.

Dziś do tych grup coraz częściej także dołączają przedstawiciele środowisk biznesowych nie tylko w zakresie finansowania inicjatyw społecznych, ale także jako partnerzy lub nawet jako animatorzy społeczni. Jest to bardzo wzrostowy trend związany ze społeczną odpowiedzialnością biznesu.

W tym momencie pojawiają się pytania: skąd się biorą animatorzy społeczni, skoro taki zawód nie istnieje? Jak ich rekrutować? Na co zwracać uwagę przy przyjmowaniu do pracy? Problem polega na tym, iż nie ma jednoznacznej odpowiedzi, bo nie ma wytycznych formalnych. Co z drugiej strony daje nam “carte blanche” i możliwość ukształtowania wskazówek. Prawda jest taka, że ten zawód wykonuje się najczęściej z pasji, czasem równolegle z inną pracą. W tym sensie nie jest ważne, jakie kierunkowe wykształcenie ma animatorka czy animator społeczny, nie jest ważne to, gdzie do tej pory pracowali, co robili w życiu, ale to, jakie posiadają moce, zdolności, kompetencje i umiejętności. Czy strażak, księgowa, seniorka czy studentka mogą działać w animacji społecznej? Tak! Jednakże konieczne jest by byli wyposażeni w uporządkowaną wiedzę i dobrane narzędzia, które będą pomocne w działaniach z grupami, które będą przeciwdziałały wypaleniu, pozwalały na diagnozę i ewaluację.

W tym celu powstają różnorodne kursy, warsztaty i szkoły pomagające animatorom społecznym w usystematyzowaniu różnych zagadnień. Również takie działanie zostało przewidziane podczas układania programu oraz wizji edukacji animatorów społecznych

Małgorzata Sokołowska, koordynatorka PSAS, wyjaśnia:

“Istnieje oczywiście kilka podmiotów, które szkolą animatorów, ale to właśnie Fundacja RC jako pierwsza wypracowała tak złożony i szyty na miarę projekt, który łączy edukację z promowaniem wiedzy na temat animacji społecznej. Program PSAS został wypracowany w sposób zapewniający także udział środowiska doświadczonych animatorek i animatorów społecznych. A co najważniejsze, został również wzbogacony o propozycje zespołu trenerów o wysokich kompetencjach edukacyjnych i ważnym dorobku animacyjnym. Równolegle do edukacji, prowadziliśmy szeroką promocję dotyczącą animacji przede wszystkim poprzez stronę na Facebooku (@pomorskaanimacjaspoleczna przyp. red.).

Czy Pomorska Szkoła Animacji Społecznej spełniła swoją funkcję? O to zapytaliśmy kilku absolwentów:

Anna Pszczolińska – wiceprzewodnicząca rady dzielnicy Aniołki: “Jestem, a może byłam osobą poszukującą pomysłu na resztę mojej aktywności zawodowej. Po prawie 25 latach zamknęłam działalność gospodarczą. Co prawda działam aktywnie w Radzie Dzielnicy Aniołki, ale to PSAS pokazał mi mój potencjał. Pogłębiłam swoją wiedzę z animacji społecznej, diagnozy i komunikacji. Najważniejsze jednak, że zrozumiałam, co chcę dalej robić. Chcę pracować dla społeczności lokalnej, tu jest moje miejsce.”

Marek Ewertowski – psycholog  w szkole podstawowej specjalnej oraz w Centrum Psychologicznym – „Doświadczenie PSAS to także wspaniała możliwość poznania cudownych ludzi – z pasją, zapałem i energią. Dodatkowo cenna wiedza i wymiana doświadczeń poszerzyła moje możliwości wobec podejmowania aktywizujących działań w przyszłości.

Kamila Dziedzic – animatorka w DS Brzeźno „Dzięki PSAS podniosłam poziom wiedzy i rozwinęłam się jako animatorka społeczna. Efektem są wyniki ewaluacji wydarzeń, które organizuję w Domu Sąsiedzkim „Przy Północnej” w Gdańsku Brzeźnie. Nauczyłam się określać własne zasoby, możliwości, kompetencje. Wiem, w jakim kierunku chcę się rozwijać, jaką rolę w organizacji pełnić i z kim współpracować. Udział w szkole był okazją do zawarcia nowych znajomości, poznania wspaniałych ludzi tak innych, a tak podobnych do mnie.”

Ważną częścią procesu edukacyjnego jest także “sieciowanie”, co w języku organizacji pozarządowych oznacza “nawiązywanie relacji, networking”. A to robi się najlepiej osobiście.

Sokołowska: “Bardzo się cieszę, że pomiędzy uczestnikami szkoły zaistniała interakcja. Grupy były bardzo zróżnicowane i międzypokoleniowe. Wysokiej klasy specjaliści i wieloletni działacze społeczni współpracowali razem z „miodzikami” młodymi animatorami. PSAS ukończyło 16 animatorów społecznych, którzy już zaczęli wdrażać to, czego się nauczyli podczas kilkunastu zjazdów. Dzięki nim, więcej ludzi dowie się, że zawód animatora społecznego istnieje, że jest ważny dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Mam nadzieję, że doczekam chwili, kiedy zostanie on oficjalnie uznany i powstaną na wyższych uczelniach odpowiednie kierunki.”

Warto wspomnieć, iż równolegle do przebiegu projektu edukacyjnego i promocyjnego, trwały prace nad opracowaniem “Kompasu Pomorskiej Animacji Społecznej”, czyli przewodnika zarówno dla animatorów, jak i podmiotów korzystających z ich działań.

“Nad Kompasem pracowali eksperci i praktycy animacji. Następnie w wersji roboczej przekazaliśmy spisane materiały w ręce innych działaczy na rzecz lokalnych społeczności. Otrzymaliśmy komentarze i pomocne uwagi, które wpłynęły na kształt całości.” – podkreśla Sokołowska

Jednak Kompas Pomorskiej Animacji Społecznej, to już całkiem inna historia, którą opowiemy już wkrótce. Zapraszamy do śledzenia naszych kanałów komunikacyjnych, by nie przegapić premiery.

Projekt “Pomorska Animacja 2.0:” sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030 
Pomorska Szkoła Animacji Społecznej została dofinansowana ze środków Miasta Gdańska. 
Projekt „Kompas Pomorskiej Animacji Społecznej” realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.

*źródło: Publikacja “Kim jest animator społeczny?” wydana w ramach projektu Szkoła Animatorów Społecznych sfinansowanego przez program Unii Europejskiej Socrates Grundtvig, oraz w ramach programu „Trzeci Sektor” finansowanego przez Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe i Fundacji´ im. Stefana Batorego. Rok 2006.