Publicystyka - ngo.pl

24 sierpnia Rada Ministrów przyjęła Rządowy Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012-2013 (ASOS). O ekspresowym tempie prac nad tym programem i zastrzeżeniach zgłaszanych przez organizacje pozarządowe pisaliśmy w lipcu w artykule (Za) szybkie pieniądze na seniorów. Uwagi organizacji dotyczyły zarówno spraw merytorycznych, jak i braku szerokich konsultacji społecznych projektu tego Programu. Po interwencjach organizacji i Rady Działalności Pożytku Publicznego, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS) postarało się – w miarę możliwości – nadrobić to zaniedbanie: ogłoszono 10-dniowe konsultacje, projekt Programu zawisł w serwisie mamzdanie.org.pl, a po zakończeniu resort opublikował w sieci wyniki tych konsultacji, a nawet treść korespondencji, jaka wpłynęła do ministerstwa w sprawie tego projektu (można się z tymi materiałami zapoznać na stronach MPiPS).

W ostatecznej wersji Programu ASOS (dostępna jest na stronie MPiPS oraz jako plik do pobrania obok tej informacji) uwzględniono część uwag, które organizacje zgłosiły w trakcie konsultacji społecznych.

Program ma się składać z dwóch komponentów: systemowego, w wyniku którego we wrześniu 2013 roku mają powstać założenia do długofalowej polityki senioralnej oraz konkursowego, dotyczącego aktywności społecznej osób starszych. Przewiduje się trzy edycje otwartych konkursów. Pierwsza ma być ogłoszona we wrześniu.

– Program jest bardzo potrzebny, ale nadal jest zbyt ogólny – ocenia Tomasz Schimanek, członek nieformalnego Zespołu ds. Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS). – To, tak jakby rozrzucać ziarna z nadzieją, że część z  nich padnie na żyzną glebę i coś z nich wyrośnie. Brakuje konkretyzacji tego, co przy użyciu niedużych w stosunku do potrzeb środków, powinno zostać osiągnięte przede wszystkim, co jest priorytetem polityki państwa w sferze aktywizacji społecznej osób starszych.

Ten ostatni zarzut często pojawiał się w opiniach organizacji pozarządowych na temat projektu Programu. Zespół do spraw polityki na rzecz osób starszych w MPiPS przyznaje w materiałach pokonsultacyjnych, że Program „w latach 2012-2013 nie obejmuje całości problematyki wsparcia osób starszych”, jednak dodaje, że podczas jego realizacji „wypracowana zostanie długofalowa polityka senioralna, która będzie stanowiła zbiór kompleksowych rozwiązań problemów osób starszych oraz scali istniejące inicjatywy i działania kierowane do seniorów”.

Równie często organizacje postulowały, aby nie ograniczać beneficjentów programu jedynie do Uniwersytetów Trzeciego Wieku lub organizacji z nimi współpracujących – co sugerowały zapisy w projekcie Programu. Te obawy zostały rozwiane podczas spotkania konsultacyjnego i znalazły swe odzwierciedlenie w materiale pokonsultacyjnym, gdzie można przeczytać, że program ma „charakter otwarty i jest skierowany (…) do wszystkich organizacji aktywnych w prowadzeniu działań na rzecz osób starszych, a UTW są jednym z jego beneficjentów”.

Organizacje pozarządowe zwracały także uwagę na wątpliwy sens ogłaszania konkursów jeszcze w 2012 r. Zgodnie z założeniami do końca tego roku będzie 20 mln zł (z 60 przeznaczonych na realizację programu ASOS w ciągu dwóch lat) do rozdysponowania między organizacjami.

– Przyjmując nawet „optymistyczną” wersję, że Program zostaje przyjęty jeszcze w lipcu, w sierpniu będzie ogłoszony konkurs, we wrześniu – wpłyną oferty, w październiku – rozstrzygnięcie, w listopadzie – podpisywanie umów, to i tak organizacje będą miały może miesiąc na zrealizowanie projektów i rozliczenie się z nich – tak w lipcu przewidywał Michał Guć, członek Rady Działalności Pożytku Publicznego, który w swych uwagach do Programu podnosił właśnie ten problem (więcej o tych zastrzeżeniach w artykule (Za) szybkie pieniądze na seniorów).

Już wiadomo, że scenariusz Michała Gucia się nie sprawdził: Program został przyjęty nie w lipcu, a pod koniec sierpnia, konkurs dla organizacji pozarządowych ma być ogłoszony na dniach – na początku września. Zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego termin na składanie ofert nie powinien być krótszy niż 21 dni, czyli ogłoszenia wyników należy się spodziewać w październiku. Potem podpisywanie umów. A z realizacji projektu trzeba będzie się rozliczyć do końca roku.

Nieoficjalnie urzędnicy MPiPS mówią, że nie można zrezygnować z owych 20 mln zł w tym roku, ponieważ pieniądze by „przepadły”, czyli wróciły do budżetu, czyli do Ministerstwa Finansów, które nie wiadomo, czy byłoby skore znowu je przeznaczyć na działania skierowane do seniorów.

W podsumowaniu z konsultacji społecznych można natomiast wyczytać, że kwota i okres dotacji będą szczegółowo określone w regulaminie konkursów. Przewiduje się realizację programów dwuletnich i wypłatę środków w transzach. W 2012 r. dotacje umożliwią rozpoczęcie realizacji projektów, które będą kontynuowane w 2013 r. Jest więc nadzieja, że te 20 mln zł da początek projektom, które będą mogły rozwinąć skrzydła w przyszłym roku.